Λίγα είναι τα μέρη που η Τέχνη του Ανθρώπου συμπορεύεται τόσο με την Αρχιτεκτονική της Φύσης. Από το γεφύρι του Κόκκορη, ένα από τα πιο φωτογραφισμένα γεφύρια της Ελλάδας, ο δρόμος για τους Κήπους είναι προικισμένος με μια σπάνια φυσική γλυπτική. Τα Ζαγοροχώρια, τα «πέτρινα χωριά», που τα κρύβει η άχτιστη πέτρα και τα στολίζουν τα περίτεχνα γεφύρια είναι γκρι το χειμώνα. Και μόλις ξεπροβάλλει ο ήλιος, πράσινες ανταύγειες ξεπηδούν μέσα από τις πέτρες των σπιτιών, των γεφυριών και των μεγάλων βράχων, που «μυστικά» μας αποκαλύπτουν ότι καλύτερες εποχές για μια οικογενειακή εκδρομή είναι η άνοιξη και το καλοκαίρι: πεζοπορία σε ήπια μονοπάτια γύρω από τους Κήπους, ιδανικά και για παιδιά, δραστηριότητες στον πιο μπλε ποταμό της Ελλάδας, το Βοϊδομάτη, μάθημα αργαλειού και ζαγορίσιας πίτας, ενδιαφέρουσα λαογραφία και πολύ καλό φαγητό.
Ένα παραδοσιακό αρχοντικό στο Κεντρικό Ζαγόρι
«Αν δεν μπεις σε ένα παραδοσιακό ζαγορίτικο σπίτι, δεν μπορείς να καταλάβεις του Ζαγορίτες», μου είχε πει ένας φίλος καιρό πριν. Κι επειδή στο ταξίδι τίποτα δεν είναι απολύτως προμελετημένο, είχα την τύχη να μπω σε ένα από αυτά στους Κήπους, που μας αποκάλυψε μέσα από τα δωμάτια και τις χρήσεις τους, τον πολιτισμό και την καθημερινότητα των κατοίκων του Ζαγορίου: το Μαντζάτο, όπου παλιότερα η οικογένεια περνούσε τη μέρα και -κατά βάση- έτρωγε· ο Οντάς, το υπνοδωμάτιο με κρεβάτια ξύλινα καρφωμένα στο πάτωμα, τα μπάσια· το Σανσίν, το πιο φωτεινό δωμάτιο· το Κατώγι και τα αμπάρια στο ισόγειο, και πιο μέσα η Μπίμπτσα, χώρος με μεγαλύτερη υγρασία για τη διατήρηση πιο ευπαθών τροφών σε θερμοκρασίες «ψυγείου». Μυστικές διέξοδοι και πολεμίστρες, δωμάτια κρυφά που επικοινωνούν με το διπλανό αρχοντόσπιτο καταδεικνύουν την ανάγκη των παλιών αρχόντων να προστατεύονται από τους ληστές που έπαιρναν πολλές φορές ομήρους. Έπεσε το βλέμμα μου σε μια παλιά ασπρόμαυρη φωτογραφία του χωριού. «Μαμά κοίτα! Δεν υπάρχουν τόσα δέντρα όσα σήμερα», παρατήρησε μία από τις κόρες μου και μας άφησε να αναρωτιόμαστε αν έγινε δεντροφύτευση!
Πεζοπορία στα μονοπάτια των Κήπων
Η διάνοιξη των παλιών μονοπατιών οφείλεται κατ’ αρχήν στο Θουκυδίδη Παπαγεωργίου, που έχει τον ξενώνα «Θουκυδίδης» στο Καπέσοβο και το φίλο του σκηνοθέτη Χρόνη Πεχλιβανίδη. Σήμερα η ομορφιά και η ιδιαιτερότητα των μονοπατιών του Ζαγορίου, που αποτελούν τμήμα του Γεωπάρκου που προστατεύεται από την UNESCO και του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου, τιμάται δεόντως από ξένους πεζοπόρους και οικογένειες, και σιγά σιγά και από Έλληνες επισκέπτες της περιοχής.
«Οι Κήποι λέγονταν «Μπάγια» παλιότερα. Το βλάχικο όνομα σημαίνει «λουτρό» και σχετίζεται με τα πολλά νερά. Μάλιστα, το χωριό λέγεται πως είχε τους καλύτερους ψαράδες!», μας διηγείται ο οδηγός μας ο νεαρός Άγγελος, καθώς ξεκινάμε από τους Κήπους για να περπατήσουμε σε ένα από τα ευκολότερα και πιο εντυπωσιακά μονοπάτια του Ζαγορίου. «Η απορία σας θα λυθεί αν σκεφτείτε την πανίδα της περιοχής. Δεν υπάρχουν πια κατσίκια και πρόβατα. Έτσι η βλάστηση τα τελευταία χρόνια έχει θεριέψει. Καθώς τα δέντρα συγκρατούν το νερό, τα ποτάμια δεν έχουν τόσα πολλά νερά, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πια ψάρια», μας εξηγεί ο Άγγελος. «Μόνο αγελάδες είδαμε στα Ζαγοροχώρια», παρατήρησαν τα παιδιά, «οι οποίες όμως δεν «καθαρίζουν» τόσο καλά το τοπίο όπως φαίνεται».
