Aπό τις στάχτες της καταστροφής στη δημιουργική αποκατάσταση των κτιρίων

Οταν μιλούν τα έργα, τα λόγια περιττεύουν. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση της Alpha Bank που μέσα σε μια βραδιά πριν από τρία και κάτι χρόνια –την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2012- «είδε» τρία από τα πιο γνωστά και ωραία διατηρητέα κτήρια του δυναμικού της να γίνονται παρανάλωμα του πυρός. Στη θέση τους απέμειναν στάχτες και αποκαΐδια, μάρτυρες μιας αποτρόπαιης καταστροφικής πράξης χωρίς καμία δικαιολογία.

Πρόκειται για το ιστορικό Μέγαρο Νικολούδη επί της Πανεπιστημίου (απέναντι από την Εθνική Βιβλιοθήκη) και το γειτονικό του κτιριακό συγκρότημα που στέγαζε παλαιότερα τη διοίκηση και τις κεντρικές υπηρεσίες της Ιονικής Τράπεζας (Πανεπιστημίου 46 και Πεσμαζόγλου 12-14) αλλά και το «κουκλίστικο» διώροφο κτίριο που δεσπόζει με την παρουσία του στη συμβολή των οδών Αθηνάς και Βορέου. Τη διαχείριση της κατάστασης και τον συντονισμό των εργασιών αποκαταστάσεως ανέλαβε η Διεύθυνση Διαχειρίσεως Περιουσίας και Ασφαλείας της Alpha Bank, με επικεφαλής της τον Κων. Λαμπρινόπουλο.

Αλλά ας πάμε στο ιστορικό και τις διαδρομές του έργου της αποκατάστασης «μιλώντας» ξεχωριστά για κάθε ένα κτίριο:

Α)Μέγαρο Νικολούδη

Κτίριο εποχής με τη χαρακτηριστική στοά που ενώνει την οδό Πανεπιστημίου με την οδό Σταδίου, το οποίο κατασκευάσθηκε το 1938, από τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Νικολούδη και συμπληρώθηκε με επιπλέον όροφο, μετά από τον πόλεμο. Το κτίριο κηρύχθηκε Ιστορικό, Διατηρητέο και έργο τέχνης από το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, το 1995.

Το κτίριο Νικολούδη ανήκει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του στην Alpha Bank, στεγάζει γραφεία και υπηρεσίες της Τραπέζης και αναπαλαιώθηκε και αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή, κατά την περίοδο 1997 – 2001, με μελετητές τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Καλλιγά και τον πολιτικό μηχανικό Βίκτωρα Αμπακούμκιν.



Το έργο της αποκαταστάσεώς του περιελάμβανε στατικές ενισχύσεις και εξαιρετικά σύνθετες κατασκευές που αφορούσαν σε καλλιτεχνικά στοιχεία, όπως ειδικές γυψοκατασκευές, τραβηχτά κομμάτια, ορθομαρμαρώσεις και επιστρώσεις με ειδικά μάρμαρα, βαφές με ειδικά χρώματα, καθώς και πλήθος ειδικών κατασκευών αναβαθμισμένης ποιότητας στο εσωτερικό του κτιρίου.

Η μελέτη ανακατασκευής του κτιρίου πραγματοποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Στέφανο Καλλιγά και τον πολιτικό μηχανικό Φώτη Τσούλο και η αποκατάσταση των εσωτερικών χώρων των γραφείων από το αρχιτεκτονικό γραφείο «Ελένη Μανουηλίδη και Συνεργάτες». Το έργο εκτελέσθηκε από επιλεγμένους συνεργάτες της τράπεζας υπό τη συστηματική επίβλεψη της Διευθύνσεως Διαχειρίσεως Περιουσίας και Ασφαλείας με πολιτικό μηχανικό και επιβλέποντα του έργου τη Βάνα Τζινιέρη.

Β) Πανεπιστημίου 45 και Πεσμαζόγλου 12 - 14

Το διατηρητέο κτίριο που στέγαζε τη Λαϊκή Τράπεζα, επί της οδού Πανεπιστημίου 45, είναι ένα από τα παλαιότερα κτίσματα του κεντρικού κτιριακού συγκροτήματος της Alpha Bank. Είναι κτίριο του 1927, του αρχιτέκτονα Αναστάση Μεταξά, το οποίο συνενώθηκε με το παρακείμενο κτίριο που στέγαζε την Ιονική Τράπεζα, έργο επίσης του ιδίου αρχιτέκτονα. Τη συνένωση των δύο κτιρίων ανέλαβε ο αρχιτέκτων Κωνσταντίνος Καψαμπέλης, το 1958. Το κτιριακό συγκρότημα κηρύχθηκε διατηρητέο από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. το 1983. Εργασίες αναπαλαιώσεως, στατικής ενισχύσεως και αποκαταστάσεως του κτιριακού συγκροτήματος στην αρχική του μορφή (δηλαδή δύο διακριτά κτίρια) έγιναν κατά το χρονικό διάστημα 2006 – 2008, με αρχιτεκτονική μελέτη του Αλέξανδρου Καλλιγά και στατική μελέτη του Βίκτωρος Αμπακούμκιν.

Την 12η Φεβρουαρίου 2012, το κτίριο υπέστη μεγάλης εκτάσεως ζημιές λόγω του εμπρησμού του, με αποτέλεσμα να καταστραφούν ολοσχερώς το ισόγειο και ο Α’ όροφος, ενώ πολύ σοβαρή βλάβη υπέστησαν, από την αιθάλη και τα νερά της κατασβέσεως, οι υπόλοιποι όροφοι. Το έργο της επισκευής και της αποκαταστάσεως του κτιρίου ήταν δύσκολο και σύνθετο, διότι αφ’ ενός είχε τις δεσμεύσεις του διατηρητέου κτιρίου και αφ’ ετέρου ένα πλήθος δομικών και διακοσμητικών στοιχείων από μάρμαρο, μασίφ σίδερο και γυαλί που είχαν εντελώς καταστραφεί.



