Νικόλας Γιατρομανωλάκης: «Ο πολιτισμός είναι κλάδος της οικονομίας για εξαγωγές»

«Ουδέν κακόν αμιγές καλού». Το παραπάνω ρητό εκφράζει απολύτως τον υφυπουργό Σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη, καθώς αναζητά διαρκώς τις ευκαιρίες που κρύβονται πίσω από τα προβλήματα. Αυτήν την τακτική ακολούθησε εξάλλου και τους τελευταίους, δύσκολους μήνες, κατά την διάρκεια των οποίων κλήθηκε να αντιμετωπίσει ουκ ολίγες κρίσεις.

Καταρτισμένος, εργατικός, προσηλωμένος σε συγκεκριμένους στόχους και μακροπρόθεσμα οράματα φιλοδοξεί να χαράξει μια νέα, σύγχρονη και εξωστρεφή πολιτιστική πολιτική αντιμετωπίζοντας, ψύχραιμα και μεθοδικά, κάθε εμπόδιο που εμφανίζεται στον δρόμο του.

Εξι μήνες μετά την τοποθέτησή του στη θέση του πρώτου Ελληνα υφυπουργού Σύγχρονου Πολιτισμού μιλά στο «ΘΕΜΑ» για τις δυσκολίες αλλά και τις προκλήσεις της πανδημίας, καθώς και για το σοκ που προκάλεσε το ελληνικό κίνημα #MeToo, ενώ αποκαλύπτει τις σημαντικές αλλαγές και παρεμβάσεις που ετοιμάζονται για καίριους πολιτιστικούς τομείς.

- Η έναρξη της θητείας σας ως υφυπουργού Πολιτισμού, αρμόδιου για θέματα σύγχρονου πολιτισμού, συνέπεσε με μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο τόσο λόγω της πανδημίας όσο και των αναταράξεων στο εγχώριο πολιτιστικό σκηνικό. Υπήρξαν στιγμές που νιώσατε πρωταγωνιστής «επικίνδυνων αποστολών»;
Πράγματι, είμαι ο υφυπουργός της πανδημίας όπως και η κυβέρνηση συνολικά. Αυτό απαιτούσε να γίνει μια διαχείριση άμεσων ζητημάτων. Προσπαθήσαμε όμως να αντιμετωπίσουμε την πανδημία ως ευκαιρία να θέσουμε ζητήματα πιο δομικά, τις «καυτές πατάτες» που κανείς δεν ήθελε να αγγίξει μέχρι τώρα. Επομένως, ναι, μιλάμε σίγουρα για τεράστια πρόκληση και τεράστια ευθύνη.

- Αν σας ζητούσα να επιλέξετε την πιο δύσκολη υπόθεση που κληθήκατε να διαχειριστείτε τους τελευταίους μήνες, ποια θα ήταν αυτή;
Πιο δύσκολο τεχνικά, όσον αφορά στην οργάνωση και την υλοποίησή του, ήταν το θέμα του Ταμείου Ανάκαμψης. Γιατί κάναμε προτάσεις πολύ σημαντικές οι οποίες εγκρίθηκαν, εξ ου και καταφέραμε ο σύγχρονος πολιτισμός να πάρει 250 εκατομμύρια και η πολιτιστική κληρονομιά μισό δισ. και επειδή μπήκαμε σε χωράφια που μέχρι προσφάτως το υπουργείο Πολιτισμού δεν έμπαινε. Ανάμεσά τους τα εργασιακά και τα ασφαλιστικά του πολιτισμού και η καλλιτεχνική εκπαίδευση. Ολα αυτά για να στηθούν σωστά και γρήγορα απαιτείται μια φοβερή ενορχήστρωση, συντονισμός και συνεργασία με πολλά άλλα υπουργεία.