Πρώτη στάση στο Λαογραφικό Μουσείο του Αγαπίου Τόλη με τη συλλογή του από αντικείμενα τόσο του αστικού βίου και πολιτισμού, αλλά και της αγροτικής και ποιμενικής ζωής. Κατόπιν πήραμε την κατηφόρα προς το Μπαγιώτικο Ρέμα και το Γεφύρι του Μύλου, που έχει πάρει το όνομά του από τον παρακείμενο νερόμυλο. «Τα πέτρινα γεφύρια χτίστηκαν τον 18ο και τον 19ο αιώνα, τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, όταν το Ζαγόρι ήταν σημαντικός εμπορικός κόμβος Δύσης και Ανατολής. Φανταστείτε πόσα καραβάνια ξεκινούσαν από την Κωνσταντινούπολη για να μεταφέρουν αγαθά προς τη Δύση και τι κοσμοσυρροή κατέκλυζε τα γεφύρια και τα μονοπάτια, που τώρα περπατάμε για αναψυχή!», συνέχισε ο Άγγελος ,καθώς η θέα πια των Κήπων απλωνόταν μπροστά μας από το απέναντι ύψωμα. «Τα περισσότερα γεφύρια πήραν το όνομά τους από τον «ευεργέτη» τους και όχι από το μηχανικό τους». Μετά από μισή ώρα περπάτημα στην πρωινή πάχνη, πλησιάζαμε πλέον το πιο γνωστό -ίσως- γεφύρι στο Κεντρικό Ζαγόρι, το Καλογερικό-Πλακίδα.
Κλείσιμο
«Αυτό όμως δεν ισχύει εδώ», πετάχτηκε η μικρότερη της παρέας! Πράγματι. Το τρίτοξο γεφύρι χτίστηκε αρχικά από τους καλόγερους ενός παρακείμενου μοναστηριού και μετά επισκευάστηκε με δωρεά του Πλακίδα, γι’ αυτό έχει δύο ονόματα. Μετά από μια μικρή ανάβαση, άρχισε πλέον να φαίνεται το Κουκούλι. Μεγάλες πουρναριές οριοθετούσαν το μονοπάτι και τα παιδιά δεν χόρταιναν να μαζεύουν βελανίδια. «Το αρχαιότερο πουρνάρι στην περιοχή είναι 600 χρόνων και βρίσκεται στην Αρίστη». Η χλωρίδα της περιοχής είναι πολύ πλούσια, με κυρίαρχο στοιχείο τα βότανα, εξ’ ου και οι βικογιατροί! Ο Κώστας Λαζαρίδης, δάσκαλος και φυσιοδίφης, διαθέτει μια σπάνια συλλογή που στεγάζεται στο ομώνυμο Μουσείο στο Κουκούλι, που λειτουργεί υπό την αιγίδα της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής και όπου ξεκινάει κάθε σοβαρή συζήτηση περί φυσικής ιστορίας του τόπου.
Ο ήλιος θυμίζει άνοιξη στο «Βικογιατρό», το παραδοσιακό καφενείο στην πλατεία του χωριού. Μία στάση για ένα τσιπουράκι για τους μεγάλους και πίτες για όλους δεν είναι κακή ιδέα. Εξάλλου τα παιδιά έπαιζαν άνετα στην πλατεία με τόσο καλό καιρό. «Τυρόπιτα, χορτόπιτα και μόλις βγαίνει και η παραδοσιακή αλευρόπιτα», μας πρότειναν. «Εμείς θέλουμε την τελευταία με μέλι», φώναξαν από μακριά τα πιτσιρίκια.
Μετά την ανασύνταξη δυνάμεων, πήραμε το δρόμο της επιστροφής για τους Κήπους μέσω του γεφυριού Κοντοδήμου-Λαζαρίδη. Στη διαδρομή μας είχαμε συναντήσει τρία γεφύρια σπάνιας ομορφιάς. Και πράγματι, γύρω από τους Κήπους βρίσκονται τα περισσότερα και ομορφότερα πέτρινα γεφύρια, τα πιο ήπια μονοπάτια και τα πιο πολλά νερά, γι’ αυτό και το χωριό αποτελεί ιδανική «βάση» για οικογενειακές εξορμήσεις στη φύση. Στο βάθος φαινόταν το Βικάκι, «ένα εκπληκτικό φαράγγι για να διασχίσεις το καλοκαίρι ακόμα και με παιδιά ηλικίας Δημοτικού», πρότεινε ο Άγγελος.