Επιπλέον, υπέστη βλάβη ο φέρων οργανισμός του κτιρίου λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύχθηκαν, γεγονός που επέβαλε γενικευμένες στατικές ενισχύσεις. Το κτίριο ανακατασκευάσθηκε μετά από λεπτομερή αποτύπωση και νέα χάραξη μαρμάρινων δαπέδων στα αρχικά τους σχέδια, των μαρμάρινων διάτρητων στηθαίων των ορθομαρμαρώσεων, των χυτοσίδηρων κιγκλιδωμάτων. Επίσης, αποκαταστάθηκε πλήρως το βιτρώ που καλύπτει το αίθριο, με μεταλλικό σκελετό και χρωματιστά τζάμια.

Η μελέτη ανακατασκευής του κτιρίου πραγματοποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Στέφανο Καλλιγά και τον πολιτικό μηχανικό Φώτη Τσούλο και η αποκατάσταση των εσωτερικών χώρων των γραφείων από το αρχιτεκτονικό γραφείο «Ελένη Μανουηλίδη και Συνεργάτες». Το έργο εκτελέσθηκε από επιλεγμένους συνεργάτες της τράπεζας υπό τη συστηματική επίβλεψη της Διευθύνσεως Διαχειρίσεως Περιουσίας και Ασφαλείας με αρχιτέκτονα επιβλέποντα της μελέτης αποκαταστάσεως την Άννα Κουνά και πολιτικό μηχανικό και επιβλέποντα της κατασκευής τη Σοφία Κουνά.

Γ)Αθηνάς 16 και Βορέου 17

Ενα από τα ωραιότερα και πλέον προβεβλημένα Καταστήματα της Alpha Bank είναι το κατάστημα Αθηνάς, που στεγάζεται στο εκλεκτικιστικό διώροφο διατηρητέο κτίριο, στη γωνία των οδών Αθηνάς και Βορέου, στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Την 12η Φεβρουαρίου 2012, κατά τη διάρκεια των εμπρησμών που έλαβαν χώρα στο κέντρο της Αθήνας, στο κατάστημα Αθηνάς προκλήθηκαν μεγάλης κλίμακας ζημιές τόσο λόγω της φωτιάς, όσο και της πυκνής αιθάλης που δημιουργήθηκε, με αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατη η λειτουργία του καταστήματος.

Βούληση της διοίκησης της τράπεζας υπήρξε η πλήρης αποκατάσταση των ζημιών και η κατά το δυνατόν ταχύτερη επαναφορά της λειτουργίας του καταστήματος στο διατηρητέο κτίριο της οδού Αθηνάς. Για την αντιμετώπιση αυτής της εξαιρετικά δύσκολης καταστάσεως, η δραστηριοποίηση των στελεχών του καταστήματος και των υποστηρικτικών διευθύνσεων της τράπεζας υπήρξε άμεση. Το προσωπικό του καταστήματος Αθηνάς μεταφέρθηκε, από την αμέσως επόμενη ημέρα, στο γειτονικό κατάστημα Αγοράς όπου και εκτελούνταν προσωρινά οι τραπεζικές εργασίες του. Οι κυριότερες εργασίες αποκαταστάσεως, που πραγματοποιήθηκαν, ήταν η απομάκρυνση των κατεστραμμένων αντικειμένων, η αποκατάσταση των εξωτερικών κουφωμάτων και των ρολών ασφαλείας, η εγκατάσταση νέας θύρας αποτροπής και ΑΤΜs, νέες ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και φωτιστικά σώματα, ο καθαρισμός των αγωγών κλιματισμού και συσκευών από την αιθάλη, χρωματισμοί εσωτερικοί και εξωτερικοί κ.λπ.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για την οροφή του ισογείου του Καταστήματος, την οποία κοσμεί το έργο του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο «Τυφλαί Ελπίδες – Προμηθεύς» (1965 – 1966), το οποίο αποτελούσε τμήμα της οροφής του θεάτρου «Κιβωτός της Άμυ», που είχαν δημιουργήσει ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Μίνως Αργυράκης και ο Ευγένιος Σπαθάρης, στην Πλάκα, το 1965. Το έργο αποτοιχίσθηκε και μεταφέρθηκε σε μουσαμά. Το 1986, αγοράσθηκε από την Τράπεζα και τοποθετήθηκε στην οροφή του Καταστήματος Αθηνάς. Ευτυχώς, δεν υπέστη σοβαρή ζημιά, από την πυρκαϊά της 12 Φεβρουαρίου 2012, καλύφθηκε όμως, από πυκνή αιθάλη, με αποτέλεσμα να ανατεθεί σε ειδικευμένο συνεργείο συντηρητών, η αποκατάστασή του, η οποία και εκτελέσθηκε με τις ενδεδειγμένες μεθόδους, υπό την επιμέλεια του Τμήματος Συλλογής Έργων Τέχνης της Τραπέζης.

Μετά από το πέρας των εργασιών αποκαταστάσεως των ζημιών, η επαναφορά λειτουργίας του καταστήματος Αθηνάς στο διατηρητέο κτίριο της ομώνυμης οδού, πραγματοποιήθηκε την 23η Φεβρουαρίου 2012, δέκα μόνον ημέρες μετά από τα καταστροφικά γεγονότα. Το έργο επέβλεψε η Διεύθυνση Διαχειρίσεως Περιουσίας και Ασφαλείας της Τραπέζης με πολιτικό μηχανικό επιβλέποντα της ανακατασκευής τη Μαρία Αργυροπούλου.