Ραντεβού με την Γκάμπυ

Τον έχω δει σε αρκετές παραστάσεις. Πάντα θαύμαζα αυτό που εκπέμπει, μια αγάπη για τη ζωή και τη δημιουργία. Βλέποντας όμως φέτος τον Αγγελο Παπαδημητρίου να υποδύεται μία από τις όψεις της περίφημης πόρνης Γαβριέλας στην παράσταση της Κίρκης Καραλή «Γκάμπυ» στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου, ένιωσα πραγματικά ότι για πρώτη φορά ανθίζει ολοκληρωτικά.

«Οταν με πήρε τηλέφωνο η Κίρκη ήμουν έτοιμος να της πω όχι. Και ξαφνικά μου λέει: 'Θέλω να κάνετε τη Γαβριέλα'. Το βρήκα τόσο πρωτότυπο, έξυπνο και μαγικό που δεν μπόρεσα να πω όχι. Της λέω 'κανονικά θα έλεγα όχι, αλλά εδώ θα πω ναι'», μου εξομολογείται για το πώς βρέθηκε να υποδύεται στη σκηνή (μαζί με τη Γωγώ Μπρέμπου και τη Λίλα Μπακλέση) τη γυναίκα-σύμβολο, που όταν ήταν παιδί έπαιρνε τηλέφωνο μαζί με τους φίλους του για να ακούσει τη φωνή της.

Ενιωθε ανέκαθεν μία αλλόκοτη έλξη απέναντί της. «Σε μία συνέντευξή μου στο 'Βήμα' πριν από μερικά χρόνια όταν ρωτήθηκα γιατί είμαι καλλιτέχνης, απάντησα ότι θα ήθελα να παραφράσω τη φράση της Γαβριέλας 'Εγινα πόρνη γιατί έτσι γεννήθηκα' και να πω 'Εγινα καλλιτέχνης γιατί έτσι γεννήθηκα'. Τότε δεν είχα ιδέα φυσικά ότι θα υποδυθώ τη Γαβριέλα», μου αποκαλύπτει.

Η Γαβριέλα υπήρξε η πιο διάσημη πόρνη των Αθηνών και η μοναδική που τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την αντίσταση της κατά τη γερμανική κατοχή. Δεν ντράπηκε ποτέ γι’ αυτό που είναι. «Οι περισσότερες το κρύβουν. Αυτή το έκανε φλάμπουρο. Ηθελε να κόψει οποιαδήποτε σύνδεση με αυτό που εκπροσωπούσε η γυναίκα της εποχής της. Μετέτρεψε η ίδια τον εαυτό της σε installation και αυτοπροτάθηκε ως έργο τέχνης», παρατηρεί ο Αγγελος.

«Τι συμβολίζει για εσένα η Γαβριέλα;» τον ρωτάω. «Εναν ζωντανό άνθρωπο, που σε μία εποχή πολύ δύσκολη διαφοροποιήθηκε από μία φυσική πορεία που ήταν προορισμένος να ακολουθήσει. Και μόνο που διαφοροποιήθηκε με τέτοια αποφασιστικότητα, σκληρότητα και κομψότητα ταυτόχρονα αποκαλύπτει έναν άνθρωπο που διαμαρτύρεται, που αρνείται να ενταχθεί σε ένα 'θετικό' σύνολο», μου απαντά.

Ολόκληρες γενιές αντρών πέρασαν από το κρεβάτι της Γαβριέλας. Τη λάτρεψαν, την προσκύνησαν, την αγκάλιασαν όπως και οι γείτονές της. «Αραγε ήταν ευτυχισμένη;» αναρωτιέμαι. «Νομίζω πως ναι. Αυτή η διαφοροποίησή της και η ανεξαρτησία της από ένα σύνολο ανθρώπων την έκανε ευτυχισμένη. Ηταν αυτό που ζητούσε», σχολιάζει ο Αγγελος.

Η νεαρή σκηνοθέτιδα Κίρκη Καραλή έστησε μία εμπνευσμένη παράσταση γύρω από τη ζωή αυτής της γυναίκας, μυώντας τον θεατή στο αξεδιάλυτο μυστήριό της. Τριχοτόμησε την ηρωίδα της, βάζοντας τρεις ηθοποιούς να την υποδυθούν: τη Γωγώ, τη Λίλα και τον Αγγελο. «Το ότι διάλεξε έναν άντρα για να υποδυθεί ένα κομμάτι του χαρακτήρα της Γαβριέλας το βρήκα έως και μεγαλοφυές από την πλευρά της Κίρκης», μου λέει ο Αγγελος. «Αυτή η σκληρότητα της Γαβριέλας δεν μπορεί εξηγηθεί από μία γυναίκα. Είναι αντρικό χαρακτηριστικό αυτή η παντελής έλλειψη φόβου. Ολες οι γυναίκες σκέφτονται κάτι πολλές φορές πριν το κάνουν.

Τον τρόπο που δινόταν με πάθος η Γαβριέλα τον συναντάμε μόνο σε ρεμπέτες και σε ρεμπέτισσες», προσθέτει και σπεύδει να διευκρινίσει: «Οταν μιλάω για αντρικό χαρακτηριστικό δεν σημαίνει ότι αφορά μόνο τους άντρες. Κανείς άνθρωπος δεν είναι μόνο άντρας ή μόνο γυναίκα. Μπορεί και μια γυναίκα να καλύπτει την ανδρική πλευρά της Γκάμπυ ή ένας άνδρας τη γυναικεία. Πάντως σίγουρο είναι ότι δεν φτάνει ένα πρόσωπο να υποδυθεί τη Γαβριέλα. Στην παράσταση ανά πάσα στιγμή η μία της πλευρά μπαίνει στην άλλη. Λειτουργούμε σαν ένα πρόσωπο».

Η Γαβριέλα υπήρξε ανέκαθεν ακατάταχτη. Φόρεσε μόνη της το κοστούμι της πόρνης, αλλά και σε αυτό φρόντισε να είναι ξεχωριστή, να μην κατηγοριοποιηθεί. Αυτό η κοινωνία μας σπάνια το συγχωρεί. «Νομίζω ότι ησυχάζουμε όταν βάζουμε τους άλλους σε καλούπια. Δεν θα έπρεπε. Εκεί είναι που θα έπρεπε να ανησυχούμε. Οτιδήποτε σπάει μία σταθερότητα και μία 'φυσικότητα' είναι θετικό. Παρουσιάζουμε την τάξη με τη μορφή της φύσης. Δεν είναι φύση η τάξη. Το πολυπρόσωπο είναι αυτό που αντιπροσωπεύει τη φύση», μου τονίζει ο Άγγελος.

«Θα μπορούσε σήμερα να υπάρξει μία νέα Γαβριέλα;» τον ρωτάω. «Ηταν γέννημα θρέμμα της εποχής της. Σήμερα θα μπορούσε να υπάρξει μόνο με έναν άλλον μανδύα. Ισως σαν μία καλλιτεχνική οντότητα ή μία πολιτική θέση. Θέλω να πω, η σεξουαλικότητα είναι πια ένας ανοιχτός χώρος. Την πρακτική της Γαβριέλας θα τη δεις πια σε ένα κορίτσι της τρίτης λυκείου», μου εξηγεί.



«Μείνατε ευαίσθητοι» ήταν τα λόγια-παρακαταθήκη της Γαβριέλας. Αραγε μείναμε ευαίσθητοι; «Νομίζω ότι εκ των πραγμάτων δεν γίνεται να μην είμαστε ευαίσθητοι. Και να μη θέλουμε, θα γίνουμε. Η ζωή θα μας οδηγήσει όλους αργά ή γρήγορα στον τόπο της ευαισθησίας. Δεν γίνεται αλλιώς», μου απαντά ο Αγγελος και συνεχίζει: «Δεν είναι μονοπώλιο των καλλιτεχνών η ευαισθησία. Ισα ίσα οι περισσότερο ευαίσθητοι άνθρωποι είναι άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με την τέχνη. Ευαισθησία είναι να δέχεσαι την πραγματικότητα του άλλου. Εκεί έγκειται η ευαισθησία, στην κατανόηση του άλλου».

Ο Αγγελος είναι ένας άνθρωπος πλήρης, απενοχοποιημένος, ελεύθερος. Γι’ αυτόν ο έρωτας είναι βασικό στοιχείο ελευθερίας. «Πιστεύω ότι μία από τις μεγαλύτερες χαρές της ζωής, που έχουμε διδαχτεί κι από τους αρχαίους Ελληνες, είναι να αγαπάμε το σώμα μας. Δεν πρέπει να πιέζουμε κανέναν. Εχω δει ανθρώπους ευτυχισμένους στη μονογαμία τους και άλλους δυστυχισμένους. Εχω δει ανθρώπους ευτυχισμένους στην πολυγαμία τους και άλλους όχι», μου λέει.

Η συνάντησή του με νέους ανθρώπους και καλλιτέχνες στην «Γκάμπυ» μοιάζει να τον αναζωογονεί. «Είναι μία ομάδα από υπερταλαντούχα παιδιά. Κι ενώ μου λένε ότι είναι περήφανα που συνεργάζονται μαζί μου, πρέπει να πω ότι εγώ είμαι ευτυχισμένος που συνεργάζομαι μαζί τους», ομολογεί και κρατάει τα καλύτερα λόγια για την Κίρκη: «Ηταν τόσο ευγενής, που απόρησα κάποια στιγμή μαζί της που δεν ύψωνε καθόλου τον τόνο της φωνής της. Στο τέλος όμως έκανε πάντα αυτά που ήθελε με τον τρόπο της. Δεν υποχώρησε σε τίποτα. Αυτό μου άρεσε πάρα πολύ. Είναι μία ήρεμη δύναμη».

