Το νούμερο 174517

Έχουν περάσει ήδη 32 ολόκληρα χρόνια από τότε που ο Πρίμο Λέβι – συγγραφέας του ανυπέρβλητου έργου Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος (1947) και ένας εκ των επιζώντων του Ολοκαυτώματος- έφυγε από την ζωή με τόσο τραγικό τρόπο: Λόγω των τραυμάτων από την πτώση από τον τρίτο όροφο ενός κτηρίου στο Τορίνο την γενέτειρα πόλη του. Η αυτοκτονία ήταν η επίσημη εκδοχή, ενώ ακόμη και σήμερα δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν και υποστηρίζουν ότι η πτώση του Λέβι ήταν ένα τυχαίο γεγονός.

Ήταν 11 Απριλίου 1987 όταν ανακοινώθηκε ο θάνατος του. Είχε προλάβει να ζήσει 68 χρόνια (συμπεριλαμβανομένου και του «αιώνα» στο Άουσβιτς).

Όταν πιάστηκε από τους φασίστες του Μουσολίνι για την αντιστασιακή του δράση ήταν μόλις 24 ετών. Ένας νεαρός ταλαντούχος χημικός. Στο τρένο για το Αουσβιτς ήταν μαζί με άλλους 649 συμπατριώτες και ομοθρήσκους του. Ο Λέβι ήταν Εβραίος. Από τους 650 του τρένου δεν γύρισαν ούτε 25. Ανάμεσα τους και εκείνος.

Διαβάζω σε ένα φυλλάδιο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος για τον κύκλο των εκδηλώσεων «Λόγος 6», μια από τις οποίες (η τελευταία του κύκλου) είναι αφιερωμένη στον Πρίμο Λέβι: «(…) κουβάλησε μέσα του τη θανάσιμη εμπειρία όλη του τη ζωή, μέχρι την αυτοκτονία του. Η οικογένεια , στο τάφο του, δίπλα στο όνομα και τη χρονολογία γέννησης και θανάτου, χάραξε το νούμερο που του είχαν γράψει οι ναζί στο μπράτσο: 174 517».

Λίγο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα των Ορθοδόξων ο Σταύρος Ζουμπουλάκης και ο Θανάσης Γιαλκέτσης θα συμμετάσχουν σε αυτό το ιδιότυπο αλλά πάντα αναγκαίο μνημόσυνο στον Λέβι. Οι δύο τους θα είναι οι ομιλητές της τελευταίας εκδήλωσης με την οποία και ολοκληρώνεται ο κύκλος εκδηλώσεων «Λόγος 6», τις οποίες επιμελήθηκε πρώτος εκ των ομιλητών.

Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, την Παρασκευή 19 Απριλίου 2019, θα δώσει το παρών στην εκδήλωση για τον Πρίμο Λέβι - από 19:30 έως 21:30 στο Πύργος Βιβλίων στο συγκρότημα του Πολιτιστικού Κέντρου Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στις Τζιτζιφιές της Καλλιθέας- μιλώντας μας συνοδεία ενός μεγάλου ερωτηματικού «Πώς έζησαν αυτοί που σώθηκαν;». Μαζί του, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Θανάσης Γιαλκέτσης, που έχει επιλέξει να μιλήσει για την «Μαρτυρία ενός δικαίου».

Ο Ιταλός εβραϊκού θρησκεύματος Πρίμο Λέβι, χημικός στο επάγγελμα, είναι ένα Πρόσωπο του Ολοκαυτώματος. Το 1943 συλλαμβάνεται ως μέλος αντάρτικης αντιφασιστικής ομάδας και το Φεβρουάριο του 1944 εκτοπίζεται στο Άουσβιτς, όπου παρέμεινε μέχρι τον Ιανουάριο του 1945. Ο Λέβι αφηγείται στο διάσημο σήμερα βιβλίο του Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος (1947) για λογαριασμό όλων όσοι έζησαν την εμπειρία των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Μολονότι τότε δυσκολεύτηκε πολύ να βρει εκδότη για το βιβλίο του, σήμερα αυτό θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα κείμενα παγκοσμίως για τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης.

Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Λέβι εργάστηκε ξανά ως χημικός, ενώ παράλληλα συνέχισε και τη συγγραφική του δραστηριότητα με ποικίλα έργα, πολλά από τα οποία αναφέρονται σε όσα βίωσε και παρατήρησε στο Άουσβιτς.

Ο συμπατριώτης του συγγραφέας Ίταλο Καλβίνο τον χαρακτήρισε ως «έναν από τους πιο προικισμένους συγγραφείς του καιρού μας». Σε ενημερωτικό των διοργανωτών διαβάζω: «Γεγονός είναι ότι με το έργο του ο Λέβι περιγράφει και αναλύει το κακό με έναν τρόπο που συμβάλλει τελικά στην προαγωγή του καλού. Ενώ είχε βιώσει τη βία και τη σκληρότητα των ανθρώπων, δεν έπαψε να πιστεύει στις ανθρωπιστικές αξίες, στη δύναμη της αγάπης και της ανθρώπινης αλληλεγγύης. Η μεγάλη αξία του έργου του έγκειται και στο ότι μπόρεσε να αντλήσει από τη φρίκη της κόλασης των ναζιστικών στρατοπέδων ένα πολύτιμο και αθάνατο μάθημα ανθρωπιάς».