Οι «Τρωάδες» του Ευριπίδη περιοδεύουν στην Ελλάδα

Τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη παρουσιάζει το φετινό καλοκαίρι το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε συμπαραγωγή με το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Βέροιας, σε σκηνοθεσία Γιάννη Παρασκευόπουλου, με την Γιώτα Φέστα στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Εκάβης.

Με φόντο την κατεστραμμένη Τροία, οι γυναίκες Τρωαδίτισσες αναμένοντας την ανακοίνωση της τύχης τους, θρηνούν για την άλωση της πόλης. Ανάμεσά τους η Εκάβη, παραδομένη στη μοίρα της, σηκώνει τα βάρη μιας ζωής από το ένδοξο παρελθόν στο τραγικό παρόν. Μέχρι το τέλος του έργου η μια συμφορά διαδέχεται την άλλη, με αποκορύφωμα τον θάνατο του εγγονού της, του Αστυάνακτα -τη μοναδική ελπίδα για τη μελλοντική αναβίωση της Τροίας- τον οποίο οι Έλληνες αποφάσισαν να γκρεμίσουν από τα τείχη της πόλης. Οι δυνάμεις της καταστροφής μοιάζουν πλέον ανεξέλεγκτες, σχεδόν θεϊκές.

Η δύσκολη συγκυρία που επιβάλουν οι υγειονομικοί κανονισμοί, γίνεται ένας αναγκαστικός περιορισμός που αποτελεί πρόκληση για τη σκηνοθεσία και ανοίγει νέους δρόμους στην προσέγγιση του έργου. Η συνθήκη του σήμερα «συναντά» τις γυναίκες της Τροίας στη μετεωρική στιγμή πριν από τη νέα τους ζωή. Οι Τρωαδίτισσες δεν έχουν την πολυτέλεια να ταυτιστούν με τον πόνο του άλλου. Στέκονται δίπλα αλλά σε απόσταση, αναγκασμένες να κοιτάξουν τη δική τους μοίρα, σε μια πορεία δύναμης. Πρόκειται για μια γενναία μετατόπιση της θέσης τους, μέσα σε ένα πλαίσιο εξουσίας -χωρίς μέτρο, μέσα σε έναν κόσμο όπου οι θεοί δεν είναι παρά ανθρώπινες επινοήσεις. Η σκέψη ότι στο μέλλον θα ανήκουν κάπου, έστω και ως σκλάβες, μοιάζει να είναι η μοναδική βεβαιότητα που έρχεται να ηρεμήσει τη συνείδησή τους.

Μέσα από τις έντονες αντιθέσεις των αφηγήσεων των περασμένων μεγαλείων και του παροντικού πένθους, ο Ευριπίδης ξεδιπλώνει την πλοκή σε μια σταδιακή πορεία προς την απόλυτη οδύνη. Ταυτόχρονα, ασκεί κριτική στους συγχρόνους του για την άγρια επίθεση των Αθηναίων στη Μήλο, αναδεικνύει τα επιχειρήματα των «βαρβάρων» αντιστρέφοντας ευρηματικά τον χαρακτηρισμό, και επιδιώκει τον αναστοχασμό πάνω στην Αθηναϊκή ασυδοσία. Οι Τρωάδες, το μόνο διασωθέν έργο της Ευριπίδειας τριλογίας, που παρουσιάστηκε το 415 π.Χ. στα Μεγάλα Διονύσια, αποτελούν ένα θρήνο για όσους βρίσκονται στο έλεος των κατακτητών και μια κραυγή ανθρωπισμού απέναντι στα θύματα του κάθε πολέμου. Στο έργο αυτό ο άνθρωπος, ανάμεσα σε ανθρώπους αλλά και πολύ μακριά από αυτούς, στέκεται ολομόναχος απέναντι στο τραγικό, προσπαθώντας να βρει καινούργιο τρόπο να επιβιώσει μέσα στην αδυσώπητη μοίρα του.

Ο Γιάννης Παρασκευόπουλος που υπογράφει τη σκηνοθεσία τονίζει: «Στις “Τρωάδες” ο Ευριπίδης θίγει το πόσο ανελέητος μπορεί να γίνει ο κατακτητής. Η εξουσία έχει την τάση να διαφθείρει. Μπορεί να σε οδηγήσει να χάσεις τον έλεγχο. Έτσι και εδώ οι Έλληνες χάνουν το μέτρο. Δεν τους αρκεί που έχουν νικήσει. Κλέβουν περιουσίες, σκοτώνουν και αφαιρούν μέχρι και τη ζωή του γιου του Έκτορα, από το φόβο μην ξαναχτίσει την κατεστραμμένη Τροία.
Αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω στο έργο ζώντας με τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού. Υπήρχαν αυστηρά πρωτόκολλα που έπρεπε να τηρηθούν: να αποφεύγουμε τα αγγίγματα, την σωματική επαφή, να διατηρούνται αποστάσεις 2 μέτρων ανάμεσα στους ηθοποιούς.

Αρχικά το πλαίσιο αυτό μας φόβισε, όμως τα όρια που μπήκαν άνοιξαν σε όλους μας έναν πολύ αποκαλυπτικό δρόμο.Βρήκαμε τρόπους ώστε να τηρούνται οι συνθήκες που θα έπρεπε, χωρίς όμως να δημιουργούν πρόβλημα στο έργο. Οι ήρωες της τραγωδίας μπορεί να υποφέρουν σωματικά και να βιώνουν μια δύσκολη κατάσταση, όμως στηρίζονται στον εαυτό τους και όχι σε κάποιον άλλο.
Παράλληλα ο Ευριπίδης σε αυτή την τραγωδία του σχολιάζει την ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει κάπου. Είναι κάτι το βασικό για την εύρεση νοήματος στη ζωή και για την αντιμετώπιση οδυνηρών συναισθημάτων και εμπειριών.

Οι Τρωάδες έχουν χάσει τα πάντα: πατρίδα, σπίτια, γονείς, συζύγους και παιδιά. Ξαφνικά είναι μετέωρες. Κόπηκαν οι ρίζες τους και δεν ανήκουν πουθενά. Ψάχνουν να βρουν μια νέα ταυτότητα. Όταν συνειδητοποιούν πως τις προορίζουν για σκλάβες, αρχικά αντιδρούν, με την Εκάβη να λέει “Πάμε στη φωτιά να καούμε”. Όμως στο τέλος σέβονται την μοίρα τους. Κυριαρχεί το ένστικτο της επιβίωσης. Η νέα τους ζωή που δεν είναι ο θάνατος. Με τις θεϊκές παρεμβάσεις, κατά τον Ευριπίδη, να είναι μια επινόηση των ανθρώπων η οποία γεννάται από την ανάγκη τους για λύτρωση».

Πρόγραμμα παραστάσεων
Πέμπτη 20, Παρασκευή 21, Σάββατο 22 Αυγούστου -Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη
Τετάρτη 26 Αυγούστου –Θέατρο Άλσους «Μελίνα Μερκούρη», Βέροια
Πέμπτη 27 Αυγούστου- Αρχαίο Θέατρο Μίεζας, Νάουσα
Πέμπτη 17, Παρασκευή 18, Σάββατο 19 Σεπτεμβρίου- Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη