Αγορά βιβλίου εν καιρώ πανδημίας: Πόσο και τι διαβάζουν οι Έλληνες στην καραντίνα

Η δραματική μείωση των φυσικών πωλήσεων, η σταδιακή εκτόξευση των διαδικτυακών αγορών, το πάγωμα νέων εκδόσεων αλλά και η στροφή του κοινού σε συγκεκριμένες κατηγορίες βιβλίων όπως αυτά που έχουν να κάνουν με την αυτοβελτίωση και οτιδήποτε μπορεί να σχετίζεται με το παιδικό κοινό, αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας πραγματικότητας που δημιουργήθηκε στην εγχώρια αγορά του βιβλίου κατά την εποχή του Covid - 19.

Κι αν η πρώτη καραντίνα της περασμένης άνοιξης μας βρήκε όλους απροετοίμαστους, το δεύτερο lockdown το οποίο διανύουμε, φαίνεται, όπως επισημαίνουν οι αρμόδιοι στο protothema.gr, να αντιμετωπίζεται πιο οργανωμένα και παραγωγικά, απ' όλες τις πλευρές, χωρίς, ωστόσο, να απουσιάζουν τα σημαντικά προβλήματα, με κορυφαίο αυτό της αδυναμίας των εταιριών κούριερ να ανταποκριθούν στις υπεραυξημένες υποχρεώσεις τους.

Τα βιβλιοπωλεία, τα οποία άνοιξαν χθες, έπειτα από αρκετές εβδομάδες που είχαν κατεβάσει ρολά, βάζουν τα δυνατά τους προκειμένου να μπορέσουν να εκμεταλλευτούν τις λίγες εναπομείνασες ημέρες της εορταστικής περιόδου, για την οποία, παραδοσιακά, το βιβλίο αποτελεί ένα δημοφιλές δώρο.

Χριστουγεννιάτικα παιδικά βιβλία, εκδόσεις με προσχολικές δραστηστηριότητες και παιχνίδια αλλά και κάποιοι δημοφιλείς νέοι τίτλοι βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων στο φινάλε μιας χρονιάς που έφερε τα πάνω – κάτω και στον χώρο των εκδόσεων. Τι συνέβη όμως όλους αυτούς τους μήνες; Πόσο και με ποιον τρόπο επηρεάστηκαν οι πωλήσεις βιβλίων αλλά και οι αναγνωστικές συνήθειες των Ελλήνων; Ποια ήταν τα βιβλία που επέλεξαν οι περισσότεροι να διαβάσουν στην καραντίνα;

«Το πρώτο lockdown, ανέτρεψε πολλά δεδομένα: οι νέες εκδόσεις στην πλειοψηφία τους «πάγωσαν» και  η έμφαση δόθηκε στο να εξυπηρετήσουμε τις αυξημένες ανάγκες των πελατών μας για παιδικά-εκπαιδευτικά βιβλία, λόγω των κλειστών σχολείων. Παράλληλα, λόγω της στροφής προς ενημέρωση για τα θέματα του κορωνοϊού, είδαμε μία ανάγκη των πελατών μας για  κλασικά βιβλία που είχαν σχέση με την πανδημία, είτε άμεση, είτε έμμεση (π.χ. η «Πανούκλα» του Καμύ, το «Μαγικό Βουνό» του Τόμας Μαν, ή το «1984» του Όργουελ. Εκείνο το διάστημα, παρόλο που το σύνολο της κατηγορίας των βιβλίων έτρεχε με αρνητικό πρόσημο λόγω των κλειστών καταστημάτων, υπήρξε αύξηση στην κατηγορία των παιδικών/σχολικών βιβλίων της τάξεως του +10% » μάς λέει ο Εμπορικός Διευθυντής Προϊόντων Ψυχαγωγίας του Public, Σπήλιος Λαμπρόπουλος για να συνεχίσει με την περιγραφή της κατάστασης που επικράτησε το καλοκαίρι αλλά και με το τί συμβάνει κατά την διάρκεια της δεύτερης καραντίνας: «Το καλοκαίρι υπήρξε μία προσπάθεια επαναφοράς στην κανονικότητα και είδαμε μία σταθεροποίηση στα περσινά επίπεδα.  Στη συνέχεια, η σχολική περίοδος (Αύγουστος/Σεπτέμβριος) ήταν πάλι σταθερή σε όλα τα σχετικά βιβλία (εκπαιδευτικά, βοηθήματα, σχολικά βιβλία, ξενόγλωσσα φροντιστηριακά), παρόλο που τα υπόλοιπα παραδοσιακά προϊόντα της περιόδου (τσάντα/κασετίνα/χαρτικά) είχαν πανελλαδικά αισθητή πτώση. Κάποιες δυνατές κυκλοφορίες που έφτασαν στα ράφια το καλοκαίρι βοήθησαν ώστε πάλι τα βιβλία fiction/non fiction να φτάσουν το Σεπτέμβριο σε εντυπωσιακή διψήφια ανάπτυξη.

Ανάμεασα στις δημοφιλέστους εμπορικά τίτλους του Public συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η «Γη της Επαγγελίας» του Μπαράκ Ομπάμα (Athens Bookstore), «Το Δώρο» του Στέφανου Ξενάκη (Key Books), το παιδικό «Θα σ' αγαπώ ότι κι αν γίνει» της Λιόρι Ντέμπι (Πατάκης), «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» (graphic novel) του Χάρπερ Λι (ΟΞΥ) και «Το Σκισμένο Τούλι» της Έλενας Ακρίτα (Διόπτρα).

Κατά την διάρκεια του δεύτερου lockdown που βιώνουμε τώρα, oι δυσκολίες επανεμφανίστηκαν. Με τα βιβλιοπωλεία μας και άλλα 1.500 σημεία πώλησης βιβλίων στην Ελλάδα κλειστά, υπάρχει μεγάλη πτώση στα βιβλία, ενώ χάνεται και η αυθόρμητη πώληση, καθώς από τις έρευνες που τρέχουμε εμείς στο Public γνωρίζουμε καλά ότι ένα μέρος του κοινού κάνει αυθόρμητες αγορές στα βιβλία,  δηλαδή επιλέγει ένα βιβλίο που είδε τυχαία στο ράφι και του φάνηκε ενδιαφέρον. Αυτή την περίοδο δεν υπάρχουν πιο δημοφιλείς κατηγορίες, αλλά κυρίως δημοφιλείς τίτλοι».

Στην τάξη του 40% υπολογίζεται η πτώση των φυσικών πωλήσεων την ίδια στιγμή που οι ψηφιακές πωλήσεις έχουν εκτοξευθεί, σε κάποιες περιπτώσεις, σε ποσοστό έως και 350%, σύμφωνα με τα στοιχεία που μάς παραθέτει η εμπορική διεθύντρια του ΙΑΝΟΥ, Μαρία Λιαποπούλου. «Στην δεύτερη καραντίνα όλοι μας είμαστε πιο οργανωμένοι , πιο εξοικειωμένοι με τα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία» επισημαίνει η ίδια και συμπληρώνει πως «τη μεγαλύτερη ζήτηση, αυτήν την περίοδο, έχουν τα παιδικά βιβλία , Χριστουγεννιάτικα βιβλία , βιβλία δραστηριοτήτων , τα παιχνίδια ενώ ακολουθούν τα best seller , τα βιβλία κλασσικής λογοτεχνίας αλλά και τα βιβλία αυτοβελτίωσης».

Παράλληλα, η Μαρία Λιαποπούλου, υπογραμμίζει το τεράστιο εμπόδιο που αποτελεί το φρακάρισμα των ταχυμεταφορών: «Οι εταιρίες κούριερ κάνουν εβδομάδες να παραδώσουν τις αποστολές και μάλιστα εδώ και μια εβδομάδα δεν παραλαμβάνουν καθόλου. Η ενημέρωση που δώσανε είναι οι παραλαβές θα γίνονται με πλαφόν» μάς εξηγεί παραπέμπονάς μας σε σημερινές εικόνες από τις αποθήκες του ΙΑΝΟΥ όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα εκατοντάδες πακέτα.

Για μεγάλη πτώση των φυσικών πωλήσεων κάνει λόγο και η Ελένη Παπαγεωργίου των εκδόσεων «Μεταίχμιο»: «Ιδιαίτερα κατά η διάρκεια του lockdown της άνοιξης πτώση ήταν σημαντική αλλά οι ιδιοτυπίες του εμπορίου στον χώρο του βιβλίου κάνουν δύσκολη την αποτύπωση πριν περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα» μάς εξηγεί η ίδια. Η εκδότρια υπογραμμίζει, παράλληκα, πως «Το βιβλίο συνεχίζει να κινείται μέσω των e- shop, αλλά μόνο τα ηλεκτρονικά καταστήματα δεν μπορούν να καλύψουν το κενό του συνόλου των βιβλιοπωλείων της χώρας, τα οποία παρέμεναν κλειστά μέχρι χθες» ενώ επισημαίνει και την «συγκέντρωση όλο και περισσότερων αναγνωστών σε όλο και μικρότερο αριθμό βιβλιοπωλείων». Μια νέα συνθήκη που, όπως εκτιμά, «θα επηρεάσει το τοπίο στον κλάδο του βιβλίου στο προσεχές μέλλον».

Σχετικά με τα δημοφιλέστερα βιβλία των τελευταίων μηνών η Ελένη Παπαγεωργίου αναφέρει: «Το πρώτο lockdown είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτό που διανύουμε τώρα. Υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον για την κλασική λογοτεχνία, για μεγάλα μυθιστορήματα που σε «ταξιδεύουν» και ήταν ευκαιρία τότε να διαβαστούν. Το «Μαγικό βουνό» του Thomas Mann, το «4 3 2 1» του Paul Auster, η «Βαλκανική Τριλογία» της Olivia Manning είναι μυθιστορήματα πολυσέλιδα που διαβάστηκαν πολύ.Σε αυτό το lockdown βλέπουμε μεγάλο ενδιαφέρον για την αστυνομική λογοτεχνία, αλλά δεν μπορώ να πω ότι κάποιο είδος ξεχωρίζει ιδιαίτερα.Τα μπεστ σέλερ πάντως κάθε φορά που κλείνουν τα βιβλιοπωλεία και μαζί με αυτά τα σχολεία είναι τα βιβλία δραστηριοτήτων για παιδιά προσχολικής ηλικίας και ακολούθως όλα τα παιδικά μας βιβλία. Με τόσες ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες να έχουν μπει σε παύση, οι γονείς αναζητούν στα βιβλία την καλύτερη παρέα για τα παιδιά τους σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Να και κάτι καλό και ελπιδοφόρο για το μέλλον, αρκεί να γίνει συνήθεια».

Στην προώθηση των νέων τίτλων τοποθετεί την καρδιά του μεγάλου προβλήματος που δημιούργησε η κρίση της πανδημίας στην ελληνική αγορά βιβλίου ο διευθυντής πωλήσεων των εκδόσεων «Ψυχογιός», Χρήστος Κιτσάκης. « Οι τίτλοι αυτοί που κυκλοφόρησαν λίγο πριν την καραντίνα, δεν είχαν την ευκαιρία να αποδώσουν, με κλειστά μαγαζιά, όπως θα απέδιδαν υπό κανονικές συνθήκες» μας λέει, ενώ καταδεικνύει ως χειρότερους μήνες τον Μάρτιο, τον Απρίλιο και τον Νοέμβριο κατά τους οποίους σημειώθηκε, όπως ο ίδιος υπολογίζει, μια μεσοσταθμική μείωση στις πωλήσεις σε ποσοστό 30-40%.

Όσο για τα βιβλία – πρωταθλητές της καραντίνας; Ο Χρήστος Κιτσάκης επιβεβαιώνει πως πρόκειται για τα παιδικά βιβλία και τα βιβλία αυτοβοήθειας.

Ειδήσεις σήμερα: 

Επίσημα Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Μπάιντεν: Το «Σώμα των Εκλεκτόρων» ανακοίνωσε και τυπικά τη νίκη του Δημοκρατικού

«Παράθυρο» αισιοδοξίας από την πτώση των κρουσμάτων - Νέα μείωση στη Θεσσαλονίκη

Θρίλερ στον Πειραιά: Εξαφανίστηκε 22χρονη μητέρα από τα Μανιάτικα