Αντώνης Καλογιάννης: Ο τραγουδιστής που «ζωγράφισε» με τη φωνή του... «το γέλιο του Μάη»
12.02.202106:41
Τα δύσκολα παιδικά χρόνια, η μοιραία συνάντηση με τον Θεοδωράκη, οι αγώνες κατά της Χούντας και το ερωτικό τραγούδι
Το κοινό στοιχείο που υπάρχει ανάμεσα στην επανάσταση και τον έρωτα είναι το έντονο και αυθεντικό πάθος που διέπει και τις δύο αυτές έννοιες εμφυσώντας τους την εξωπραγματική δύναμη να ξεπερνούν κάθε εμπόδιο. Κι αυτό το πάθος χαρακτήριζε τόσο τη φωνή όσο και τον χαρακτήρα του Αντώνη Καλογιάννη, του αγαπημένου ερμηνευτή που για τέσσερις ολόκληρες δεκαετίες μάς συντρόφευε με τα διαφορετικά αλλά υπέροχα τραγούδια του στα οποία αποτυπωνόταν ξεκάθαρα η δική του αυθεντική προσωπικότητα. Ήρεμος αλλά και επίμονος, ευγενής αλλά και αμετακίνητος από τις αρχές και τις αξίες του, δυναμικός αλλά και ερωτικός απέδειξε μέσα από την σημαντική διαδρομή του στο ελληνικό τραγούδι πως όταν κάποιος πιστεύει αληθινά σε αυτό που κάνει, η επιτυχία αποτελεί μονόδρομο.
Ο Αντώνης Καλογιάννης υπήρξε, από την αρχή μέχρι το τέλος της ζωής του ένας άνθρωπος της διπλανής πόρτας, με την αγκαλιά του πάντα ορθάνοιχτη σε ανθρώπους, συναισθήματα, ιδέες, ιδανικά, μουσικές και τραγούδια. Κατάφερε να διατηρήσει την αγνή και λαική ψυχή του νεαρού τσαγκάρη της Καισαριανής που το μοναδικό που ήθελε ήταν μια ήσυχη αλλά ελεύθερη ζωή. Τότε δεν μπορούσε να φανταστεί πως σύντομα θα έκλεινε ραντεβού με την ιστορία της Ελλάδας, του τραγουδιού της και των σημαντικότερων εκπροσώπων του πολιτισμού της. Βλέπετε δεν έκανε μεγάλα όνειρα, η ζωή όμως τα έφερε έτσι ώστε να φθάσει ψηλά και κυρίως να καταγραφεί στις καρδιές των συμπρατριωτών του ως η φωνή της λευτεριάς αλλά και της αγάπης.
Η μοιραία γνωριμία με τον Μίκη Θεοδωράκη
Αυτό που συχνά λέγεται, πως η μοίρα έχει κάποιες φορές τα δικά της σχέδια τα οποία ο άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να ανατρέψει, ταιριάζει γάντι στην περίπτωση του νεαρού φτωχού Καισαριανιώτη που ένα μεσημέρι του 1966 είδε ξαφνικά μπροστά του τον θεόρατο, κυριολεκτικά και μεταφορικά, Μίκη Θεοδωράκη, να του ζητά να τον συνοδεύσει, ως τραγουδιστής στην μεγάλη περιοδεία του στη Σοβιετική Ένωση. Ο συνθέτης έψαχνε απεγνωσμένα μια ανδρική φωνή καθώς ο Γιάννης Πουλόπουλος είχε ακυρώσει τη συμμετοχή του την τελευταία στιγμή και όλα βρίσκονταν στον αέρα. Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να καταλάβει ο Θεοδωράκης πως ο ευγενικός τσαγκάρης με τα μεγάλα μπλε μάτια ήταν αυτός που έψαχνε!
