Δύο βιβλία και στη μέση οι Ναζί

Δύο βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στις προθήκες των ελληνικών βιβλιοπωλείων μοιράζονται έναν κοινό πυρήνα: τους Ναζί. Στη μια περίπτωση, ο βραβευμένος με Πούλιτζερ ερευνητής-δημοσιογράφος των “New York Times” Έρικ Λίχτμπλαου (Eric Lichtblau) αποκτά πρόσβαση στα μέχρι τώρα απόρρητα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και σε κυβερνητικά έγγραφα και παρουσιάζει με ξεχωριστό τρόπο τα ευρήματα του, που έχουν να κάνουν με το πώς βρήκαν ασφαλές υπερατλαντικό καταφύγιο χιλιάδες πρώην Ναζί: από υψηλόβαθμα στελέχη της διοίκησης των SS μέχρι φύλακες και βασανιστές σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, γιατροί, επιστήμονες και επιχειρηματίες με ενεργό ρόλο στη μέχρι τέλους μαζική εξόντωση των Εβραίων και άλλων μειονοτήτων.

Το βιβλίο του Έρικ Λίχτμπλαου «Οι Ναζί της διπλανής πόρτας - Πώς η Αμερική έγινε ασφαλές καταφύγιο των Χιτλερικών» (σε μετάφραση από τα αγγλικά της Αριάδνης Λουκάκου) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός. Το δεύτερο βιβλίο προέρχεται από έναν νέο Ελληνα ερευνητή, τον Βαγγέλη Τζούκα, γνωστό για την ενασχόλησή του με τις αντιστασιακές οργανώσεις και ιδιαίτερα τον ΕΔΕΣ. Το βιβλίο του «Το φάντασμα του ναζισμού - Μυθολογία και σαγήνη του Τρίτου Ράιχ από την προπολεμική περίοδο έως τις μέρες μας» κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Βιβλιοπωλείον της Εστίας.



Όπως διαβάζουμε σε σχετικό σημείωμα της έκδοσης: «O ναζισμός εξακολουθεί να απασχολεί τον σημερινό κόσμο με πολλούς τρόπους. Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται η παρουσίαση ορισμένων όψεών του που σχετίζονται με τον εσωτερισμό, τον φυλετικό μυστικισμό, τον παγανιστικό χαρακτήρα των SS, την υιοθέτηση θεωριών συνωμοσίας και την απόπειρα να εμφανισθεί ως μια μορφή θρησκείας. Πρόκειται για μια νέα μυθολογία που καλλιεργήθηκε σταδιακά γύρω από το ναζιστικό φαινόμενο και διαδόθηκε ευρέως τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στην αλματώδη ανάπτυξη του διαδικτύου και της ποπ κουλτούρας στις διάφορες εκδοχές της (κινηματογράφος, μουσική, κόμικς, βιντεοπαιχνίδια κλπ.)».

Ο Έρικ Λίχτμπλαου είναι ένας πολύπειρος δημοσιογράφος και αφοσιωμένος ερευνητής. Γεννήθηκε πριν από 51 χρόνια στο Σίρακιουζ της Νέας Υόρκης και σπούδασε στο Cornell University. Πρωτοδούλεψε ως μέλος της ομάδας ερευνητικής δημοσιογραφίας στην εφημερίδα “L.A. Times” στο Λος Αντζελες. Η θητεία στη συγκεκριμένη εφημερίδα κράτησε για 15 ολόκληρα χρόνια. Το επόμενο επαγγελματικό βήμα του ήταν η συνεργασία του με την εφημερίδα “The New York Times”, στην οποία ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2002, με τομέα ευθύνης το ρεπορτάζ του υπουργείου Δικαιοσύνης. Σήμερα ζει στην Ουάσινγκτον μαζί με τη γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά τους.

Το πιο ενδιαφέρον από τα στοιχεία που περιλαμβάνει το βιβλίο είναι και το τι έκαναν οι πρώην Ναζί μετά τον πόλεμο. Όπως γράφει ο Λίχτμπλαου, οι περισσόπτεροι χρησιμοποιήθηκαν ως κατάσκοποι εναντίον των Σοβιετικών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Έτσι, εξασφάλισαν μια νέα ζωή με αντάλλαγμα την τεχνογνωσία τους στην πολεμική βιομηχανία αλλά και τις κατασκοπευτικές τους ικανότητες. Στις αρχές της δεκαετίας τους ‘60, ο Τσακ Άλεν, ένας πεισματάρης ρεπόρτερ άρχισε να ξετυλίγει το κουβάρι της βρώμικης αυτής σελίδας της πρόσφατης ιστορίας της Αμερικής, με αποτέλεσμα μία σειρά συγκλονιστικών αποκαλύψεων και τη σύλληψη πολλών φυγόδικων που ζούσαν μέχρι τότε ανενόχλητοι.



Από την άλλη πλευρά, ο Βαγγέλης Τζούκας γεννήθηκε στην Άρτα το 1974. Είναι πτυχιούχος και διδάκτορας του τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και μέλος ΣΕΠ του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Το 2003 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Οι οπλαρχηγοί του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο 1942-44. Τοπικότητα και πολιτική ένταξη», η οποία εκδόθηκε από την Εστία το 2013.

Τη διετία 2005-2006 ήταν μεταδιδάκτορας ερευνητής στο ερευνητικό έργο «Οργανώσεις της ελληνικής Αντίστασης - η περίπτωση του ΕΔΕΣ (ηγεσία, κοινωνική συγκρότηση, μεταπολεμική επιρροή)» στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου. Έχει διδάξει στο τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών και στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες για τη σύγχρονη ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία, καθώς και για ζητήματα κοινωνιολογίας της βίας. Με το τελευταίο του βιβλίο ο Τζούκας ξανοίγεται σε ένα θέμα διαχρονικό, αλλά και επίκαιρο. Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει στο βιβλίο η προσέγγιση της σχέσης ανάμεσα στο ναζιστικό φαινόμενο με πτυχές -μαύρες περιθωριακές πτυχές- της ποπ κουλτούρας.