Στα χνάρια της beat generation

«Το “Ουρλιαχτό” του Άλλεν Γκίνσμπεργκ εκδόθηκε το 1956 και έγινε το μανιφέστο της γενιάς των Beat προκαλώντας την αντίδραση της συντηρητικής Αμερικής του μακαρθισμού και της κομουνιστικής απειλής», μου λέει η Κατερίνα Γιαννοπούλου, σκηνοθέτιδα της παράστασης “Holy Beat”, που παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Bios και είναι εμπνευσμένη από το ποίημα του Γκίνσμπεργκ.



«Ο ποιητής καταγράφοντας την ιστορία της γενιάς του, με την πεποίθηση πως οι προσωπικές εμπειρίες και σκέψεις μπορούν να έχουν απήχηση στον κόσμο, καταφέρνει να εκφράσει μια ολόκληρη γενιά και να κερδίσει την πολυπόθητη “Αιωνιότητα”, καθώς το Ουρλιαχτό μένει στην Ιστορία ως ένα από τα πιο σημαντικά ποιήματα του εικοστού αιώνα», συνεχίζει η Κατερίνα. «Σήμερα, που ο κόσμος όπως τον ξέρουμε δείχνει να βρίσκεται στα πρόθυρα μιας ριζικής ανατροπής, εν μέσω οικονομικής κρίσης, πολιτικής αστάθειας και επιστροφής στις “παραδοσιακές” συντηρητικές ιδέες, το “Ουρλιαχτό”, έρχεται να μας υπενθυμίσει ποια είναι εκείνα τα υλικά, τα οποία δίνουν πραγματική αξία στην ανθρώπινη υπόσταση».

Στην παράσταση της τρεις ηθοποιοί –ο Βασίλης Σαφός, η Χρηστίνα Γαρμπή και ο Γιώργος Κισσανδράκης- ως τρεις διαφορετικές πτυχές του ποιητή, συναντιούνται στο σκηνικό ενός μπαρ και «επιχειρούν “χάσματα στον Χώρο και τον Χρόνο” για να ανακαλύψουν εκείνο το “ελπιδοφόρο κομματάκι παραισθήσεως” που κρατά ζωντανή την ελπίδα πως ακόμη και μέσα στην Κόλαση μπορεί να υπάρξει Παράδεισος».

Οι τρεις ταλαντούχοι ηθοποιοί της παράστασης “Holy Beat” γράφουν στο City Stories σκέψεις τους πάνω σε αυτό το εμβληματικό έργο, που μοιάζουν αποκαλυπτικές γι’ αυτό που μπορεί να δει κανείς στο Bios κάθε Δευτέρα και Τρίτη.

Βασίλης Σαφός:
Η περιπέτειά μας στον κόσμο της beat ποίησης ήταν ένας πολύ καινούργιος κόσμος για μένα, καθώς δεν είχα ασχοληθεί ιδιαίτερα στο παρελθόν με αυτήν τη λογοτεχνία. Το «Ουρλιαχτό» του Άλλεν Γκίνζμπεργκ –η βάση της παράστασης μας-, ένα χειμαρρώδες κείμενο, πληθωρικό και γεμάτο αναφορές σε «γεγονότα και μνήμες» αυτής της παρέας που ονομάστηκε Beat Generation ήταν ο οδηγός μας σε αυτό το ταξίδι που ζήσαμε κατά τη διάρκεια των προβών. Από νωρίς καταλάβαμε πως θα ήταν μία μοναδική πρόκληση: μελετήσαμε εξονυχιστικά το ποίημα αλλά και τα λοιπά κείμενα που τελικά οδήγησαν στο τελικό υλικό της παράστασης, μετακινηθήκαμε ανάμεσα στο ψυχροπολεμικό κλίμα της Αμερικής του ’50 -της χρυσής εποχής του καπιταλισμού- και στη σημερινή εποχή της παγκόσμιας κοινωνικής, πολιτικής, ηθικής και οικονομικής κατάρρευσης και κυρίως ψάξαμε με επιμονή –ανάμεσα σε φρούδες ελπίδες και σε ματαιωμένα όνειρα- την προσωπική μας σύνδεση με τα όσα φέρουν μέσα από τις αφηγήσεις τους οι Beat. Μία διαδικασία αποκαλυπτική για όλους μας. Αν υπάρχει κάτι που σίγουρα θα με συντροφεύει και μετά από αυτή την τόσο όμορφη και δημιουργική συγκυρία που γέννησε την παράστασή μας, είναι η φράση από το Ουρλιαχτό: «Όσο δεν είσαι ασφαλής, δεν είμαι ασφαλής». Πραγματικά, σε ποιον να την πρωτοαπευθύνεις…



Χρηστίνα Γαρμπή:
«Να είσαι αστροπηδηχτής», λέει ο Γκρέγκορυ Κόρσω, ο τελευταίος της γενιάς των beat, στενός φίλος του Κέρουακ και του Γκίνσμπεργκ. Αυτή η γενιά οραματίστηκε την αλλαγή, κοίταξε ψηλά, πάνω από τους ψυχρούς ουρανοξύστες της εποχής του. Σήμερα, η οποιαδήποτε ελπίδα για αλλαγή, το οποιοδήποτε όραμα μοιάζουν εξ ορισμού καταδικασμένα. Πώς είναι δυνατόν όμως οι νέοι άνθρωποι να μην ελπίζουν, να μην καίγονται γι' αυτή την πολυπόθητη αλλαγή; Κάτι τέτοιο θα σήμαινε το τέλος του πολιτισμού και της Ιστορίας. Αυτή η μακρινή προτροπή του Κόρσω, λοιπόν, αντηχεί στις ψυχές μας ακόμα και σήμερα το ίδιο επιτακτική και αυτονόητη, το ίδιο γοητευτική. Η beat γενιά, αυτή η γενιά των διανοούμενων “αλητών”, μας θυμίζει ότι οφείλουμε να δημιουργούμε με την ορμή και την πίστη μικρού παιδιού.

Η εκδοχή του ποιητή που έχω αναλάβει στην παράσταση είναι ο “άγγελος beat”. Είναι το “Άγιο”, το τελευταίο κομμάτι του Ουρλιαχτού. Το “Άγιο” αποκαθιστά την ίδια την αξία της ζωής μας. Οι υπόλοιπες δύο εκδοχές του ποιητή αποδομούν με έναν τρόπο την ανθρώπινη πραγματικότητα και αφήνουν να φανεί η παθογένεια του ανθρώπινου είδους. Έπειτα από αυτή τη βαθειά βουτιά λοιπόν στη σκληρή πραγματικότητα, έρχεται το Άγιο να ανασυνθέσει την αξία της ίδιας μας της ζωής, να μετατρέψει την πραγματικότητα από αναγκαίο κακό σε πολύτιμο αγαθό. Είναι ένας λοξός ύμνος στην κάθε μας μέρα, στο ίδιο μας το σώμα, στην ψυχή μας.

Νομίζω ότι αυτά τα κείμενα μπορούν να σου αλλάξουν τη ζωή. Τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου και τους άλλους. Η παράσταση είναι μία σπουδή πάνω στην απόγνωση και την ελπίδα, στο σκοτάδι και το φως, καταστάσεις δηλαδή στις οποίες ακροβατούμε καθημερινά. Ακόμα και ένα μικρό κομμάτι του κειμένου να καταφέρει να κοινωνήσει η παράσταση στους θεατές, πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντική πράξη. “Ένα ελπιδοφόρο κομματάκι παραισθήσεως”, όπως λέει και ο ίδιος ο Γκίνσμπεργκ στο Ουρλιαχτό.



Γιώργος Κισσανδράκης:
«Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου χαλασμένα απ’ την τρέλα…». Ο πρώτος στίχος του ποιήματος τα λέει όλα. Για μια γενιά με ελπίδες, όνειρα, ικανότητες και προσδοκίες, που διαψευστήκαν βάναυσα στον κυκεώνα της καταναλωτικής δυτικής κοινωνίας του 20ου αιώνα. Γραμμένο πριν από 60 χρόνια, διαβάζει κανείς το «Ουρλιαχτό» σήμερα και έχει την εντύπωση πως γράφτηκε χθες! Γεγονός ελκυστικό και τρομακτικό ταυτόχρονα. Το ελκυστικό έγκειται σ’ αυτήν την αχαλίνωτη θέληση εκείνης της γενιάς να ζήσει ελεύθερη και να πάρει από τη ζωή αυτό που της αναλογεί και όχι αυτό που της επιβάλει η επικρατούσα τάξη πραγμάτων.

Το τρομακτικό δεν είναι η γενιά και το έργο της, αλλά το ότι τόσα χρόνια μετά καμιά γενιά δεν το έχει καταφέρει. Τα ίδια προβλήματα που απασχολούσαν τη μεταπολεμική γενιά στην Αμερική απασχολούν κι εμάς σήμερα εδώ και ουσιαστικά δεν υπήρξε ούτε μία στιγμή από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ύστερα που να βάλαμε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας τον άνθρωπο και τις πραγματικές του ανάγκες και αξίες. Η κραυγή αυτή που απηύθυνε ο Γκίνσμπεργκ στον κόσμο τότε ηχεί ακόμη και σήμερα στα αυτιά μας και αποφασίσαμε να πάψουμε να την αγνοούμε, να μην κάνουμε πως δεν την ακούμε. Την έκφραση αυτής της αγωνίας προσπαθούμε να αποδώσουμε στην παράσταση ώστε να βρει ο καθένας ένα ελπιδοφόρο κομματάκι παραισθήσεως που θα του χαρίσει την αιωνιότητα.