Πρόσβαση για όλους στην αγορά εργασίας

Μετά την περσινή επιτυχία, το Career Fair.4all επανέρχεται και φέτος το Σάββατο 29 Απριλίου από τις 10.00 έως τις 17.00 στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων με τον τίτλο Career Fair.4all “People with Abilities, Companies with Perception”. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι με αναπηρία αποτελούν το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού (στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 10%) και παράλληλα στην Ευρώπη το 52% του εργατικού δυναμικού των ανθρώπων με αναπηρία παραμένει οικονομικά ανενεργό σε σχέση με το αντίστοιχο 28% ανθρώπων χωρίς αναπηρία, διαπιστώνουμε την αξία της πραγματοποίησης του Career Fair.4all. 

Στο πλαίσιο αυτής της διοργάνωσης ρωτήσαμε τέσσερα άτομα με αναπηρία  (ΑΜΕΑ)  να μας θέσουν  πέντε προτεραιότητες που πρέπει να γίνουν άμεσα από την πλευρά της πολιτείας για την προσβασιμότητα και την ισότητα στην αγορά εργασίας.

Γιάννης Ήμελλος, συνιδρυτής της Collegelink

Θα έλεγα να μην το ποσοτικοποιήσουμε, είναι πολλά τα πράγματα τα οποία πρέπει να γίνουν προκειμένου να για την προσβασιμότητα και την ισότητα στην αγορά εργασίας.

Για εμένα όλα ξεκινούν από το κλίμα που καλλιεργείται και την κουλτούρα που έχουμε ως λαός στο συγκεκριμένο θέμα. Θα πρέπει η εργασία να μην είναι ταμπού για τους ανθρώπους με αναπηρία. Μπορούμε να δεχθούμε στο εργασιακό μας περιβάλλον ανθρώπους με ιδιαίτερη προσωπικότητα, γιατί να μην μπορούμε να δεχθούμε και ανθρώπους με διαφορετικά σωματικά χαρακτηριστικά;

Ειδικά τα νέα παιδιά πρέπει να ενθαρρυνθούν να μπουν στην αγορά εργασίας. Από το σπίτι και την οικογένεια αλλά και συνολικά από την κοινωνία. Δεν πρέπει να καλλιεργείται η αίσθηση ότι το φυσιολογικό είναι να μη δουλεύουν. Δεν είναι έτσι, όλοι έχουμε το δικαίωμα στη δημιουργία και στο να νιώσουμε παραγωγικοί! Κανένας δεν νιώθει καλά με τον εαυτό αν του λένε ότι είναι καλύτερα να μην κάνει τίποτα και να απέχει.

Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει από τη μία ημέρα στην επόμενη. Δράσεις όπως το CareerFair4All βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να δίνεται πάτημα στους ΑΜΕΑ ώστε να βγουν στην αγορά εργασίας. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν δράσεις που δίνουν το πρώτο έναυσμα. Επίσης, θα πρέπει και από την πλευρά των εταιριών να υπάρξει μεγαλύτερη κινητοποίηση. Δυστυχώς, οι περισσότερες είναι αρκετά εσωστρεφείς και δεν είναι διατεθειμένες να προχωρήσουν σε πρόσληψη κάποιοι ΑΜΕΑ κυρίως λόγω «αμηχανίας» - αφού δεν το κάνει κανένας, γιατί να το κάνω εγώ; Σε όλα αυτά απλά να αναφέρουμε ότι υπάρχουν κίνητρα για τις εταιρείες προκειμένου να απασχολήσουν κάποιον ΑΜΕΑ, τα οποία μπορεί να φτάσουν έως και 100% κάλυψη της ασφαλιστικής συνεισφοράς του εργαζομένου. Αυτό είναι ένα εξαιρετικό κίνητρο που δίνει το κράτος, αλλά είτε δεν επικοινωνείται σωστά είτε και οι δύο πλευρές δεν νιώθουν άνετα προκειμένου να το αξιοποιήσουν. Η εργασία, η δημιουργικότητα και η παραγωγικότητα είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου, όλοι έχουμε ανάγκη να νιώθουμε χρήσιμοι και ότι συνεισφέρουμε στην κοινωνία μας!

Γιάννης Χατζήμπεης, ιδρυτής της Give&Fund

Το θέμα ισότητας στην αγορά εργασίας σε πρώτη προσέγγιση θα το τοποθετούσα στο πλαίσιο των ίσων ευκαιριών. Είναι μάλλον πολύ χαμηλές οι πιθανότητες  να επιλεγεί κάποιος υποψήφιος εργαζόμενος με αναπηρία, (που δηλώνει την αναπηρία του), να περάσει από συνέντευξη για εργασία σε μία μικρομεσαία ελληνική επιχείρηση που δεν απασχολεί παραπάνω από 30-40 εργαζόμενους και οι δυνατότητες και η απόδοση του κάθε εργαζόμενου είναι πολύ σημαντικές για τη βιωσιμότητα της εταιρίας. Εκεί, ο κάθε εργοδότης που τα βγάζει με μεγάλη δυσκολία πέρα και έχει να επιλέξει από μία πολύ μεγάλη δεξαμενή ανθρώπων, πολύ εξειδικευμένους, που του στέλνουν εκατοντάδες βιογραφικά, θα πρέπει να ξεπεράσει την ανησυχία, την προκατάληψη ίσως, ή το στερεότυπο του «τι να πάω να μπλέξω με έναν άνθρωπο με αναπηρία» και τη σκέψη ότι «μπορεί να έχει ένα πολύ καλό βιογραφικό αλλά ποιος ξέρει τι δυσκολίες θα έχει, τι κόμπλεξ μπορεί να κουβαλάει ή να βγάλει στην πορεία, όταν έχω δεκάδες κατάλληλους υποψήφιους για τη θέση χωρίς κάποιο θέμα».

Αφήνω έξω από την τοποθέτηση μου μεγάλες εταιρείες με πολύ καλά εκπαιδευμένους HR managers, που πιθανότατα είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν ή να έρθουν σε επαφή με εργαζόμενους με αναπηρία και έχουν την γνώση στο πόσο αποδοτικοί μπορούν να είναι στη δουλειά τους, αλλά και τι παράδειγμα μπορούν να προσφέρουν στους συναδέλφους τους και πόσο σημαντικοί είναι για την εικόνα της εταιρίας.  

Αφήνω επίσης εκτός δημόσιους οργανισμούς, όπου προβλέπεται υποχρεωτική κάλυψη θέσεων μέσα από ποσοστώσεις - πρακτική απαραίτητη για την ισότητα και την ανακούφιση και όχι θεραπεία στρεβλώσεων στην αγορά εργασίας.

Θέλοντας να είμαι εκτός από ειλικρινής και ρεαλιστής, σε μία αγορά εργασίας ρημαγμένη, με μάλλον όχι πολύ εμφανείς ρυθμούς ανάπτυξης, οι ίσες ευκαιρίες, ακόμα και για πρώτη συνέντευξη για απασχόληση εργαζομένων με αναπηρία είναι μάλλον δυσοίωνες. Όμως σίγουρα υπάρχουν τρόποι να βελτιωθεί η κατάσταση και να αλλάξει η εργασιακή κουλτούρα. Μερικοί από αυτούς:

Αξιοποίηση ευρωπαϊκών & εθνικών κονδυλίων από το κράτος με οικονομική στήριξη (ασφαλιστικές εισφορές, επιδοτήσεις μισθολογικού κόστους, διαμόρφωση υποδομής) σε εργοδότες που προσφέρουν ευκαιρίες. Η στήριξη πρέπει να είναι ουσιαστική, με απαλοιφή όρων που δεν επιτρέπουν την απόφαση στους εργοδότες. Πρέπει να τους συμφέρει, διαφορετικά δεν θα μπουν στη διαδικασία, όχι γιατί δεν θα είναι «καλοί» άνθρωποι, αλλά γιατί αν κάνουν επιχειρηματικές επιλογές που δεν συμφέρουν την εταιρεία τους απλά δεν θα μακροημερεύσουν επαγγελματικά ούτε εκείνοι ούτε οι εργαζόμενοί τους.

Ανάλογη υποστήριξη σε ελεύθερους επαγγελματίες ή ανθρώπους με αναπηρία που τους ενδιαφέρει το «επιχειρείν». Η τεχνολογία προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για απασχόληση και από το σπίτι.

Υποστήριξη δράσεων όπως της ethelon, όπου δίνεται η δυνατότητα να έρθουν σε επαφή υποψήφιοι με εταιρείες και να γίνεται συστηματική καταγραφή και κωδικοποίηση βιογραφικών και εταιριών.

Συνεχής εκπαίδευση εργαζομένων με αναπηρία, εργοδοτών και υπευθύνων ανθρώπινου δυναμικού, εταιρειών, αλλά και εργαζομένων σε ΟΑΕΔ.

Προβολή επιτυχημένων πρακτικών απασχόλησης από τα ΜΜΕ, βράβευση και προβολή εταιρειών που απασχολούν ανθρώπους με αναπηρία μέσα από αξιολογήσεις δεικτών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, «φιλικές εταιρίες στην κοινωνία» κλπ., αλλά και καθιέρωσή τους στη συνείδηση του καταναλωτικού κοινού σαν περισσότερο δίκαιες, προσαρμόσιμες στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, ακόμα και καινοτόμες, αφού προχωρούν έξω από στερεότυπα περί ικανού και αποδοτικού εργαζόμενου και τολμούν να επενδύσουν σε ανθρώπους με «διαφορετικό» μίγμα δυνατοτήτων.  

Ο κάθε εργοδότης προσλαμβάνει κατά βάση με γνώμονα να καλύψει ανάγκες, να αναπτύξει την επιχείρηση του και τηρώντας την οικονομική αρχή,  να τον συμφέρει και να είναι για το καλό της επιχείρησης του. Αρχή που γενικά είναι απόλυτα θεμιτή. Οι ανάγκες αυτές μπορούν τις περισσότερες φορές να καλυφθούν και από εργαζόμενους με αναπηρία, ακόμα και αν δεν είναι προσβάσιμοι οι χώροι εργασίας, όπως επιθυμούμε ή ακόμα και αν απαιτούνται μετακινήσεις. 

Αναφέρω τα παραπάνω, καθώς πολλοί έχουν στο μυαλό τους την εικόνα ανθρώπων με πολύ βαριές αναπηρίες που είναι σε καρότσι ακόμα και τετραπληγικοί ή με μεγάλες δυσκολίες στην κίνηση και στην επικοινωνία που σαφέστατα πρέπει να έχουν ένα πιο φιλικό περιβάλλον εργασίας με την κατάλληλα διαμορφωμένη υποδομή όπου όταν τους προσφέρεις τις συνθήκες εργασίας που χρειάζονται μπορούν να είναι και εξαιρετικά αποδοτικοί. Υπάρχουν όμως και πολλές κατηγορίες αναπηριών, όπου οι εργαζόμενοι μπορούν να εργαστούν κάτω από τις ίδιες συνθήκες που εργάζονται οι εργαζόμενοι χωρίς αναπηρία. Οι εταιρίες εργοδότες λοιπόν αφού αναγνωρίσουν τις ανάγκες που θέλουν να καλύψουν πολύ εύκολα θα εξέταζαν και την περίπτωση να προσλάβουν εργαζόμενο με αναπηρία αν κρίνουν ότι τα προσόντα του καλύπτουν τις ανάγκες της θέσης.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η ουσιαστική στήριξη του κράτους μέσα από προγράμματα επιδοτήσεων κλπ. Σαν παράδειγμα αναφέρεται συχνά η στήριξη του κράτους, αλλά γίνεται με τέτοιο τρόπο που ουσιαστικά ο εργοδότης πρέπει όχι απλά να συμμορφωθεί με κανόνες, αλλά να υποστεί συνθήκες διαχείρισης που του αφαιρούν το δικαίωμα να διαχειρίζεται τον αριθμό του προσωπικού του και της εταιρείας του. Το αποτέλεσμα είναι συνήθως να μη γίνονται προσλήψεις και μετά από κάποια χρόνια αφού έχουν λήξει τα Ευρωπαϊκά προγράμματα να ζητείται επιστροφή των πόρων που διατέθηκαν για να ενισχύσουν την απασχόληση και εν τω μεταξύ καλύπτουν άλλες ανάγκες…

Κωνσταντίνος Σαμαράς, φοιτητής

Η κύρια προτεραιότητα θα πρέπει να βασιστεί στη σωστή, έγκαιρη και κατάλληλη ενημέρωση σε τυχόν εργοδότες. Είναι αναγκαίο για εμάς τα ΑΜΕΑ, να μάθει ο κόσμος ότι δεν είμαστε παντού ανήμποροι. Ανήμποροι είμαστε με την εκάστοτε αναπηρία μας, όχι σε όλους τους υπόλοιπους τομείς της ζωής. Μπορεί κάποιος που δεν βλέπει, να εκτελέσει καθήκοντα γραμματέα, ενώ κάποιος που δεν ακούει, να κάνει επιβλέψεις ή κάτι παρόμοιο. Όπως και για τον καθένα, η αναπηρία δεν είναι δεδομένη. Για μένα που ανήκω στο φάσμα της κώφωσης, θα μιλήσω στο θέμα αυτό: άλλοι έχουν δυνατότητες ακουστικής αντίληψης ίσης με αυτή του ακουόντα, χάρη σε ακουστικό βοήθημα, άλλοι δεν έχουν τέτοια αντίληψη παρόλο που έχουν βοήθημα κι άλλοι απλά δεν έχουν βοήθημα κι έχουν προσαρμόσει την, ζωή τους. Όπως και το ότι το 70% των κωφών & βαρήκοων δε γνωρίζει νοηματική γλώσσα και επικοινωνεί με τον υπόλοιπο κόσμο όπως επικοινωνούν όλοι οι άλλοι. Τίποτα δεν είναι δεδομένο.

Έπειτα, έχουμε να κάνουμε με την ευαισθητοποίηση και κατανόηση κι όχι οίκτο. Τα ΑΜΕΑ έχουν προσαρμοστεί στη ζωή τους, έχουν μάθει να ζουν με την αναπηρία τους και να επιβιώνουν έτσι. Δεν αποζητούν την λύπηση ή τον οίκτο (αν και υπάρχουν εξαιρέσεις για προσωπικά συμφέροντα), γιατί έχουν μοχθήσει να καταφέρουν πράγματα που είναι αυτονόητα για άλλους. Χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει πως με την ίση αντιμετώπιση σαν μη ανάπηρος, θα είναι καλύτερα. Για αυτό χρειάζεται η ευαισθητοποίηση, να «βοηθήσει» ο μη ανάπηρος για την καλύτερη συμβίωση του ανάπηρου. Ο καθένας ίσως να χρειαστεί κάποια συγκεκριμένη αντιμετώπιση με βάση την αναπηρία του και μόνο. Κι αυτό επιτυγχάνεται με την ουσιαστική γνωριμία και από εκεί καταλαβαίνει κανείς ότι βγαίνει κάτι τελείως διαφορετικό από το κοινωνικά προβλεπόμενο!

Ακόμη, ο εργοδότης και ο κάθε άνθρωπος που θέλει να προσλάβει άτομα για εργασία, θα πρέπει να δείξει κάποια ανεκτικότητα αν δει πως κάνει αίτηση κάποιο ΑΜΕΑ. Συνήθως έτσι γίνεται, γιατί φοβούνται το βάρος, τις ευθύνες και τις δυσκολίες που πιθανώς θα φέρει το ΑΜΕΑ. Όμως, δεν είναι έτσι. Μεγάλο μέρος ΑΜΕΑ είναι ανεξάρτητο, επιβιώνει και δουλεύει ανεξάρτητα και αυτόνομα. Θα πρέπει να υπάρξουν ανοιχτομυαλά κριτήρια αξιολόγησης, ίση δοκιμαστική περίοδος και πρόσληψη αν και εφόσον το ΑΜΕΑ πληροί τις προϋποθέσεις για τη θέση εργασίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχει μια μεγάλη παρανόηση στο θέμα της «προσβασιμότητας» ως λέξη κι έννοια. Σε πολλά μαγαζιά λένε πως είναι προσβάσιμα, τα οποία, τυπικά τουλάχιστον, θα έπρεπε να έχουν ράμπα για είσοδο στον χώρο και τουαλέτα ειδικά διαμορφωμένη για ΑμεΑ με αναπηρικό αμαξίδιο. Όμως, αντί για αυτά, υπάρχουν σκάλες, δεν υπάρχει ασανσέρ καθώς και η τουαλέτα έχει σκαλάκια ή είναι πολύ στενή. Όποτε, λοιπόν, μιλάμε για προσβασιμότητα, θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει η ανάλογη για τις παθήσεις που περιλαμβάνονται. Ενδεικτικά, αναφέρω τις κινητικές αναπηρίες όπου χρειάζονται, όπως προείπα, ράμπα και προσβάσιμη τουαλέτα, γενικά μια κατάλληλη υποδομή στο εργασιακό περιβάλλον. Έπειτα, σε ομιλίες, διασκέψεις κά. για τους κωφούς/βαρήκοους, θα πρέπει να υπάρχει διερμηνέας που θα τα επαναλαμβάνει στον κωφό οπότε κι αν δεν καταλάβει κάτι ή θα τα μεταφράζει στη νοηματική γλώσσα αν το κωφό άτομο γνωρίζει κι επιθυμεί να γίνει τέτοια διερμηνεία. Και για πολύπλοκους χώρους, στην αρχή τουλάχιστον, θα πρέπει να καθοδηγεί κάποιος τον ολικά ή αμιγές τυφλό μέχρι να μάθει τα «κατατόπια», ασφαλώς και να επιτρέπεται η συνοδεία του από σκύλο-οδηγό τυφλών στον χώρο εργασίας ή στα μέσα μεταφοράς. Και ούτω καθεξής… Τονίζω, όμως, ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο στις αναπηρίες, ο καθένας μπορεί να είναι ανεξάρτητος ή εξαρτημένος από κάποιο συνοδό ή βοήθημα αναλόγως με τον βαθμό της πάθησης του.

Τέλος, πρέπει να απορριφθεί δια παντός ο ωχαδερφισμός και ο στρουθοκαμηλισμός. Τόσο από εργοδότες, όσο και από συνεργάτες ή συναδέλφους. Δεν είναι δυνατή η ομαλή διαβίωση ενός ΑΜΕΑ αν ο περίγυρος του το αντιμετωπίζει σαν κάτι «ανήμπορο» ή «φορτίο», ή ακόμα χειρότερα, να το αποφεύγει για να μην μπει κανείς σε δύσκολη θέση. Τα ΑΜΕΑ είναι ανοικτά για απορίες, πληροφορίες κλπ. και μόνο όταν ρωτάς, βελτιώνεσαι και ως άνθρωπος. Δεν ντρέπονται, ούτε νιώθουν άβολα όταν ερωτώνται για την αναπηρία τους και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα. Κι αυτό δεν βοηθά μόνο στο εργασιακό περιβάλλον τους αλλά και στην κοινωνία.

