Μάριος Τόκας: 12 χρόνια χωρίς τον συνθέτη της «Εθνικής μας Μοναξιάς»

Μια ανοιξιάτικη... «Νύχτα που μύριζε γιασεμί», πριν από 12 χρόνια, μάς αποχαιρέτησε ο Μάριος Τόκας, ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους λαϊκούς συνθέτες που πέρασε από αυτόν τον τόπο. Απόδειξη γι΄ αυτό αποτελεί το γεγονός πως οι μελωδίες του, τα αγαπημένα τραγούδια του, από το «Σ' αναζητώ στη Σαλονίκη», τα «Λαδάδικα» και την «Εθνική μας μοναξιά» μέχρι το «Εξαρτάται», το «Σαν τρελό φορτηγό», την «Αννούλα του χιονιά» και το «Σ' αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη» συνεχίζουν να μάς συντροφεύουν με την ίδια δύναμη και να μάς αγγίζουν με την ίδια ένταση όπως ακριβώς όταν πρωτογράφτηκαν, δεκαετίες πριν. Γιατί ο Μάριος Τόκας έχει χαραχτεί ανεξίτηλα στην μνήμη και στην ψυχή, όχι μόνον των συμπατριωτών του, των ανθρώπων της πολύπαθης Κύπρου, την οποία υμνούσε διαχρονικά, αλλά και όλων των Ελλήνων που αγκάλιασαν τον ίδιο και την μουσική του με περισσή αγάπη.

Ξεκίνησε την καριέρα του με τα «Τραγούδια της παρέας» που τραγούδησε ο Μανώλης Μητσιάς, ενώ έυρύτερα γνωστός έγινε με την «Ανούλα του χιονιά» και το «Σ΄αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη» με τη μοναδική ερμηνεία του Αντώνη Καλογιάννη. Στη συνέχεια οι επιτυχίες ακολούθησαν η μία την άλλη.
Δεν είναι εξάλλου τυχαία η αγάπη και ο απεριόριστος σεβασμός που έτρεφαν για εκείνον όλοι οι μεγάλοι ερμηνευτές με τους οποίους συνεργάστηκε. Κι ήταν πολλοί: Αντώνης Καλογιάννης, Μανώλης Μητσιάς, Γλυκερία, Δημήτρης Μητροπάνος, Γιάννης Πάριος, Μαρινέλλα, Λάκης Χαλκιάς, Πασχάλης Τερζής, Γιώργος Νταλάρας, Χάρις Αλεξίου, Δήμητρα Γαλάνη, Διονύσης Θεοδόσης, Θέμης Αδαμαντίδης, Πασχάλης Τερζής, Νίκος Νομικός, Στέλιος Διονυσίου, Κατερίνα Κούκα, Κωνσταντίνα, Βασίλης Σκουλάς…

 «Ο Τόκας είναι μεγάλος λαϊκός συνθέτης» συνήθιζε να λέει ο Δημήτρης Μητροπάνος, κοφτά κι αποφασιστικά με την σιγουριά του ανθρώπου και του καλλιτέχνη που είχε δουλέψει τόσες φορές μαζί του και είχε γράψει για την μοναδική φωνή του τραγούδια – διαμάντια. Και ο Μητροπάνος μπορεί να μην έλεγε πολλά λόγια, οι λίγες λέξεις που κατέθετε, ωστόσο, είχαν μεγάλη βαρύτητα.

 «Την αγάπη του Μάριου για το τραγούδι μόνο η αγάπη του για την πατρίδα του μπορούσε να την ξεπεράσει» διαβεβαίωνε ο Γιώργος Νταλάρας που ήξερε καλά, όπως και όλοι όσοι είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε, πως ο γλυκός αυτός κι απίστευτα ευγενικός άνθρωπος κουβαλούσε σ’ όλη του τη ζωή μια μεγάλη, βαθιά, αγιάτρευτη πληγή. Γιατί η καρδιά του ήταν χωρισμένη στα δυο, όπως ακριβώς κι η Κύπρος!

 Τον πόνο αυτό, ωστόσο, δεν τον κράτησε μέσα του. Τον μετουσίωσε σε έμπνευση μέσα από την οποία γεννήθηκαν δεκάδες υπέροχα τραγούδια που άλλοτε αναφέρονταν απευθείας στο υποκείμενό τους κι άλλοτε πάλι ήταν αλληγορικά, νοσταλγικά, συναισθηματικά. Υπήρχε όμως μία έννοια, μία λέξη που τα ένωνε όλα μεταξύ τους. Ήταν η «Αγάπη»!

 Γιατί σε κάθε δουλειά του η αγάπη ξεχείλιζε, με τον έναν ή το άλλο τρόπο. Από τα «Τραγούδια της Παρέας», με τα οποία μπήκε, το 1978, στη ελληνική δισκογραφία, εγκαινιάζοντας την μακροχρόνια συνεργασία του με τον Μανώλη Μητσιά, μέχρι τις δεκάδες επιτυχίες που υπέγραψε από την δεκαετία του ’80 κι έπειτα. Όταν έγραφε τη συγκινητική «Αννούλα του Φονιά» και το ερωτικό «Σ΄αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη» για τη φωνή του Καλογιάννη.  Όταν παρακολουθούσε χαμογελαστός κι εκστασιασμένος στο στούντιο τον Μητροπάνο να ερμηνεύει τις «Θάλασσες», να ζητάει «Μια στάση εδώ» ή να αποθεώνει «Τα Λαδάδικα». Όταν έβαζε τον Πασχάλη Τερζή να υμνεί τις «Επιστροφές – Καταστροφές». Ακόμα κι όταν ανάγκαζε τον νεαρό Στέλιο Διονυσίου να σηκώσει «Ψηλά τα Χέρια»…

Παρόλες τις τεράστιες επιτυχίες του, ωστόσο, ο ίδιος θεωρούσε ως κορυφαία στιγμή της καριέρας του το συμφωνικό του έργο «Θεογεννήτωρ Μαρία», το οποίο εμπνεύστηκε και έγραψε το 1996 μετά από μια επίσκεψή του στο Άγιο Όρος όπου μελέτησε μια σειρά θρησκευτικών χειρογράφων, με ερμηνευτές τον Μανώλη Μητσιά και τον Κώστα Χατζηχριστοδούλου.

Πρόκειται για ένα έργο σύγχρονο συμφωνικό που έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο, και βασίστηκε  σε κείμενα  του Αγιορείτη μοναχού  Γεράσιμου Μικραγιαννανίτη  που γεννήθηκε στη Β. Ήπειρο το 1904 και μακαρίστηκε στη Σκήτη της Μικράς Αγίας Άννης το 1991. Το έργο αυτό ξεπέρασε τα σύνορα της Ελλάδας με κορυφαίες στιγμέςόταν  παρουσιάστηκε  στον εσωτερικό χώρο του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Στεφάνου της Βιέννης (το 2002) με τη συνοδεία της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βιέννης και της Μπρατισλάβας. Στην Ελλάδα  και την Κύπρο  αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τον κόσμο και παρουσιάστηκε στον προαύλιο χώρο της Μητρόπολης Αθηνών, στον Πειραιά, στην Παναγία  Σουμελά, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, στην Πάτμο, στην Παναγία της Τήνου, στο Ηρώδειο και σε όλες τις πόλεις της Κύπρου.

Στην εκδήλωση παρουσίασης αυτής της δουλειάς ο Μάριος Τόκας ήταν πιο ευτυχής και συγκινημένος από ποτέ. Ίσως, γιατί αισθανόταν πως με αυτό το έργο κατάφερε να ξεπεράσει τον εαυτό του και να βρεθεί σε μια διαφορετική, ανώτερη διάσταση.
Συνέχισε όμως να γράφει. Ακόμη κι όταν ο καρκίνος του χτύπησε την πόρτα. Μέχρι το τέλος ήταν ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του εκείνο το αξέχαστο διακριτικό χαμόγελο που φώτιζε τα μελαγχολικά του μάτια που έκλεισαν,για πάντα, μια Αναστάσιμη νύχτα του Απρίλη και μαζί τους ένα τεράστιο κεφάλαιο του ελληνικού τραγουδού.
Τη μνήμη του εκτός από τα τραγούδια του  κρατούν ζωντανή η σύζυγός του Αμαλία, η κόρη του Χαρά, και οι γιοί του  Άγγελος και Κωστής  που φροντίζουν να μείνει αιώνια μέσα από τα social media και τις συγκινητικές αναρτήσεις τους. 

Ειδήσεις σήμερα:

«Τρύπες» στα μέτρα για τα ενοίκια ετοιμάζεται να κλείσει η κυβέρνηση

Ο Κιμ Γιονγκ Ουν μπορεί να τραυματίστηκε σε δοκιμή πυραύλου, λέει Βορειοκορεάτης που αυτομόλησε

Πρωτομαγιά: Τι θα ισχύσει για το φετινό τριήμερο