Παρέμβαση Μενδώνη για την διάσωση του σπιτιού του Κωστή Παλαμά στην Πλάκα
25.08.202017:26
Στόχος να μετατραπεί σε χώρο μελέτης της ελληνικής λογοτεχνίας
Ήταν 27 Φεβρουαρίου του 1943 όταν ο σπουδαίος ποιητής Κωστής Παλαμάς άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στην Πλάκα βυθίζοντας στο πένθος ολόκληρη την κατοχική Ελλάδα. Το νεοκλασικό αυτό σπίτι της οδού Περιάνδρου 5 όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, έγραψε πολλά και σημαντικά έργα του και την ημέρα της κηδείας του αποτέλεσε σημείο έναρξης μιας μαζικής πορείας αντίστασης, δυστυχώς, στέκεται σήμερα εγκαταλελειμμένο, σε άθλια κατάσταση. Η εικόνα αυτή, ωστόσο, πρόκειται σύντομα να αλλάξει καθώς το κτίριο θα περάσει σύντομα στην κυριότητα του δημοσίου με στόχο να μετατραπεί σε λογοτεχνικό κέντρο μελέτης
Με πρωτοβουλία της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ.Λίνας Μενδώνη ξεκινούν άμεσα όλες οι απαραίτητες διαδικασίες προκειμένου να μεταβιβαστεί το ιστορικό ακίνητο έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η συντήρηση και η ανάδειξή του. Συγκεκριμένα την Πέμπτη θα συζητηθεί στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων το θέμα της έναρξης των διαδικασιών για την απαλλοτρίωση ή την απευθείας αγορά της οικείας Παλαμά από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού .
Η επιγραφή αυτή αποτελεί την μοναδική υπενθύμιση πως σε αυτό το εγκαταλελειμμένο κτίριο έζησε ο σπουδαίος ποιητής
Ο Κωστής Παλαμάς μετακόμισε στο διώροφο νεοκλασικό της Πλάκας, που οικοδομήθηκε στη δεκαετία 1920-1930, σε μεγάλη ηλικία καθώς του έκαναν έξωση από το σπίτι, στην οδό Ασκληπιού 3, που σήμερα δεν υπάρχει. Έζησε σε ένα από τα δύο διαμερίσματα του δευτέρου ορόφου με τη σύζυγό του Μαρία και την κόρη τους Ναυσικά, μαζί με άλλους ενοίκους. Σε αυτό το σπίτι ο κορυφαίος ποιητής έγραψε αρκετά έργα.
Εκεί, όμως, άφησε και την τελευταία του πνοή. «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου. Την ημέρα της κηδείας του, μάλιστα, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν έξω από το σπίτι του για να του πει το στερνό αντίο. Ανάμεσά τους και σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής μεταξύ των οποίων και οι Σπύρος Μελάς, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Σικελιανός, Ηλίας Βενέζης, Ιωάννα Τσάτσου, Γιώργος Κατσίμπαλης, κ.ά.
Ο Άγγελος Σικελιανός αποχαιρετά τον Κωστή Παλαμά
«Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα», είπε ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός σκορπώντας ρίγη συγκίνησης για να διαβάσει, αμέσως μετά, το ποίημα που έγραψε για να τιμήσει τον Παλαμά, λίγες μόλις ώρες πριν την κηδεία του! Μετά το τέλος τηε νεκρώσιμης ακολουθίας, ο Σπύρος Μελάς, ο Άγγελος Σικελιανός και νέα παιδιά σήκωσαν το φέρετρο και κατευθύνθηκαν προς τον χώρο της ταφής. Την ώρα που θα εναπόθεταν το φέρετρο μέσα στη γη, πλησίασε ο αντιπρόσωπος του κατακτητή να καταθέσει στεφάνι. Τότε, ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο: «Σε γνωρίζω από την κόψη...». Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, «πρώτα δειλά –περιγράφει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος– ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε «Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος». Αλλά ο κόσμος ήθελε μόνο ελευθερία σκέτη και φώναζε «Ζήτω η Ελευθερία!».
Το έγγραφο της Λίνας Μενδώνη προς το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων
«Σήμερα το εν λόγω ακίνητο βρίσκεται σε τραγική κατάσταση διατήρησης, η οποία προσβάλλει όχι μόνον την μνήμη του μεγάλου μας ποιητή, αλλά και τον ελληνικό λαό, δεδομένου ότι από την οικία του Παλαμά ξεκίνησε την ημέρα της εξοδίου ακολουθίας του, τον Φεβρουάριο του 1943, η αυθόρμητη αντίσταση του λαού στις δυνάμεις του Άξονα, καθώς χιλιάδες κόσμου συνόδευσαν την σορό του ποιητή στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο. Σήμερα μια πινακίδα στην είσοδο του κτηρίου δηλώνει ότι στο κτήριο αυτό έζησε για κάποια χρόνια ο ποιητής. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά καιρούς από τους ιδιοκτήτες για την πώληση του κτηρίου κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατόν» εξηγεί η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού στην αναφορά της προς το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων και προσθέτει:
«Με δεδομένα την θλιβερή εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το κτήριο, μισοερειπωμένο λειτουργεί ως σκουπιδότοπος και ως δημόσιο ουρητήριο, και την προσβολή στη μνήμη ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης, παρακαλώ να ξεκινήσετε αμέσως τις κατά νόμον διαδικασίες για την απαλλοτρίωση του κτηρίου ή την απ’ ευθείας αγορά του από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, προκειμένου να αποκατασταθεί και να μετατραπεί σε χώρο μελέτης και σπουδής της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας».