«Ηρωική» εμφάνιση στο Μέγαρο

Με αφιέρωμα στην εμβληματική μορφή του ευρωπαϊκού κλασικισμού επιστρέφει στη χώρα μας η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Ισραήλ την Κυριακή 18 Οκτωβρίου. Μετά από τις δύο προηγούμενες επιτυχημένες εμφανίσεις της, η Ορχήστρα θα εμφανιστεί ξανά στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Ζούμπιν Μέτα για δύο μοναδικές βραδιές.

Στην πρώτη συναυλία, στις 18 Οκτωβρίου, η ορχήστρα θα αποδώσει τον δικό της μουσικό φόρο τιμής στον κορυφαίο συνθέτη Λούντβιχ βαν Μπετόβεν και μάλιστα με τον Λεωνίδα Καβάκο στη σκηνή. Η αυλαία θα ανοίξει με την εκφραστική Εισαγωγή Έγκμοντ, που ανήκει στη λεγόμενη «Μέση Περίοδο» του συνθέτη. Ο Μπετόβεν, μέσα από αυτή τη συγκινητική σύνθεσή του, η οποία αναφέρεται στη ζωή και τον ηρωισμό του Ολλανδού κόμη του Έγκμοντ (16ος αι.), εκφράζει τις προσωπικές πολιτικές του ανησυχίες εξυμνώντας την αυτοθυσία του Έγκμοντ, ο οποίος καταδικάζεται σε θάνατο επειδή όρθωσε το ανάστημά του στην καταπίεση της εξουσίας.

Τη σκυτάλη της βραδιάς θα πάρει ο διεθνούς φήμης μουσικός Λεωνίδας Καβάκος που θα ερμηνεύει το Κοντσέρτο για βιολί σε ρε μείζονα (έργο 61), έργο που άργησε να καθιερωθεί παρόλο που ο Μπετόβεν το συνέθεσε σε μια από τις πιο γόνιμες περιόδους της ζωής του. Είχαν προηγηθεί το Κοντσέρτο για πιάνο αριθμός 4, δύο από τις σπουδαιότερες σονάτες του για πιάνο («Waldstein», «Appassionata»), αλλά και η περίφημη η Τρίτη Συμφωνία («Ηρωική»), που θα ακουστεί στο δεύτερο μέρος της συναυλίας της Κυριακής από την Φιλαρμονική του Ισραήλ.

Η «Ηρωική» (Συμφωνία αρ. 3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 55), αποτελεί έναν από τους πολυτιμότερους θησαυρούς της παγκόσμιας συμφωνικής παρακαταθήκης. Ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1804 και πρωτοπαρουσιάστηκε στις 7 Απριλίου 1805 στη Βιέννη. Ο Μπετόβεν την αφιέρωσε αρχικά στον Βοναπάρτη ως ένα μεγαλειώδες εγκώμιο στο ναπολεόντειο πνεύμα, καθώς ο συνθέτης ήλπιζε ότι ο Ναπολέων, ως φιλελεύθερος ηγέτης, θα οδηγούσε την Ευρώπη σε μια επανάσταση εμπνευσμένη από τα ανθρωπιστικά ιδεώδη. Ωστόσο, όταν ο Μπετόβεν πληροφορήθηκε, λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση της Ηρωικής, ότι ο Βοναπάρτης αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας (Μάιος 1804), αφαίρεσε την αφιέρωση από το έργο, αποκαλώντας τον «τύραννο» που «νομίζει ότι είναι ανώτερος από όλους τους ανθρώπους». Η διαχρονική αξία αυτής της νεωτερικής, για την εποχή της, σύνθεσης έγκειται στο γεγονός ότι εξακολουθεί να εκφράζει, δύο αιώνες μετά την πρώτη της εκτέλεση, τις βαθιές φιλοσοφικές, πολιτικές και ανθρωπιστικές ιδέες του δημιουργού της.

Τη Δευτέρα, 19 Οκτωβρίου, το πρόγραμμα θα ξεκινήσει με τη Συμφωνία Δωματίου σε μι μείζονα του Άρνολντ Σαίνμπεργκ, ένα έργο του 1906 με τολμηρές αρμονίες, έντονα ηχοχρώματα και υψηλές δεξιοτεχνικές απαιτήσεις από τους ερμηνευτές. Το 1904, τρία χρόνια πριν από την πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας του Σαίνμπεργκ, ένας άλλος συμπατριώτης του, ο Γκούσταβ Μάλερ, ολοκλήρωνε τη σύνθεση του κύκλου Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά για φωνή (βαρύτονο ή μετζοσοπράνο) και ορχήστρα. Πρόκειται για πέντε μελοποιημένα ποιήματα του Φρίντριχ Ρίκερτ από την ομώνυμη συλλογή, η οποία αποτελείται από 428 ποιήματα που γράφτηκαν με αφορμή τον θάνατο δύο παιδιών του Ρίκερτ. Στη συναυλία της Φιλαρμονικής του Ισραήλ, θα τα αποδώσει φωνητικά ο Έλληνας βαρύτονος Άρης Αργύρης, που έχει εμφανιστεί σε μεγάλα λυρικά θέατρα σε όλο τον κόσμο.

Ολόκληρη η δεύτερη ενότητα της συναυλίας της Φιλαρμονικής του Ισραήλ στις 19 Οκτωβρίου είναι αφιερωμένη στον Αντονίν Ντβόρζακ και στη δημοφιλέστατη Συμφωνία «του Νέου Κόσμου» (αρ. 9 σε μι ελάσσονα, έργο 95, B. 178), που γράφτηκε όταν ο Βοημός συνθέτης ζούσε και εργαζόταν στη Νέα Υόρκη. Το έργο συνδυάζει υφολογικά χαρακτηριστικά της μουσικής της Γηραιάς Ηπείρου με στοιχεία της αμερικανικής παράδοσης. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 16 Δεκεμβρίου 1893 στο Κάρνεγκι Χολ από τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης.