Λουίζ Γκλουκ: Ένα Νόμπελ Λογοτεχνίας στην μάχη με τον ανθρώπινο πόνο

Μια γυναίκα που μεταμόρφωσε σε υψηλή ποίηση τις σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης και τα επίπονα συναισθήματα και σκιαγράφησε ποιητικά, λιτά και άμεσα, τον εσωτερικό πόνο της απώλειας, της απογοήτευσης, της απομόνωσης, της απόρριψης, του αδιεξόδου, είναι η Λουίζ Γκλουκ, η Αμερικανίδα ποιήτρια που τιμήθηκε με το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας. Αν και αρκετές φορές οι ποιητικές της καταθέσεις έχουν χαρακτηριστεί ως ζοφερές ακόμα και σκληρές η Σουηδική Ακαδημία, που επιλέγει κάθε χρόνο τον νικητή του κορυφαίου λογοτεχνικού βραβείου, την ξεχώρισε, ομόφωνα, «για την χαρακτηριστική ποιητική φωνή της που με την αυστηρή ομορφιά της κάνει παγκόσμια την ατομική εμπειρία» όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο σκεπτικό της απόφασής της.


" Πρώτη Ανάμνηση

Καιρό πριν, είχα πληγωθεί.
Ζούσα
για να μ’ εκδικηθώ
ενάντια στον πατέρα μου, όχι
γι’ αυτό που ήταν–
γι’ αυτό που ήμουνα εγώ: απ’ το ξεκίνημα,
στα παιδικά μου χρόνια, νόμιζα
πως πόνος σήμαινε
ότι δεν είχ’ αγαπηθεί.
Σήμαινε ότ’ είχα αγαπήσει"


Ένα σκεπτικό το οποίο ταυτίζεται με την άποψη πολλών φανατικών ανά τον κόσμο αναγνωστών της οι οποίοι αναγνωρίζουν στους στίχους της κομμάτια της δικής τους ζωής, συναισθήματα που οι ίδιοι έχουν βιώσει, δύσκολες καταστάσεις τις οποίες έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν. Γιατί η Λουίζ Γκλουκ είναι πρώτα απ' όλα και πάνω απ' όλα μια ποιήτρια αυτοβιογραφική, ένα πληγωμένο παιδί που βρήκε καταφύγιο στη σκιά της ποίησης, μια ταλαιπωρημένη έφηβη που ξαναβρήκε τη ζωή ενώ πίστευε πως όλα είχαν τελειώσει, μια βαθιά συναισθηματική γυναίκα που έχει μια διαχρονική ανάγκη να καταγράφει στο χαρτί τις δυσκολίες της και τα αδιέξοδά της προκειμένου να τα ξορκίσει και να μπορέσει να συνεχίσει.

Αρκεί, άλλωστε, να ρίξει κανείς μια ματιά στο βιογραφικό της για να καταλάβει πως η ζωή της, από πολύ νωρίς, είχε έντονα μυθιστορηματικά στοιχεία και παραπέμπει, συχνά, στις περιπέτειες των ηρώων της ελληνικής μυθολογίας που τόσο αγαπά γεγονός που αποδεικνύεται από τις συχνές αναφορές της σε αυτήν. Γι' αυτό και ο ποιητικός της λόγος θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως μια ισορροπημένη συνύπαρξη αυτοβιογραφίας και μυθολογίας που με έναν μαγικό τρόπο καταφέρνει να μιλά κατευθείαν στις ψυχές των ανθρώπων. Γιατί οι ποιητικές ήρωές της είναι τόσο εύθραυστοι και τραγικοί όσο τα πιο επίπονα ανθρώπινα συναισθήματα. Οπότε η ταύτιση των αναγνωστών της μαζί της προκύπτει αυθόρμητα, αβίαστα, φυσικά.

