«Από την πανδουρίδα στο μπουζούκι!»: Η εξέλιξη των οργάνων με χορδές στο βιβλίο της Αργυρούς Κεραμιδά

Η Αργυρώ Κεραμιδά είναι η πρώτη γυναίκα που έγινε γνωστή για τις εξαίρετες επιδόσεις της σ’ ένα μουσικό όργανο που –λανθασμένα- θεωρείται ανδρικό, το μπουζούκι. Σπούδασε σύνθεση , ενορχήστρωση , παιδαγωγικά, Ειδική Αγωγή και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Μαθήτευσε δίπλα στον Γιάννη Παλαιολόγου και διδάσκει σε μουσικά σχολεία και ωδεία. Eχει εμφανιστεί ως σολίστ, στο Ηρώδειο, στο Μέγαρο Μουσικής, Ζάππειο, στο Παλλάς, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στο Μπάντμιντον, ενώ από διεθνείς συνεργασίες  της  ξεχωρίζουν αυτές με τη Μίλβα, τη Ντούλτσε Πόντες, τον Πάκο Πένια και η συμμετοχή της στην Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων. 

Αφορμή γι’ αυτή τη συνέντευξη αποτελεί το βιβλίο της «Από την πανδουρίδα στο μπουζούκι – Τα χορδόφωνα μουσικά όργανα στον ελλαδικό χώρο», που αποτελεί στην ουσία ένα δοκίμιο και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Μαλλιάρης Παιδεία».

Πώς προέκυψε η συγγραφή αυτού του βιβλίου;

Η έρευνά μου, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, έχει τρισδιάστατη προσέγγιση , χρονολογική, οργανολογική και κοινωνιολογική. Το βιβλίο θεωρώ , απαντάει σε πολλές ερωτήσεις και καλύπτει ένα πεδίο , της ελληνικής μουσικής βιβλιογραφίας, παρέχοντας πολλά στοιχεία.
Οι λαοί χρησιμοποιούν, τα μουσικά όργανα ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία τους. Αυτό δημιουργεί διαφορές στις τεχνικές παιξίματος, από χώρα σε χωρά μα και σε ίδια χώρα, από τόπο σε τόπο, όπως και καινοτομίες.

Ας το ξεφυλλίσουμε μαζί…

Aρχικά γνωρίζουμε τα χορδόφωνα μουσικά όργανα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και την εξέλιξή τους . Τι ήταν η σαμβύκη; Ποια η σχέση της Σαπφούς με την λύρα; Έπειτα τα χορδόφωνα της εποχής του Βυζαντίου. Ποιός ήταν ωστόσο ο ρόλος της εκκλησίας ; Και πώς αυτή καθόρισε τις εξελίξεις ; Καθώς το δημοτικό τραγούδι ανθίζει , παρουσιάζονται τα χορδόφωνα μουσικά όργανα που διέπρεψαν την περίοδο αυτή. Ποια όργανα έπαιζαν οι αγωνιστές του ’21, ο στρατηγός Μακρυγιάννης για παράδειγμα; Η φυσική τους συνέχεια, ξεδιπλώνει τη μορφή τους , στα νεότερα χρόνια στο ρεμπέτικο και λαϊκό τραγούδι. Τι σχέση έχει με το μπουζούκι η μούσα;
Η Αργυρώ ζει στη Θεσσαλονίκη κι έχει πάρει μέρος σε συνέδρια, σεμινάρια, συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ως  σολίστ, έχει δισκογραφήσει το  άλμπουμ «Bouzouki’s planet», από την «ζεύξιςmusic», ενώ το νέο της  μουσικοθεατρικό πρόγραμμα «Ρεμπέτικο γένους… Θηλυκού» παρουσιάζεται σε θεατρικές  σκηνές της χώρας.

Στο βιβλίο υπογραμμίζετε ιδιαίτερα τον καθοριστικό ρόλο των γυναικών στην εξέλιξη της έγχορδης μουσικής…

Ως σολίστ στο μπουζούκι, δεν θα μπορούσα να μη φωτίσω την σχέση φύλου και μουσικής και να μην σκιαγραφήσω ταυτόχρονα , τον ρόλο των γυναικών σε επαγγελματικές ορχήστρες, από το βυζάντιο, στο δημοτικό, στο ρεμπέτικο τραγούδι μα και την γενική συμβολή τους στις εξελίξεις . Η Κασσία , πως συνέθεσε το περίφημο τροπάριο; Μέσα από το βιβλίο ανακαλύπτουμε τον ρόλο τους , και πως αυτός αποδεικνύεται καταλυτικός , στην διατήρηση της παράδοσης μα και στην εξέλιξη του πολιτισμού.

