Ποια είναι η ιδανική ηλικία για να πάμε τα παιδιά μας στο Μουσείο; Σύμφωνα με το Family Friendly Museum Manifesto της οργάνωσης “Kids in Museums” (στο Ηνωμένο Βασίλειο), με σκοπό να ωθήσει όλα τα μουσεία να γίνουν φιλικά στις οικογένειες, τα νήπια και τα βρέφη, ο άνθρωπος πρέπει να επισκέπτεται τα μουσεία από «τη γέννησή του»
Πόσα άλογα κρύβει το μουσείο της Ακρόπολης; Και πόσα φίδια;
Πώς μπορούμε να αντλήσουμε από τη δύναμη του Ηρακλή και πώς την απέκτησε ο ίδιος;
Γιατί η Αθήνα ονομάστηκε έτσι και πώς αλλιώς θα μπορούσε να λέγεται;
Πώς έφτιαχναν πλεξούδες οι Καρυάτιδες και πώς θα φέρουμε τη μία που λείπει ξανά πίσω;
Με ένα πλατύ και παιδικό χαμόγελο, η Ελεάννα υποδεχόταν τους λιλιπούτειους μαθητές πάνω από την παλιά πόλη και το πηγάδι των ευχών τραβώντας τα βλέμματα τουριστών και μεγαλύτερων σε ηλικία επισκεπτών. Πράγματι το θέαμα των νηπίων που παρακολουθούσαν με τέτοια προσήλωση, σχεδόν ευλάβεια, τις μιμήσεις και τη φωνή της δασκάλας τους ήταν σπάνιο και ταυτόχρονα μαγευτικό! Άλλοτε με πλάγια βήματα σαν κάβουρες, κι άλλοτε «αόρατοι» πασπαλισμένοι με τη μαγική σκόνη του Ηρακλή, οι μικροί επισκέπτες περνούσαν ανάμεσα από τα αγάλματα, έψαχναν για λεπτομέρειες ή φαντάζονταν αυτά που έλειπαν από μια αρχαία παράσταση. Σε κάθε «σκουλικομυρμιγκότρυπα», οι μικροσκοπικοί «περιηγητές» έμπαιναν στη σειρά εντυπωσιάζοντας φύλακες και ξεναγούς, αποδεικνύοντας ξανά ότι τα παιδιά ακόμα και πολύ μικρής ηλικίας μπορούν να αντιμετωπίσουν τα πάντα σοβαρά, αν έχουν την ανάλογη καθοδήγηση.
«Μια δημιουργική βόλτα σε ένα μουσείο ή σε ένα οποιοδήποτε χώρο πολιτισμού που συχνά θεωρείται μόνο για ενήλικες, μπορεί να γίνει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα με παιδιά, αν έχουμε την υπομονή να παρατηρήσουμε τις λεπτομέρειες και όλα αυτά που “δεν φαίνονται”. Είναι πολύ αποκαλυπτικά αυτά που ακούμε και μπορεί να μας οδηγήσουν σε ουσιαστικά συμπεράσματα. Η επίσκεψη στα μουσεία εξασκεί την παρατηρητικότητα, διεγείρει τη φαντασία, τη δημιουργικότητα για κατασκευές και ζωγραφική. Τα παιδιά εξοικειώνονται με τους κανόνες και τη συμπεριφορά μας σε χώρους πολιτισμού κι εμείς επενδύουμε σε ένα μέλλον πολιτών που σέβονται το περιβάλλον, τις Τέχνες και την ιστορία».
Γεμάτη αστείες ατάκες, έξυπνα ερωτήματα και αποστομωτικές απαντήσεις ήταν η βόλτα με την Ελεάννα Πάσχου, τη μοντεσσοριανή δασκάλα που μπόρεσε για πάνω από 2μιση ώρες να συνυπάρξει ουσιαστικά με πάνω από 10 νήπια χωρίς τους γονείς τους, σεβόμενη το χρόνο, τις ερωτήσεις και τις παρατηρήσεις τους και μεταδίδοντας την αγάπη για την ελληνική μυθολογία με συντροφιά την κουκουβάγια της θεάς Αθηνάς.
Η Ελεάννα έχει εκπαιδευτεί στην επίσκεψη μαθητών προσχολικής ηλικίας σε μουσεία στη Γενεύη και στο πλαίσιο της κρατικής αυτής πιστοποίησης, οι παιδαγωγοί, μεταξύ άλλων, εκπαιδεύονται να «ακολουθούν» την ιδιοσυγκρασία, την προσωπικότητα και την ψυχολογία των νηπίων τη συγκεκριμένη μέρα ανεξαρτήτως του προγράμματος που οι ίδιοι έχουν ετοιμάσει.
