Τρεις γυναίκες, μία τραγωδία

Τρεις γυναίκες. Τρεις αυτόπτες μάρτυρες του ίδιου γεγονότος. Τρεις διαφορετικές πορείες ζωής. Η ιστορία μέσα από διαφορετικό πρίσμα κάθε φορά. Υπάρχουν τελικά μόνο αθώοι και μόνο ένοχοι;

Στις 23 Οκτωβρίου του 2002 η παράσταση του μιούζικαλ “Nordost” στο θέατρο Ντούμπροβκα της Μόσχας διακόπτεται βιαίως. 42 Τσετσένοι αυτονομιστές εισβάλλουν στο θέατρο απαιτώντας την απομάκρυνση των ρωσικών στρατευμάτων από τη Τσετσενία. Ακολουθούν 57 ώρες ομηρίας για 850 ανθρώπους, ενώ ο τελικός απολογισμός μετράει 157 νεκρούς.

Τρία χρόνια μετά ο Γερμανός θεατρικός συγγραφέας, Τόρστεν Μπουχστάινερ, γράφει το “Nordost”. Ένα έργο–ντοκουμέντο με ηρωίδες τρεις γυναίκες, που υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες του τρομακτικού αυτού γεγονότος. Τρεις διαφορετικές γυναίκες. Μία Τσετσένα «μαύρη χήρα», μία Ρωσίδα όμηρος και μία Λετονή γιατρός. Η κάθε μία διηγείται το χρονικό της τραγωδίας από τη δική της σκοπιά.

«Είναι τρεις γυναίκες της διπλανής πόρτας», μου λέει ο Δημήτρης Μακαλιάς, που κάνει με το “Nordost” το σκηνοθετικό του ντεμπούτο στο θέατρο Άβατον στο Γκάζι. «Η Όλγα είναι μια καθημερινή γυναίκα, βιοπαλαιστής, που μάχεται για το καλύτερο της οικογένειας της. Είναι ο μέσος πολίτης που απέχει απ’ όλα και θεωρεί πώς όλα είναι "τακτοποιημένα". Πιστεύει όλα όσα της λένε και αφήνεται στις επιλογές των άλλων. Η Ταμάρα είναι η δυναμική γυναίκα. Ζει τα πάντα όσο πιο έντονα μπορεί. Παλεύει και θέλει να βγαίνει νικήτρια. Προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της μετά την απώλεια του άντρα της και βρίσκει πάντα διέξοδο σε όλα. Πατάει στα πόδια της και αναζητά λύσεις. Δεν εμπιστεύεται πια κανέναν, παρά μόνο τον εαυτό της. Η Ζούρα, τέλος, είναι ο πραγματικός εαυτός μας που έχει περιοριστεί από τα κοινωνικά δεδομένα. Ο άνθρωπος που τον πόνεσαν και του αφαίρεσαν τα όνειρα για ζωή. Που επιλέγει την εκδίκηση όχι από μίσος αλλά από αναγκαιότητα. Αναζητά την κάθαρση και το δίκαιο».

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Μπουχστάινερ εστιάζει μέσα από το έργο του στις αντανακλάσεις των πράξεων μας. «Μέσα από τις ιστορίες των τριών γυναικών για το ίδιο γεγονός, προσπαθεί να μας βάλει στο καλούπι κάθε μιας και στο τέλος να μας δικαιώσει και τις τρεις. Κανείς δε γεννιέται εγκληματίας. Κανείς δεν ξυπνάει μια ωραία πρωία και επιθυμεί να πεθάνει ή να σκοτώσει. Οι λόγοι της εκδίκησης είναι καλό να αναζητηθούν από την πηγή τους», μου εξηγεί ο Δημήτρης.

Αναρωτιέμαι πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος σήμερα την έννοια της τρομοκρατίας. «Τρομοκρατία για εμένα αποτελεί οποιαδήποτε πράξη λειτουργεί βιαίως αποπροσανατολιστικά. Τρομοκρατία είναι ο αυτονομιστής που απειλεί και απειλείται για να γνωστοποιήσει στην υφήλιο το δράμα του. Τρομοκρατία είναι ο πρώην εκπαιδευμένος πράκτορας που αλλάζει στρατόπεδο και μάχεται ξαφνικά ενάντια στο πρώην αφεντικό του. Τρομοκρατία είναι ένα μνημόνιο χωρίς τη δική μου συγκατάθεση. Τρομοκρατία είναι η μονομερής αλλαγή του συνταξιοδοτικού, ενώ έχει προηγηθεί διμερής συμφωνία κράτους-ασφαλισμένου. Τρομοκρατία είναι τα προπαγανδιστικά μέσα ενημέρωσης. Τρομοκρατία είναι ο γείτονας που όλη μέρα βρίζει τους αλλοδαπούς με κλισέ ατάκες τύπου ‘’Έχουν γεμίσει τη χώρα μου!’’ Και πάει λέγοντας…» σχολιάζει ο Δημήτρης.

Σε καμία περίπτωση όμως δεν αφήνει τον φόβο να τον καταβάλλει. «Ταξιδεύω περισσότερο από οποτεδήποτε άλλοτε», μου λέει. «Νιώθω ότι ο φόβος θα είναι μια πρώτη ήττα. Δε μου αρέσει να φοβάμαι και πολύ περισσότερο να με φοβίζουν. Στεναχωριέμαι για τους ανθρώπους που το παθαίνουν αυτό και πολύ περισσότερο για τους ανθρώπους που έχουν φοβηθεί τόσο πολύ στη ζωή τους που αντιδρούν προκαλώντας ακόμα περισσότερο φόβο στους υπόλοιπους».

Το “Nordost”, που παρουσιάζεται κάθε Παρασκευή και Σάββατο στο θέατρο Άβατον με τις Στέλλα Γκίκα, Νάντια Δαλκυριάδου και Λίνα Εξάρχου, είναι μία παράσταση που μας αφήνει χώρο να σκεφτούμε και να αναθεωρήσουμε. Κι αυτό είναι πολύτιμο. Και τώρα και πάντα.