Σωτήρης Κανηράς, συνιδρυτής της Self'it

Λόγω του νεαρού της ηλικίας μου, εκτός της startup Self'it στην οποία είμαι συνιδρυτής, δεν έχω προλάβει να ενταχθώ σε πολλά άλλα εργασιακά περιβάλλοντα. Παρ' όλα αυτά, θα προσπαθήσω να συμπεριλάβω όλες τις δικές μου εμπειρίες, αλλά και φίλων μου.

Όσο κλισέ και αν ακούγεται, η προσβασιμότητα είναι ένα από τα κυριότερα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει ένα άτομο με αναπηρία στον εργασιακό του χώρο! Σε μεγάλες εταιρείες με καινούργια κτήρια, πιθανότατα δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις με κτήρια 30+ χρόνων, όπου υπάρχουν σκάλες χωρίς ράμπες, ή και ακόμα στενά ασανσέρ, που δεν χωράει καρότσι να μπει. Έπειτα υπάρχουν άλλα, μικρότερα θέματα πχ. εξοπλισμού, ψηλά γραφεία κλπ, τα οποία συνήθως λύνονται σε συνεννόηση με τον εργοδότη!

Στη συνέχεια έχουμε θέματα «εργασιακής διαβίωσης». Άτομα με αναπηρία όπως κι εγώ, δεν έχουμε τη δυνατότητα να τρώμε, πίνουμε ή και να χρησιμοποιούμε τη τουαλέτα μόνοι μας. Σε χώρες του εξωτερικού, το κράτος παρέχει βοηθούς-συνοδούς δωρεάν, για να καλύπτουν τέτοιου είδους ανάγκες! Στην Ελλάδα κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο φυσικά, όχι μόνο λόγω έλλειψης πόρων -δεν χρειάζονται και τόσοι άλλωστε- αλλά και λόγω άγνοιας ή αδιαφορίας!

Επιπλέον, τίθεται το θέμα των προσλήψεων. Δεν έχω στη κατοχή μου επίσημα νούμερα και ποσοστά, δεν ξέρω αν υπάρχουν κιόλας, αλλά πόσα άτομα με αναπηρία εργάζονται σε δημόσιες υπηρεσίες; Αυτό πιστεύω μπορεί να το απαντήσει οποιοσδήποτε τις χρησιμοποιεί. Πότε ήταν η τελευταία φορά που πήγατε σε κάποια τράπεζα πχ και είδατε κάποιον;

Τέλος, έχουμε το θέμα της μετακίνησης! Πολλοί εργαζόμενοι, είτε χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ, είτε οδηγούν στον εργασιακό τους χώρο… Κάτι τέτοιο, δεν είναι αδύνατον για τα άτομα με αναπηρία, είναι όμως αρκετά δύσκολο! Οι περισσότεροι από εμάς, δεν έχουν τη δυνατότητα να οδηγούν και πολλές φορές η χρήση των μέσων δεν είναι δυνατή, απεργίες κλπ. Κοιτώντας πάλι σε χώρες του εξωτερικού, βλέπουμε το κράτος, ή ακόμα και ίδιες οι εταιρείες να παρέχουν μετακίνηση για αυτούς τους εργαζόμενους! Όσο δύσκολο κι αν ακούγεται αυτό για τα ελληνικά δεδομένα, δεν πιστεύω πως είναι! Το κόστος μπορεί άνετα να καλύπτεται από τον προϋπολογισμό μίας εταιρείας.

Info
Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
Πειραιώς 100 Γκάζι
29 Απριλίου 10.00-17.00
Το Career Fair.4all διοργανώνεται από την ethelon με την υποστήριξη του kariera.gr σε συνδιοργάνωση με την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων. 
Περισσότερες πληροφορίες εδώ: www.careerfair4all.com
Facebook event του Career Fair.4all: www.facebook.com/events/288242114931585
 Facebook event του Hack.4all: www.facebook.com/events/1839020683090383