Το επόμενο πρωί, τα Ζαγοροχώρια είχαν γίνει «ζαχαροχώρια», όπως θριαμβευτικά αποκάλεσε η κόρη μου ανοίγοντας το κουρτινάκι του οντά. Άσπρο, αφράτο χιόνι είχε πασπαλίσει τα πάντα μέσα στη νύχτα και το τοπίο ξεδίπλωνε πια όλους τους τόνους του γκρι, που «τελικά είναι ωραίο χρώμα», παραδέχτηκαν τα παιδιά… Τι άλλο μπορείτε να κάνετε με παιδιά
Το πιο ωραίο που μπορείτε να κάνετε στην περιοχή είναι να περπατήσετε στα γεφύρια και να απολαύσετε το «ραχάτι» και τις ωραίες πίτες στις πλατείες των χωριών. Αναφορικά με την πεζοπορία, κάθε οικογένεια έχει τους δικούς της ρυθμούς και ισορροπίες, που εξαρτώνται από τη σύνθεση, τις ηλικίες, την ιδιοσυγκρασία και τα ενδιαφέροντα του κάθε μέλους της. Η πεζοπορία που έκανε η δική μας πενταμελής οικογένεια ήταν μια κυκλική διαδρομή «Κήποι-Κουκούλι» με την Trekking Hellas Ioannina, με μικρότερη ηλικία συμμετοχής τα 4 έτη. Προτεινόμενη ηλικία στην πεζοπορία δεν υπάρχει, καλό είναι όμως αν επιχειρείτε για πρώτη φορά πεζοπορία με παιδιά, να συνοδεύεστε από έναν έμπειρο οδηγό βουνού.
Μπορείτε επίσης να επισκεφτείτε έναν παραδοσιακό ξενώνα για να κάνετε οικογενειακώς μαθήματα αργαλειού, να φτιάξετε πίτες και να απολαύσετε τους «καρπούς» των κόπων σας.
Να κάνετε rafting στο πιο μπλε ποταμό της Ελλάδας στο Βοϊδομάτη.
Να περπατήσετε μέχρι την Αγία Παρασκευή από το Μονοδένδρι (περίπου 15 λεπτά περπάτημα με παιδιά, αλλά υπολογίστε και επιστροφή) για να θαυμάσετε το θέαμα της χαράδρας του Βίκου με ασφάλεια. Αλλιώς τη χαράδρα θα τη δείτε στο δρόμο για το Πάπιγκο ή από το Παρατηρητήριο της Ράχης: αφήνετε το αυτοκίνητο στην πλατεία του Βίκου (του χωριού) και στα 100 μέτρα συναντάτε ένα κιόσκι με πέτρινα πεζούλια. Μη σταματήσετε εδώ, συνεχίστε άλλα 20 μέτρα και θα βρείτε ένα ξύλινο κιόσκι, χτισμένο στην άκρη του βουνού. Προσοχή σε μικρότερα ή ατίθασα παιδιά.
Να ανεβείτε στο Anilio Adventure Park, που δεν είναι ένα απλό χιονοδρομικό, αλλά ένα ολοκληρωμένο Πάρκο για οικογένειες που αγαπούν το βουνό και τις ορεινές δραστηριότητες όλες τις εποχές του χρόνου. Δείτε περισσότερα anilioadventurepark.gr.
Να φάτε μοναδικές πίτες στην Κικίτσα στο Μονοδένδρι, όπου τα παιδιά μπορούν να παίξουν άνετα στην πλατεία αν ο καιρός το επιτρέπει, στο Μιχάλη στους Κήπους που έχει επίσης αυλή, και στο Βασίλη Κατσούπα, το «μανιταρο-άνθρωπο» όπως συχνά αποκαλούν τον ιδιοκτήτη του «Κανέλλα και Γαρύφαλλο» στη Βίτσα με τις πιο περίεργες και γευστικές συνταγές με όλα τα είδη μανιταριών. Δείτε περισσότερα στη σελίδα kanela-garyfallo.gr.
Τέλος να απολαύσετε γλυκά στο Πάπιγκο στη Στέρνα με θέα τους «πύργους» της Αστράκας, μετά από μια βόλτα στις «οβίρες» μεταξύ Μικρού και (Μεγάλου) Πάπιγκου. Προσοχή στις πτώσεις στο νερό! Πάρτε αλλαξιά για τα παιδιά, ειδικά αν είναι πολύ «δραστήρια»!
Για όλες τις δραστηριότητες, επικοινωνήστε με την Trekking Hellas Ioannina: Γιώργος Πουλόπουλος, 26510 71703, 6944 750009, Email: ioannina@trekking.gr. Περισσότερα στη σελίδα της Trekking.
Για περισσότερες ιδέες για ταξίδια με παιδιά, επισκεφτείτε το blog της πλατφόρμας ΜΑΜΑΚΙΤΑ.