«Παρακολουθώντας τα σεμινάρια για την πιστοποίηση “ζήλεψα” τον τρόπο με τον οποίο επισκέπτονταν πολύ μικρά παιδιά μουσεία και εκθεσιακούς χώρους. Στο εξωτερικό, υπάρχει σχεδόν σε όλα τα μουσεία ειδικό τμήμα για οικογένειες με μικρά παιδιά, το οποίο λειτουργεί ως χώρος τόσο ξεκούρασης και χαλάρωσης, όσο και δραστηριοτήτων σχετικών με το αντικείμενο του μουσείου. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, κάποια εκθέματα μπορεί ένα παιδί – ή κάποιος συμπολίτης μας με προβλήματα όρασης- να τα αγγίξει. Στην προσχολική ηλικία άλλωστε η γνώση μπορεί να κατακτηθεί μόνο βιωματικά. Έτσι κι εμείς κάνουμε μαζί ένα ταξίδι με τις πέντε αισθήσεις μας».
Στην Ελλάδα δεν είμαστε πολύ εξοικειωμένοι με την παρουσία βρεφών και μικρών παιδιών στα μουσεία και τους εκθεσιακούς χώρους. «Κι όμως, αυτό είναι κάτι που στα περισσότερα ευρωπαϊκά μουσεία είναι σύνηθες. Τα μουσεία δεν είναι μόνο για τους μεγάλους. Όταν μιλάμε για προσβασιμότητα, οφείλουμε να λαμβάνουμε υπ’ όψη όλο τον πληθυσμό, ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά». Η περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι πολύ ενδεικτική. Σύμφωνα με το Family Friendly Museum Manifesto της οργάνωσης “Kids in Museums” https://kidsinmuseums.org.uk/ που δραστηριοποιείται στο Ηνωμένο Βασίλειο, με σκοπό να ωθήσει όλα τα μουσεία να γίνουν φιλικά στις οικογένειες, τα νήπια και τα βρέφη, ο άνθρωπος πρέπει να επισκέπτεται τα μουσεία από «τη γέννησή του, διότι αυτό συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση και τα ερεθίσματα περισσότερο από όποιο άλλο μέρος που βλέπει καθημερινά». Μάλιστα, το ερευνητικό κέντρο Baby Lab του Πανεπιστημίου του Sussex έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα βρέφη και τα νήπια όχι μόνο απολαμβάνουν τα μουσεία και τους εκθεσιακούς χώρους, αλλά είναι και οι καλύτεροι επισκέπτες τους, καθώς «μπορούν να συναισθάνονται, να αντιλαμβάνονται, να ανταποκρίνονται στην ομορφιά, να μαθαίνουν και να θυμούνται πολύ περισσότερο από τους μεγαλύτερους».
Το παράδειγμα της Αμερικής είναι επίσης ενδεικτικό. Η συνεργάτης του Μουσείου Αμερικανικής Ιστορίας, Sarah Erdman αναφέρει σε μία μελέτη της ότι ξεκίνησε να επισκέπτεται μουσεία με το γιο της όταν αυτός ήταν μόλις 8 εβδομάδων: «Ήταν μια ζεστή μέρα του Αυγούστου και είχα φρικάρει στους τέσσερεις τοίχους. Δεν άντεχα άλλο εμπορικό κέντρο, αλλά ούτε παραλία. Έτσι τον έφερα στο Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας. Είχε πολλά να δει, καλή θερμοκρασία, και χώρο για να κινηθεί με ασφάλεια το καρότσι! Φυσικά και όχι μόνο! Τα μουσεία είναι ο ιδανικός τόπος για να προκαλέσεις τα ερεθίσματα ενός βρέφους κι ενός μικρού παιδιού».
Τώρα που πλησιάζει λοιπόν σιγά σιγά το καλοκαίρι και η Αθήνα θα αρχίσει να μοιάζει με καμίνι, αλλά και τις βροχερές μέρες του χειμώνα, ας μην σκεπτόμαστε τους παιδότοπους και τα εμπορικά κέντρα. Ας σκεφτούμε ως λύση για τις βόλτες με τα παιδιά μας τα μουσεία. Το Μουσείο της Ακρόπολης ειδικότερα, είναι ένα από τα πιο φιλικά σε παιδιά μουσεία της Αθήνας. Στην είσοδο, οι φύλακες θα σας δώσουν προτεραιότητα στην ουρά, ενώ το Μουσείο διαθέτει δωρεάν σακίδια και φυλλάδια εξερεύνησης για οικογένειες με μικρά παιδιά που έχει εκδώσει σε συνεργασία με τον Τομέα Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης.
Αν θέλετε όμως μια «αλλιώτικη» εμπειρία για τα παιδιά σας με θεατρικό παιχνίδι, κατασκευές και πικ νικ με θέα τον ιερό βράχο, η Ελεάννα Πάσχου οργανώνει διαδραστικές βόλτες μόνο για παιδιά (ή και για όλη την οικογένεια) στο Μουσείο της Ακρόπολης, την Αρχαία Αγορά, το λόφο του Φιλοπάππου, τα σοκάκια της Πλάκας και τα Αναφιώτικα, το Καβούρι και σε οποιοδήποτε άλλο χώρο πολιτισμού φαντάζεστε!
«Τι ευχήθηκες όταν έριξες το κέρμα Μαράκι;», τη ρώτησε με χαμόγελο η Ελεάννα. «Όλα να ξαναγίνουν όπως τώρα!», αποκρίθηκε σοβαρά το τετράχρονο αποδίδοντας επακριβώς το νόημα της ημέρας.