Εν μία νυκτί ο Αντώνης Καλογιάννης βρίσκεται από τις φτωχογειτονιές της Καισαριανής να ταξιδεύει ασταμάτητα σε ολόκληρο τον κόσμο,από την Ευρώπη μέχρι την Σοβιετική Ένωση και την Αμερική, και να τραγουδά μελοποιημένη ποίηση του Ρίτσου, του Σεφέρη και του Σικελιανού, υπό την καθοδήγηση του Μίκη Θεοδωράκη. Οι ερμηνείες του, λιτές, χειροπιαστές αλλά δωρικές συνάμα έμοιζαν ιδανικές για τα τραγούδια του αγώνα κατά της Δικτατορίας που είχε πλέον σκιάσει την Ελλάδα. Έχει έναν επιπλέον πολύ σημαντικό ρόλο να συνεχίσει να τραγουδά και κανείς δεν μπορεί να τον σταματήσει. Γι' αυτό και η φυγή στο Παρίσι, μαζί με την Μαρία Φαραντούρη κι άλους συντρόφους, έμοιαζε για εκείνον μονόδρομος. Η Πόλη του Φωτός θα αποτελέσει ιδανικό ορμητήριο για τις μουσικό – πολιτικές εξορμήσεις των Ελλήνων καλλιτεχνών που ταξιδεύουν σε ολόκληρο τον κόσμο και τραγουδούν για την πατρίδα και την ελευθερία με όχημα τις μουσικές του Μίκη Θεοδωράκη και τους στίχους των μεγάλων Ελλήνων ποιητών. Η καρμική σχέση του με τον μεγάλο συνθέτη μάλιστα θα επισφραγιστεί και επίσημα μέσα από την ερμηνευτική συμμετοχή του στα σημαντικά έργα του «Πνευματικό Εμβατήριο», «Κατάσταση Πολιορκίας» και «Ήλιος και Χρόνος» , Επιφάνεια Αβέρωφ» κ.α.
«Με τον Αντώνη Καλογιάννη συνδέθηκα στενά. Σημάδεψε κυριολεκτικά το έργο μου δίνοντας πραγματικά μοναδικές ερμηνείες σε έργα όπως τα ''Επιφάνια Αβέρωφ'', το ''Πνευματικό Εμβατήριο'', η ''Κατάσταση Πολιορκίας'', ο ''Ήλιος και Χρόνος'', τα ''Τραγούδια του Ανδρέα'', τα ''12 Λαϊκά'', η ''Νύχτα Θανάτου'', τα ''Γράμματα απ’ την Γερμανία'' και σε τόσα άλλα τραγούδια…» γράφει συγκινημένος ο Μίκης Θεοδωράκης στον αποχαιρετισμό του για να εξομολογηθεί αμέσως μετά: «Εκτός όμως από την πανέμορφη φωνή του, που με συγκινούσε αφάνταστα, ταίριαζαν πολύ και οι χαρακτήρες μας. Ήμασταν φίλοι! Σκέφτομαι ότι είναι πολύ άδικο που έφυγε πρώτος και με άφησε πίσω του, να ζω με τις ωραίες μας αναμνήσεις, γεμάτες μουσική και αγάπη».
Στις αρχές τις δεκαετίες του ΄70 οι δρόμοι τους θα χωρίσουν προσωρινά. Ο Καλογιάννης επιλέγει να επιστρέψει μαζί με την οικογένειά του στην πατρίδα το 1972, δεν σταματά ωστόσο να δίνει τις μουσικές μάχες του με το απολυταρχικό καθεστώς της Χούντας. Οι στίχοι των ποιητών που μιλούν για δικαιοσύνη, ελευθερία και δημοκρατίας συνεχίζουν να αντηχούν δυνατά από τα χείλη του κι ας ξέρει πως τον έχουν στοχοποιήσει κι ας έχει υπάρξει κρατούμενος για αρκετό καιρό.
Η δημοκρατική άνοιξη όμως που τόσα χρόνια ονειρευόταν θα έρθει και θα φέρει μαζί της τον αυτοεξόριστο Μίκη και τη δυνατή μουσική ομάδα τους. Όλοι μαζί βγαίνουν στους δρόμους, γεμάτη πάθος κι ενθουσιασμό, δίνουν μεγάλες συναυλίες και τραγουδούν όλα εκείνα τα τραγούδια που παρέμεναν για χρόνια σιωπηλά λόγω της λογοκρισίας της Χούντας.
Η στροφή στο ερωτικό τραγούδι
Ο Αντώνης Καλογιάννης έχει πλέον καθιερωθεί ως ένας σημαντικός ερμηνευτής του έντεχνου – πολιτικού τραγουδιού γι' αυτό και πολλοί είναι οι συνθέτες που επιθυμούν να συστήσουν τα τραγούδια του με την ιδιαίτερη, λιτή αλλά και τόσο βαθιά συνάμα φωνή του. Ανάμεσά τους ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Μίμης Πλέσσας, ο Ηλίας Ανδριόπουλος, ο Δήμος Μούτσης, ο Σταύρος Κουγιουμτζής, ο Δημήτρης Λάγιος και αργότερα ο Μάριος Τόκας, ο Νότης Μαυρουδής, ο Σταμάτης Κραουνάκης κ.α. Τού εμπιστρεύονται, εκτός από τις συνθέσεις τους και τους ακριβούς στίχους του Ελύτη, του Ρίτσου, του Αναγνωστάκη, του Σικελιανού, του Λιβαδίτη αλλά και του Μάνου Ελευθερίου και του Λευτέρη Παπαδόπουλου κ.α. Ο Καλογιάννης έχει πλέον κάνει μια μουσική στροφή με κατεύθυνση το ποιοτικό ερωτικό τραγούδι όπου καθιερώνεται ως κορυφαίος και εξαιρετικά δημοφιλής πρωταγωνιστής.
Από την «Αννούλα του Χιονιά» και την «Όμορφη μου Κατερίνα», μέχρι το «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» και το «Σ' αγαπώ» κι από το «Ίσως φταίνε τα φεγγάρια» μέχρι το «Μικραίνει ο κόσμος» και το «Do you like the Greece?» τα τραγούδια του εκφράζουν μια ολόκληρη εποχή, ταυτίζονται με την συλλογική συνείδηση του Έλληνα και αντανακλούν διαχρονικά την ανάγκη για μια απλή ζωή πλημμυρισμένη από αγάπη.
Η προσωπική τραγωδία και η αρρώστια
Το πλατύ χαμόγελο του Αντώνη Καλογιάννη παγώνει μια μέρα του 2006 που η μοίρα του επιφυλάσσει ένα σκληρό, αδυσώπητο χτύπημα. Ο αγαπημένος του γιος, ο 46χρονος Βαγγέλης, πεθαίνει ξαφνικά από ανεύρισμα εγκεφάλου αφήνοντας πίσω του δύο ορφανά παιδιά και μια οικογένεια τσακιμένη από τον πόνο. Έναν πόνο τον οποίο ο πατέρας του δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει. Γι' αυτό εξάλλου και, ακό,η και χρόνια αργότερα, αρνούνταν να συζητά για το δραματικό αυτό γεγονός που τον σημάδεψε ανεξίτηλα.
Όσο περνά ο καιρός η υγεία του επιβαρύνεται. Αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα με την όρασή του την οποία χάνει σταδιακά σχεδόν ολοκληρωτικά. Παράλληλα δυσκολεύεται και να κινηθεί. Βρίσκεται πλέον εγκλωβισμένος, συνεχίζει όμως να έχει ως πολύτιμο σύμμαχό του, την απεριόριστη αγάπη της οικογένειάς του, των φίλων του, των συναδέλφων του τραγουδιστών που σπεύδουν να σταθούν στο πλευρό του όταν τους χρειάζεται.
Η απώλεια του Αντώνη Καλογιάννη δημιουργεί αυτό ακριβώς που γεννούσαν και οι ερμηνείες του, μια αυθεντική, γλυκιά συγκίνηση...!