Η ελληνική «μασσαλιώτιδα»

Στα τέλη της δεκαετίας του 1850 αναπτύσσεται στην Αθήνα ισχυρό κίνημα κατά του πρώτου μονάρχη της Ελλάδας, Όθωνα. Εναντίον του «επάρατου συστήματος» (όπως αποκαλούνταν η περίοδος της βασιλείας του) τάσσεται η «τάξη των στρατιωτικών», σύσσωμη η νεολαία της πόλης και μεγάλο τμήμα των Αθηναίων.

Οι επαναστάτες με σαφείς αναφορές στην πτώση της Βαστίλης το 1789 και τα αιτήματα της Γαλλικής Επανάστασης ζητούν και επιτυγχάνουν την έξωση του βασιλικού ζεύγους, το φθινόπωρο του 1862. Ο Όθωνας και η Αμαλία επιβιβάζονται σε φρεγάτα στο λιμάνι του Πειραιά υπό τα βλέμματα των μαθητών του τοπικού Σχολαρχείου. Ανάμεσα τους και ο 11χρονος τότε, μετέπειτα νομικός και πεζογράφος, Εμμανουήλ Λυκούδης.

Στο «ημερολόγιο της ζωής» του (μία έκδοση του 1925 του Συλλόγου προς Διάδοσιν Ωφέλιμων Βιβλίων που πλέον υπάρχει μόνο ως τεκμήριο), ο έφηβος Λυκούδης αποτυπώνει το γενικό πολιτικό κλίμα και περιγράφει την επίδραση των Ιακωβίνων (ένα είδος πολιτικής οργάνωσης που διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο κατά τη Γαλλική Επανάσταση) στην πολιτική συγκρότηση των συνομηλίκων του.

Σε αντιστοιχία με τον γαλλικό πολεμικό ύμνο της Μασσαλιώτιδας (που εξελίχθηκε στον εθνικό ύμνο της γαλλικής Δημοκρατίας) ο Λυκούδης αναφέρει τους στίχους ενός ελληνικού άσματος που προσδοκά την απομάκρυνση του «τριακονταετούς τυράννου», σιγοτραγουδιέται την περίοδο εκείνη και είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στους νεότερους.

Το αναφέρει ως «ελληνική μασσαλιώτιδα», αγνώστου συνθέτη και στιχουργού και το ψιθυρίζει και ο ίδιος καθώς οι βασιλείς αναχωρούν για το «αγύριστο ταξίδι» τους:

«Έως πότε η ξένη ακρίδα
έως πότε κουφός Βαυαρός
να γυμνώνει την δόλια πατρίδα
εγερθήτε αδέλφια κι εμπρός

Αδελφός αδελφόν να σπαράζει
και πατήρ τον υιό να χτυπά
και ο φίλος τον φίλο να σφάζει

ούδ' η τίγρης αυτή το βαστά».

Πηγές:
Εμμανουήλ Λυκούδης, Από το ημερολόγιον της ζωής μου, Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφέλιμων Βιβλίων, 1925.