Σε ποιους απευθύνεται αυτή η έκδοση;

Προσκαλώ όλους τους φίλους , μουσικόφιλους και μη ,μαθητές, καλλιτέχνες, απαιτητικούς αναγνώστες που αναζητούν λεπτομέρειες, μα και όσους θέλουν να ψυχαγωγηθούν μαθαίνοντας , να το διαβάσουν. Δεν φαντάζονται , τι εκπλήξεις θα ανακαλύψουν!

Ποια είναι για σας η γοητεία του μπουζουκιού;

Το ξύλο αυτό, μιλάει κατευθείαν στην ψυχή. Έχει ατάκα που φτάνει να περιγράψει με μια πενιά , την Ελλάδα . Ένα ταξίμι στο μπουζούκι ,μπορεί να σε κάνει να κλάψεις .Μια «χώρα» να σε ενθουσιάσει, ένα ζεϊμπέκικο να σε εκστασιάσει. Ως σολιστικό όργανο, δείχνει ανεξάντλητους δρόμους .Το μπουζούκι είναι παρέα, είναι παρηγοριά. Παίζει το ίδιο καλά σύνθεση του Τσιτσάνη και του Νίνο Ρότα.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το όργανο; Τι σας τράβηξε στο μπουζούκι;

Από παιδάκι, η παρέα μου ήταν η μουσική. Το όργανο υπήρχε στο σπίτι, το είχε φέρει ο πατέρας μου, μεταξύ άλλων μουσικών οργάνων και μεγάλης συλλογής δίσκων που είχαν οι γονείς μου. Αρχικά έπαιζα σε πλήκτρα. Μόλις όμως χτύπησα τις χορδές του μπουζουκιού , ένας νέος κόσμος ανέτειλε, σαν οι νότες να ήταν …μαγικές. Αυτό έπρεπε να το πάρεις αγκαλιά για να το παίξεις. Αμέσως αποφάσισα να το μελετήσω. Aφιέρωνα πάρα πολλές ώρες παίζοντας στο μπουζούκι. Στον δάσκαλό μου, πήγα αργότερα. Με κέρδισε η πενιά, το ηχόχρωμά του , οι κατ’ εξοχήν εκπληκτικές σολιστικές του δυνατότητες, το ανεξάντλητο ρεπερτόριο του.

Tι θα λέγατε σ ένα παιδί για να μάθει μπουζούκι;

Η κουλτούρα των νέων έχει ιδιαιτερότητα ως πολιτισμική πράξη, είναι σαν «κολάζ». Η ενασχόληση με την μουσική προσφέρει πολλά οφέλη. Η μουσική ψυχαγωγεί, αναπτύσσει την αυτοπεποίθηση,την πειθαρχία, καλλιεργεί την συνεργασία ,την κοινωνικότητα, βοηθά στην εξάσκηση της υπομονής ώστε να επιτευχθούν αποτελέσματα. Χρειάζεται χρόνος δουλειάς μα κυρίως αγάπη ,καλλιέργεια αισθητικής και προσωπικού στυλ . Να μπαίνεις μέσα σ αυτό που παίζεις.

Και  με την επαγγελματική αποκατάσταση τί γίνεται;

Δεν είναι εύκολος επαγγελματικός δρόμος. Η εποχή δεν υποστηρίζει και τόσο το όργανο αυτό. Στη δισκογραφία, στις μουσικές σκηνές, στα μέσα. Αυτό όμως , είναι και πρόκληση, για να δραστηριοποιηθεί κανείς είτε συνθετικά είτε εκτελεστικά , να δημιουργήσει και να ‘ρθεί μια νέα χρυσή εποχή με πρωταγωνιστή το μπουζούκι.

Δεχτήκατε αμφισβήτηση ως γυναίκα που παίζει ένα κατεξοχήν ανδρικό όργανο;

Είμαι εδώ ,για να καταρρίψω το στερεότυπο , την προκατάληψη, για να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε αμφισβήτηση. Δεν φοβήθηκα την αμφισβήτηση, ποτέ. Ορισμένες φορές μέσα από αυτήν ,έρχεται η εξέλιξη, η αλλαγή. Προσπαθώ πάντα, να υπερβαίνω αναχρονισμούς και δυσλειτουργίες.. Επεδίωξα εξ αρχής ,να μιλάω μέσω της δουλειάς μου. Ίσως αυτό άλλαξε τα πράγματα ,στο να μην αντιμετωπίσω σοβαρά προβλήματα. Συνάδελφοί μου ,όλα αυτά τα χρόνια, με προσεγγίζουν με αγάπη, σεβασμό. Ο κόσμος με συμπάθεια, ενθουσιασμό. Μεμονωμένες περιπτώσεις ,ακραία συντηρητικές, παντού θα υπάρχουν. Στην τέχνη δεν χωράνε αυτά. Είναι πολιτισμικός πρωτογονισμός.