Ο Τζον Λε Καρέ επιστρέφει μαζί έναν παλιό γνώριμο

Ελάχιστες είναι οι χώρες που έχουν επικρατήσει σε ένα πεδίο όπως η Βρετανία στο κατασκοπευτικό μυθιστόρημα. Η χώρα αποτέλεσε το λίκνο του συγκεκριμένου είδους, με τον Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ να περιγράφει το Μεγάλο Παιχνίδι στο «Κιμ», το οποίο κυκλοφόρησε στις αρχές του 20ού αιώνα. Η συνέχεια δόθηκε με άλλους μεγάλους συγγραφείς, όπως ο Γκράχαμ Γκριν, ο Ίαν Φλέμινγκ με τον αθεράπευτο γυναικά Τζέιμς Μποντ και ο Τζον Λε Καρέ με τον περισσότερο εγκεφαλικό Τζορτζ Σμάιλι, ο οποίος αποτελεί μοντέλο του Βρετανού gentleman, όπως παραδέχεται η στήλη Bagehot του περιοδικού “Economist”.

Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου στέρησε για λίγο την πρώτη ύλη που επιζητούσαν οι συγγραφείς κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων. Η περίπτωση του Λε Καρέ είναι χαρακτηριστική. Ο συγγραφέας παρόπλισε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τον δημοφιλή ήρωά του, Σμάιλι, και έστρεψε το ενδιαφέρον του σε πιο επίκαιρες θεματολογίες, από το παράνομο εμπόριο όπλων (βλέπε το βιβλίο «Νυχτερινή βάρδια», το οποίο μεταφέρθηκε μαεστρικά στη μικρή οθόνη πέρυσι) και την τζιχάντ, μέχρι τη διαφθορά των φαρμακοβιομηχανιών («Επίμονος κηπουρός») και των εξορυκτικών εταιριών.

Ωστόσο, οι μεγάλες αγάπες δεν ξεχνιούνται εύκολα - ή, μάλλον, ποτέ. Έτσι, ο Τζον Λε Καρέ επιλέγει να επιστρέψει στη βιβλιογραφία, φέρνοντας μαζί του και τον Τζορτζ Σμάιλι, στο καινούργιο του μυθιστόρημα με τίτλο “A legacy of spies” (εκδόσεις Viking - Penguin Random House). Και μολονότι ο Σμάιλι αυτή τη φορά δεν έχει τον κεντρικό ρόλο, η παρουσία του δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Η ιστορία του νέου βιβλίου αντλεί υλικό από το μυθιστόρημα «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο» που έγραψε ο Λε Καρέ πριν από μισό αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, ο γιος και η κόρη αντίστοιχα του Άλεκ Λίμας και της Λιζ Γκολντ, του ζευγαριού που δολοφονήθηκε καθώς προσπαθούσε να δραπετεύσει από το Ανατολικό Βερολίνο (στο «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο»), βγαίνουν στο προσκήνιο και αναζητούν δικαίωση για τους γονείς τους, ξεκινώντας μία έρευνα για το τι πραγματικά συνέβη.

Πρωταγωνιστής αυτή τη φορά θα είναι ο Πίτερ Γκίλαμ, ένας έμπιστος του Σμάιλι που έχει αποσυρθεί σε μία φάρμα στη Βρετάνη. Ο Γκίλαμ καλείται από τα πρώην αφεντικά του και τους δικηγόρους τους στο Λονδίνο για να τους βοηθήσει να αποφύγουν το σκάνδαλο - ή για να παίξει τον ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου. Τα δύο μυθιστορήματα συνδιαλέγονται μεταξύ τους μέσα από τα flashbacks του Γκίλαμ, τα οποία σκάβουν ακόμα πιο βαθιά στην ιστορία του πρώτου βιβλίου. Παράλληλα, όμως, με την παλιά ιστορία υπάρχει και το σήμερα, όπως αυτό παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια ενός βετεράνου κατασκόπου, ο οποίος δεν βρίσκει τίποτα γνώριμο, ούτε ακόμα και το κτίριο του αρχηγείου.

Και ο Σμάιλι; Ο πρώην κατάσκοπος είναι θυμωμένος, όπως είναι και ο κ. Λε Καρέ, επισημαίνει ο Economist στην παρουσίαση του βιβλίου. Σε ένα δείπνο του με τον Γκίλαμ, ο Σμάιλι ρωτά τι νόημα είχε η κατασκοπεία: «Ήταν όλα για το καλό όνομα του καπιταλισμού; Θεός φυλάξοι. Για τον χριστιανισμό; Θεός φυλάξοι πάλι. Ήταν όλα για την Αγγλία, τότε; Για μία εποχή, ήταν. Αλλά τίνος την Αγγλία; Ποια Αγγλία; Μία Αγγλία μόνη, μία πολίτιδα του πουθενά; […] Είμαι Ευρωπαίος, Πίτερ. Αν είχα μία αποστολή […] ήταν για την Ευρώπη. Αν ήμουν άκαρδος, ήμουν άκαρδος για την Ευρώπη». Και κάπως έτσι βλέπουμε πώς ο Λε Καρέ μεταφέρει την οργή του για το Brexit και στον εμβληματικό ήρωά του.