Ένας άνθρωπος με αναμνήσεις

Ο Τζουάνες Παπαδόπουλος, γεννημένος γύρω στα 1618 στο Χάνδακα, έζησε τα τελευταία ειρηνικά χρόνια της βενετοκρατίας και τη μακρόχρονη πολιορκία της πόλης του από τους Οθωμανούς. Πρόσφυγας από το 1669, κατέφυγε στα Επτάνησα, έμεινε πολλά χρόνια στην Ιστρία και τελικά εγκαταστάθηκε στην Πάδοβα. Εκεί έγραψε το 1696, στα ιταλικά, τις αναμνήσεις του από τη χαμένη πατρίδα.

Αλλά, τι ενδιαφέρον μπορεί να έχει ένα βιβλίο για τον Χάνδακα στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στους Βενετούς και τους Οθωμανούς; Η απάντηση είναι εύκολη: Η ιστορία μιας πόλης και μαζί της, η απαραίτητη και αναγκαία γνώση για όλα όσα δεν γνωρίζουμε από την σκυτάλη των κατοχών, των επιρροών, των επιδράσεων και των αποτυπωμάτων …

Στην εισαγωγή του βιβλίου Στον καιρό της σχόλης (μετάφραση και επιμέλεια της Ναταλίας Δεληγιαννάκη, έκδοση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης) διαβάζουμε:

«Μια μέρα, στο τέλος του 17ου αιώνα, στην Πάδοβα της βόρειας Ιταλίας, ένας ηλικιωμένος Κρητικός πήρε χαρτί και μελάνι και άρχισε να καταγράφει στα ιταλικά τις αναμνήσεις του από τον τόπο που μεγάλωσε. Λόγω της προχωρημένης του ηλικίας ο Τζουάνες (Ιωάννης) Παπαδόπουλος είχε αποτραβηχτεί από την ενεργό ζωή και στις ώρες της αναγκαστικής αργίας τού στοιχειώνανε το νου γλυκόπικρες αναμνήσεις:«πιο πρόθυμα θα δεχόμουν την τέχνη της λησμοσύνης παρά τη θύμηση της δυστυχισμένης πατρίδας».

Ο Τζουάνες είχε ζήσει την τελευταία εποχή της Βενετοκρατίας στην Κρήτη. Γεννημένος γύρω στα 1618, είχε βιώσει το Κάστρο ή Χάνδακα, το σημερινό Ηράκλειο, όταν ήταν ακόμα σημαντικό εμπορικό και διοικητικό κέντρο, πρωτεύουσα της μεγαλονήσου και θέση-κλειδί στη βενετική θαλασσοκρατορία. Είχε μείνει στην πόλη σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής πολιορκίας, που άρχισε το 1648 και τελείωσε με την παράδοση της πόλης στους Οθωμανούς το Σεπτέμβρη του 1669. Ως πρόσφυγας πια, είχε ήδη σκοτώσει αμέτρητες ώρες συντάσσοντας ένα Xρονικό του Κρητικού Πολέμου (Memorie della Guerra di Candia)».