«Η Κόκκινη Παπαρούνα»

Το τέλειο
δεν είναι να έχεις
μυαλό. Αισθήματα:
ω, τέτοια έχω∙ αυτά με
κυβερνούν. Έχω
έναν κύριο στον ουρανό
τον λένε ήλιο, κι ανοίγοντας
γιʼ αυτόν, του δείχνω
της καρδιάς μου τη φωτιά, φωτιά
σαν τη δική του παρουσία.
Τι άλλο θα μπορούσε
μια τέτοια δόξα να ʼναι
παρά μια καρδιά; Ω, αδελφοί και αδελφές μου,
πριν γίνετε άνθρωποι, παλιά,
υπήρξατε ποτέ σας, σαν εμένα; Αφήσατε ποτέ
τον εαυτό σας»

Η Λουίζ Γκλουκ, εξάλλου, δεν ήταν ποτέ ένα συνηθισμένο κορίτσι. Τα έντονα, ασφυκτικά συχνά συναισθήματα, ένιωθε να την πνίγουν από μικρή. Ίσως γιατί τα τραγικά γεγονότα συναντήθηκαν μαζί της από την πρώτη κιόλας στιγμή της γέννησής της αφού η μεγαλύτερη αδελφή της πέθανε πριν καν προλάβει να τη γνωρίσει. Η μεγάλη αυτή απώλεια διαπότισε την ψυχολογία των γονιών της με πίκρα και σκέπασε την οικογενειακή ατμόσφαιρα με ένα διαρκές γκρι πέπλο. Μπορεί εκείνη να ήταν πολύ μικρή, τήν ένιωθε όμως τη σκοτεινή αύρα αυτού του πέπλου. Γι' αυτό και η ποίηση, στα μαγικά νερά της οποίας «βούτηξε» από πολύ νωρίς ήταν ένας τρόπος να αναπνεύσει, να βγει στην επιφάνεια να επιβιώσει.

Ειδικά τα εφηβικά της χρόνια υπήρξαν εξαιρετικά δύσκολα καθώς χρειάστηκε να παλέψει, για χρόνια, με το τέρας της νευρικής ανορεξίας, μιας δύσκολης και απειλητικής για την ζωή ασθένειας την οποία η ίδια απέδιδε τόσο στον θάνατο της αδελφής της όσο και στην προσπάθειά της να διεκδικήσει την αυτονομία της από την μητέρα της. Κάποια περίοδο χρειάστηκε να διακόψει το σχολείο προκειμένου να επικεντρωθεί στη θεραπεία της: «Αυτό που ένιωθα πιο έντονα εκείνη την περίοδο ήταν πως δεν ήθελα να πεθάνω» θα εξομολογηθεί η ίδια χρόνια αργότερα για το δύσκολο αυτό κομμάτι των νεανικών της χρόνων. Το πάλεψε λοιπόν με όλες της τις δυνάμεις και με την βοήθεια της μακροχρόνιας ψυχοθεραπείας τα κατάφερε.

Η αγάπη της για την ποίηση, στην οποία την είχαν μυήσει οι γονείς και ιδιαιτέρως ο πατέρας της που ονειρευόταν να γίνει συγγραφέας, άρχισε να μορφοποιείται μέσα από ειδικά σεμινάρια που παρακολούθησε στα ταραγμένα, λόγω της ασθένειάς της, φοιτητικά της χρόνια, με την βοήθεια των δασκάλων της. Μπορεί να μην κατάφερε να πάρει πτυχίο από το Columbia είχε όμως ανοίξει ο δρόμος γι' αυτό που πραγματικά της ταίριαζε.

Η Θλίψη της Κίρκης

Με σύστησα, εν τέλει
Στη γυναίκα σου, σα μια
Θεά, στο ίδιο της το σπίτι, στην
Ιθάκη, σα μια φωνή
Χωρίς το σώμα: άφησʼ εκείνη
Το υφαντό, γύρισε το κεφάλι
Πρώτα δεξιά, ύστερʼ αριστερά
Αν και δεν είχʼ ελπίδα φυσικά
Να αποδώσει τη φωνή σε κάποια
Υπαρκτή πηγή: Εγώ αμφιβάλλω
Αν γυρίσει πια στον αργαλειό της
Με όσα ξέρει τώρα. Όταν
Την δεις ξανά, πες της πως
Έτσι αποχαιρετάει μια Θεά:
Αν στο μυαλό της είμαι δια παντός
Είμαι και στη ζωή σου δια παντός.


Η πρώτη της ποιητική συλλογή θα δημοσιευθεί το 1968, λίγο μετά την διάλυση του πρώτου της γάμου ο οποίος διήρκεσε μόλις ένα χρόνο. Υπήρξαν αρκετά θετικά σε αυτή τα πιο ώριμα δείγματα δουλειάς της, ωστόσο, θα έρθουν κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του '70. Το δεύτερο βιβλίο της που κυκλοφόρησε το 1975 με τίτλο «The House on Marshland» εξέπληξε ευχάριστα τους κριτικούς της εποχής οι οποίοι έκαναν λόγο για μια νέα ποιητική ανακάλυψη. Πολύ σύντομα θα αποδειχτεί πως είχαν απόλυτο δίκιο.

Μέσα στα επόμενα χρόνια θα γίνει μητέρα ενός αγοριού και θα ιδρύσει ένα ιδιωτικό ινστιτούτο μαγειρικής, δεν θα σταματήσει όμως να γράφει ποιήματα. Άλλη μια νέα τραγωδία, ωστόσο, βρισκόταν καθ΄οδόν. Το 1980 μια πυρκαγιά κατέστρεψε ολοσχερώς το σπίτι της μαζί με όλα της τα υπάρχοντα. Ήταν τότε, που στην απεγνωσμένη της προσπάθεια να αντιμετωπίσει το νέο αυτό κακό που την βρήκε έγραψε την, κατά πολλούς καλύτερη ποιητική της συλλογή με τίτλο «Ο Θρίαμβος του Αχιλλέα», ένα έργο που της χάρισε μια θέση ανάμεσα στους πιο ενδιαφέροντες ποιητές της εποχής της. Επισήμως, ωστόσο, η αναγνώριση θα έρθει λίγα χρόνια αργότερα με το «Wild Iris» που θα αποσπάσει το βραβείο Πούλιτζερ.

Η αληθινή ζωή, ειδικότερα οι τραγικές πτυχές της, δεν έπαψαν ποτέ να την συγκλονίζουν και να την εμπνέουν παράλληλα. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να σιωπήσει ποιητικά απέναντι σε μια ιστορική τραγωδία όπως αυτή της τρομοκρατικής επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου, της ημέρας που άλλαξε τον κόσμο. Το συγκλονιστικό ποίημά της με τίτλο «October», που κυκλοφόρησε το 2004, και ήταν βασισμένο στον αρχαίο ελληνικό μύθο για διερευνήσει τις πτυχές των τραυματικών εμπειριών και της ψυχικής ταλαιπωρίας, υπήρξε μία από τις πολύ δυνατές στιγμές της.

Συνδυάζοντας την ποιητική γραφή με την διδασκαλία σε μεγάλα πανεπιστήμια η Λουίζ Γκλουκ συνέχισε να τροφοδοτεί την παγκόσμια λογοτεχνία με τα σπουδαία ποιητικά έργα αλλά κυρίως να αποτυπώνει ζωντανά κομμάτια της ψυχής της, μεταμορφωμένα σε στίχους, ελπίζοντας πως η μαγική δύναμη της ποίησης θα καταφέρει να γιατρέψει τις πληγές των αναγνωστών της όπως γιάτρεψε και τις δικές της.

Ειδήσεις σήμερα: 

Προκαλεί ξανά ο Ερντογάν: Δεν θα κάνουμε πίσω στο Αιγαίο, δεν θα περιοριστούμε στις ακτές μας

Οι Χρυσαυγίτες θα μπορούν να είναι ξανά υποψήφιοι ακόμα και αν καταδικαστούν βάσει του Ποινικού Κώδικα

Σε ετοιμότητα η ΕΛΑΣ για να συλλάβει όσους Χρυσαυγίτες πάνε φυλακή