Ο γλύπτης του «Άγνωστου Στρατιώτη»

Στο site του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) διαβάζουμε με αφορμή μια έκδοση που πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομώνυμης έκθεσης που διοργάνωσε το ΜΙΕΤ στον εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Εϋνάρδου (6 Ιουνίου - 28 Οκτωβρίου 2017): «Το 1931 ανέλαβε και εκτέλεσε το ανάγλυφο για το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα, συνεργαζόμενος στενά με τον γλύπτη Κώστα Δημητριάδη». 

Πρόκειται για τον γλύπτη Φωκίωνα Ρώκ. («Φωκίων Ρωκ- Ο γλύπτης και το αρχείο του», ο τίτλος της έκδοσης αλλά και της έκθεσης). Στην έκθεση παρουσιάζονται για πρώτη φορά τεκμήρια του βίου και του έργου του γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ (1891–1945), καθώς και γλυπτά, ξυλόγλυπτα, σχέδια και προσχέδια εφαρμογών, προερχόμενα από το προσωπικό του αρχείο. Το αρχείο του καλλιτέχνη και τα έργα του περιήλθαν στο ΜΙΕΤ με δωρεά του γιου του Νικολάου Ρωκ-Μελά (1938–2015).

Ο Φωκίων Ρωκ (Αργοστόλι 1891–Αθήνα 1945), ιδιαιτέρως σημαντικός Έλληνας καλλιτέχνης των αρχών του 20ού αιώνα, ήταν απόγονος του Γάλλου Πιέρ-Νικολά Ρωκ, που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1789. 

Ορφανός από μητέρα, ανατράφηκε ουσιαστικά από τον θείο του Νικόλαο Ρωκ, άνθρωπο με ισχυρή προσωπικότητα, κύρος και παιδεία υψηλού επιπέδου, χάρη στις διασυνδέσεις του οποίου απέκτησε πρόσβαση στους καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής. 

Σπούδασε στο Σχολείο των Τεχνών στην Αθήνα και συνέχισε παρακολουθώντας μαθήματα στην Académie Julian και στην École Nationale Supérieure des Beaux-Arts στο Παρίσι. Το 1919 ενοικίασε μαζί με τους ζωγράφους Περικλή Βυζάντιο και Παύλο Καλλιγά ένα εργαστήριο στην οδό Διογένους 4 στην Πλάκα, το οποίο παράλληλα αποτέλεσε τόπο συνάντησης καλλιτεχνών και συγγραφέων. 

Το 1927 συμμετείχε ως ιδρυτικό μέλος στη Λέσχη Καλλιτεχνών «Ατελιέ», τη μετέπειτα (1936) «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών», μια πρωτοβουλία καλλιτεχνών και φιλοτέχνων με σκοπό την ανάπτυξη της καλλιτεχνικής κίνησης του τόπου. Από το 1926 ασχολήθηκε συστηματικά με την ξυλογλυπτική, επηρεασμένος από τη λαϊκή παράδοση. 



Το ο σημαντικότερο έργο του Φωκίωνα Ρωκ είναι το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στην Αθήνα, μπροστά από τη Βουλή των Ελλήνων, όπου ο Ρώκ φιλοτέχνησε την ανάγλυφη σε γκρίζο πωρόλιθο πλάκα του "Νεκρού Οπλίτη" (1932) με αρχαϊκή περικεφαλαία και ασπίδα. 

Το έργο είναι εμπνευσμένο από τα αρχαϊκά αγάλματα του Ναού της Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα, που βρίσκονται σήμερα στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου. 

Τα λοιπά καλλιτεχνικά στοιχεία του μνημείου συμπλήρωσε ο καθηγητής γλυπτικής Κώστας Δημητριάδης. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 25 Μαρτίου 1932 από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ανδρέα Μιχαλακόπουλο.

Έργα του Φωκίωνα Ρώκ βρίσκονται σε δημόσιους χώρους της Αθήνας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:

• Προτομή του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (1926, μάρμαρο, Αθήνα - Εθνικός Κήπος)
• Προτομή του Γεωργίου Καραϊσκάκη (1937, μάρμαρο, Αθήνα - Πεδίον του Άρεως)
• Προτομή του Σατωβριάνδου (Αθήνα - Ομώνυμη πλατεία της λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου). Φιλοτεχνήθηκε από το γλύπτη το 1939, λόγω όμως του πολέμου που ξέσπασε η τοποθέτηση του αγάλματος αναβλήθηκε. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν τελικά το 1968. 
• Μνημείο οικογένειας Σαλταφέρα (Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών).

 
Εικαστικός καλλιτέχνης και ταυτόχρονα διανοούμενος με μεγάλο εύρος ενδιαφερόντων, υπήρξε πολύ δραστήριος σε όλες τις καλλιτεχνικές και κοινωνικές εκδηλώσεις της εποχής του. 

Εργάστηκε ως έφορος και δάσκαλος στο Τμήμα Γλυπτικής της ΑΣΚΤ και συνέγραψε πλήθος άρθρα για θέματα της σύγχρονης τέχνης και επικαιρότητας σε πολλές εφημερίδες. 
Στο πλαίσιο του διδακτικού του οράματος εξέδωσε το 1944 το βιβλίο Μαθήματα τέχνης των Ενγκρ, Ροντέν, Μπουρντέλ, που επιμελήθηκε και μετέφρασε ο ίδιος. 

Η πρώτη του σύζυγος Νίνα Παπαζαφειροπούλου, την οποία παντρεύτηκε το 1929, ήταν η ιδρύτρια της γκαλερί Studio στην πλατεία Καρύτση, όπου εξέθεσαν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες. Το 1936 παντρεύτηκε τη δεύτερη σύζυγό του Σοφία Μελά, με την οποία απέκτησαν τον γιο τους Νικόλαο Ρωκ-Μελά.