Η «Γκάμπυ» έχει ευτυχήσει χάρη στο ταλέντο των συντελεστών της να είναι μία πραγματικά πολύ καλή παράσταση. Στη θεατρικά πληθωριστική Αθήνα με τις άπειρες ομάδες και τις σχεδόν 1.000 παραστάσεις αυτό είναι μία εξαίρεση. Ο Αγγελος ωστόσο πιστεύει ότι πρέπει να αφήσουμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν. «Είναι καλύτερο να βγουν 100 σαχλαμάρες και ένα καλό, από το να κοπούν οι 100 σαχλαμάρες και να μη βγει ούτε το ένα καλό. Το καλό θα έρθει από εκεί που δεν το περιμένουμε. Δεν είναι η εκπαίδευση που κάνει το θέατρο ή την τέχνη γενικότερα. Γι’ αυτό και πλησιάζω τα νέα παιδιά, μήπως γίνει το θαύμα. Και πηγαίνω εκεί που το θαύμα έχει τις λιγότερες πιθανότητες να προκύψει. Οταν δω σιγουριά, φεύγω», μου εξομολογείται.

Λίγο πριν το τέλος, τη συζήτησή μας μονοπωλούν η μουσική και ο έρωτας. Η παράσταση της Κίρκης είναι πλούσια και από τα δύο. «Η Κίρκη το είδε όλο αυτό και σαν μία εκδοχή μουσικής παράστασης. Θέλησε να υπάρχει παντού μουσική. Δεν ξέρω πόσο συνειδητά ή ασυνείδητα το έκανε, αλλά έπραξε σοφά. Στην ουσία τι κάνουμε; Κάνουμε ένα γλέντι για τη Γαβριέλα. Ενα πάρτι για να την τιμήσουμε, από το οποίο δεν θα μπορούσε να λείπει η μουσική της», μου λέει ο Αγγελος.

Για τον ίδιο η μουσική είναι μία γλώσσα. «Αμα δεν έχεις μουσική είναι σαν να σου λείπουν λέξεις. Υπάρχουν πράγματα που δεν λέγονται με λέξεις, μόνο με μουσική. Εγώ εμπλούτισα τα ελληνικά μου μέσα από τα τραγούδια του ελαφρού τραγουδιού και τα ρεμπέτικα». Και ο έρωτας; Τι είναι ο έρωτας; «Εφτασα κάποια στιγμή να καταλάβω ότι ο έρωτας αφορά πάντα μόνο έναν. Είναι λάθος να λέμε ότι αφορά δύο. Αυτά που αισθανόμαστε μέσα μας αφορούν μόνο εμάς. Απλά πάνω στην αγωνία μας εμπλέκουμε κι άλλους ανθρώπους», μου λέει. «Μα δεν μπορούν να συντονιστούν δύο έρωτες;» αναρωτιέμαι. «Μόνο από μακριά. Ο έρωτας είναι υπέροχος μέχρι να τον εφαρμόσουμε. Μόλις μετατραπεί σε σχέση και σε αυτά τα -πολύ ωραία- πεζά πράγματα της ζωής, αμέσως ξεθυμαίνει», μου απαντά. «Ναι, αλλά μπορεί να μετατραπεί σε αγάπη», διαμαρτύρομαι. «Αυτά είναι παρηγοριά για τους παντρεμένους!» μου λέει και βάζω τα γέλια.

«Μείνατε ευαίσθητοι» ήταν το μότο της Γαβριέλας. Αναρωτιέμαι ποιο είναι το δικό του μότο. «Δεν μου αρέσει γενικά να συμβουλεύω. Σίγουρα δεν μου αρέσουν οι μεγάλες κουβέντες. Προτιμώ να σιωπώ. Εκείνο όμως που θα πρότεινα στα νεότερα παιδιά είναι να αποκτήσουν όσο το δυνατόν αργότερα σχήμα. Να κοιτάνε οι ιδέες τους να είναι εύπλαστες και όχι μασίφ. Να φροντίσουν η προσωπικότητά τους μέσα στα χρόνια να κολυμπάει μέσα στο νερό. Να μη γίνουν πυραμίδες ακίνητες. Να αποφεύγουν τον εγκλωβισμό», μου λέει και καταλήγει: «Εγώ αρνήθηκα τον εγκλωβισμό. Κάθε πρωί που ξυπνάω ψάχνω από την αρχή να δω ποιος είμαι. Δεν θέλω να είμαι σίγουρος ότι είμαι κάτι».