Ένας υπερρεαλιστής στην Άνδρο

Ο Νίκος Εγγονόπουλος, εμβληματική μορφή της Γενιάς του ‘30, έκανε μότο της δημιουργικής του πορείας το απόφθεγμα του Οράτιου, Utpicturapoesis: «Η ζωγραφική και η ποίηση πρέπει να βασίζονται στην ίδια αρχή». Διακρίθηκε και στις δυο τέχνες, αν και οι ζωγράφοι τον έβλεπαν περισσότερο σαν ποιητή και οι ποιητές περισσότερο σαν ζωγράφο! Φέτος, το καλοκαίρι, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στην Άνδρο, από τις 25 Ιουνίου έως την 1 Οκτωβρίου 2017, παρουσιάζει μια αναδρομική έκθεση στον διακεκριμένο ποιητή και ζωγράφο, τον πολυσχιδή εκπρόσωπο του υπερρεαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα.



Η έκθεση του Ιδρύματος δομείται σε επτά ενότητες, που συναρθρώνονται μεταξύ τους:

Η πρώτη θεματική αποτελείται από πίνακες θρησκευτικού ή μη χαρακτήρα, επηρεασμένους από τη βυζαντινή ζωγραφική, ιδιαίτερα από την τεχνική της αυγοτέμπερας πάνω σε ξύλο.Η δεύτερη ενότητα αφορά τους ιστορικούς ήρωες και τα καλλιτεχνικά πρότυπα που τον επηρέασαν, και στους οποίους, ο ζωγράφος, θέλησε να αφιερώσει μία ή περισσότερες συνθέσεις. Στην τρίτη ενότητα κυριαρχεί η γυναικεία μορφή. Η ελληνική μυθολογία αποτελεί το θέμα της τέταρτης ενότητας που, όπως και οι ήρωες και τα πρότυπα, μας δίνει την ευκαιρία να αντιληφθούμε την έκταση των γνώσεων του ζωγράφου και να εκτιμήσουμε καλύτερα την πολιτισμική κληρονομιά μας. Πέμπτη ενότητα, το ζευγάρι, αυτή “η οντότητα με τα δύο κεφάλια”, που τόσο αγαπούσε ο Εγγονόπουλος και αποτελεί τη βάση για πολλές και σημαντικές συνθέσεις. Το έκτο μέρος εστιάζει στο ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για την αρχιτεκτονική και την ικανότητά του να αποδίδει τη γοητεία πολλών κατοικιών με το βλέμμα ενός ζωγράφου γνώστη των λεπτομερειών της προοπτικής. Και τέλος, στην έβδομη ενότητα παρουσιάζεται η δραστηριότητά του Νίκου Εγγονόπουλου ως δημιουργού κοστουμιών για το θέατρο.

Γεννημένος στην Αθήνα, στις 21 Οκτωβρίου 1907, ο Ν. Εγγονόπουλος, πέρασε τα μαθητικά του χρόνια (1919-1927) εσωτερικός σε σχολείο του Παρισιού. Το 1939 πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση. Με επιρροές από το μεταφυσικό κόσμο του Ντε Κίρικο και την υπερβατικότητα της βυζαντινής τέχνης, προσπάθησε να εκφράσει την παγκοσμιότητα του ελληνισμού, μέσα από την πολυσημία της υπερρεαλιστικής γραφής. Ποιήματα του έχουν μεταφρασθεί σε πολλές γλώσσες του κόσμου. Επιπλέον, έχουν μελοποιηθεί από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Αργύρη Κουνάδη και τον Νίκο Μαμαγκάκη. Το 1958 του απονεμήθηκε το πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Εν Ανθηρώ Ελληνι Λόγω», ενώ το 1966 τιμήθηκε για το ζωγραφικό του έργο με το Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α'. Το 1979 θα του απονεμηθεί εκ νέου το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες». Πέθανε στις 31 Οκτωβρίου 1985 από ανακοπή καρδίας.

Ο Νίκος Εγγονόπουλος, εκτός από ζωγράφος και ποιητής, υπήρξε επίσης καθηγητής στο Πολυτεχνείο. Τρεις αλληλοσυμπληρούμενες διαδρομές –ο όρος καριέρα θα ήταν αδόκιμος εδώ– για έναν μόνο άνθρωπο, που τις ακολούθησε αδιάκοπα και ακούραστα επί σχεδόν πενήντα χρόνια σε όλοι του την διαδρομή . Τρεις δραστηριότητες διαχωρισμένες μεν μεταξύ τους, που ωστόσο εμπλουτίζονταν η μία από την άλλη, χάρη σ’ έναν ισχυρό κοινό παρονομαστή: την τεράστια, ποικίλη και ακόρεστη, στην πάροδο του χρόνου, γενική παιδεία του. Ο ίδιος είχε γράψει ως πνευματικό αυτοσχόλιο:

«Ο ζωγράφος μεταχειρίζεται χρώματα και πινέλα, λάδι, νεύτι και άλλα. Ξέρει όμως ότι πίσω από το τελάρο του υπάρχει μία φοβερή, βαθιά μαύρη τρύπα. Παραμερίζει, με την τόλμη του ονείρου, το τελάρο και σκύβοντας μες στο σκοτεινό βάραθρο βλέπει μακρυά, πολύ μακρυά, κοντά στο βάθος, κάτι να φωσφορίζει αμυδρά. Στο συναμεταξύ πετούν –αθόρυβα– μαύρα πουλιά, φτερωτά ψάρια και φαντάσματα. Ξανάρχεται στο φως. Αναμεσίς σ’ αυτόν και στο τελάρο του βρίσκεται τώρα ένα θεριό. Αλλά και πάλι δε φοβάται».













Info
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή
Χώρα, Άνδρος, 845 00
Θερινή περίοδος (Ιούλιος – Σεπτέμβριος)
Τετάρτη – Κυριακή: 11:00-15:00 & 18:00-21:00
Δευτέρα: 11:00-15:00
Τρίτη: κλειστά