- Την ίδια στιγμή ωστόσο είχατε να αντιμετωπίσετε και ανθρώπους που διαμαρτύρονταν κάτω από το γραφείο σας...
Οι άνθρωποι καλά έκαναν και διαμαρτύρονταν προσπαθώντας να διεκδικήσουν λύσεις για τα προβλήματά τους. Θα πρέπει ωστόσο να πούμε πως δεν έμεναν μόνο έξω, αλλά έμπαιναν και πολύ συχνά μέσα στο γραφείο μου. Η πόρτα μου είναι πάντα ανοιχτή. Μπήκαμε ακόμη και στη διαδικασία να βρούμε λύσεις σε προβλήματα μεμονωμένων περιπτώσεων γιατί η πανδημία έφερε στην επιφάνεια μια σειρά από παθογένειες που απαιτούσαν άμεση διευθέτηση. Εμείς είχαμε την ευθύνη να το διαχειριστούμε όλο αυτό δεδομένου ότι είμαστε η φωνή του Πολιτισμού στη Κυβέρνηση.


- Αν κάνατε έναν απολογισμό των παρεμβάσεων που έγιναν στον τομέα του σύγχρονου πολιτισμού, ποιες θα αναφέρατε ως τις πλέον σημαντικές;
Σίγουρα το Ταμείο Ανάκαμψης που αναφέραμε νωρίτερα. Επίσης, τη δημιουργία του Μητρώου Καλλιτεχνών, ενός εξαιρετικά χρήσιμου εργαλείου το οποίο θα μετεξελιχθεί, προκειμένου να παίξει ρόλο στις εργασιακές και ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις. Αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες του κλάδου ως προς τα εργασιακά του, θέλουμε να κάνουμε ένα σύστημα απλό, ευέλικτο, να διασφαλίσουμε δικαιώματα, όπως για παράδειγμα να ασφαλίζονται και να πληρώνονται οι πρόβες και παράλληλα να ενθαρρύνουμε τη δηλωμένη εργασία. Το μεγάλο όραμα πίσω από όλη αυτή τη διαδικασία είναι να αλλάξει επιτέλους η αντίληψη ότι ο πολιτισμός είναι για τους χομπίστες. Ο πολιτισμός είναι ένας κλάδος της οικονομίας σοβαρός, ο οποίος μπορεί να έχει τεράστια προστιθέμενη αξία, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να κάνει εξαγωγές... Στις παρεμβάσεις που έγιναν συμπεριλαμβάνονται νέες διατάξεις για τα πνευματικά δικαιώματα (καταπολέμηση της πειρατείας κ.ά.) και φυσικά η διαχείριση και τα μέτρα στήριξης για τον κορωνοϊό.Συνολικά έχουν διοχετευθεί εκτάκτως περισσότερα από 350.000 εκατομμύρια για την ανακούφιση του πολιτισμού από τις πληγές της πανδημίας.

- Οι εργαζόμενοι στον κλάδο του Πολιτισμού, παρότι παραδέχονται πως έχουν γίνει προσπάθειες για την ανακούφισή τους, ζητούν ένα πλάνο για τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται ενώ θέτουν και το ζήτημα των ακυρώσεων προγραμματισμένων εκδηλώσεων με απόφαση των τοπικών φορέων. Τί τούς απαντάτε;

Πράγματι υπάρχουν κάποιοι δήμοι που φοβούνται να αναλάβουν την ευθύνη διεξαγωγής εκδηλώσεων. Έχουμε ήδη στείλει στην ΚΕΔΕ επιστολή με την οποία ενθαρρύνουμε την αγορά πολιτιστικών εκδηλώσεων ενώ σχεδιάζουμε να κάνουμε και έναν οδηγό για τους δήμους με ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να τηρούνται. Επιπλέον, αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι ο Πολιτισμός είναι ένας κλάδος που απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό και προετοιμασία. Έχουμε ζητήσει από την επιτροπή των λοιμοξιολόγων έναν οδικό χάρτη για τους επόμενους μήνες ο οποίος όμως εξαρτάται άμεσα από τα επιδημιολογικά δεδομένου που αλλάζουν διαρκώς. Γι΄ αυτό ενθαρρύνουμε όλο τον κόσμο να εμβολιαστεί έτσι ώστε να έχουμε μεγαλύτερη ασφάλεια και υψηλότερα ποσοστά πληρότητας.


- Ας περάσουμε στον χώρο του κινηματογράφου όπου, παρά τις δύσκολες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία, υπάρχει μεγάλη κινητικότητα, ειδικά σε ό,τι αφορά την προσέλκυση μεγάλων ξένων παραγωγών. Υπάρχουν όμως και αιτήματα από την εγχώρια κινηματογραφική κοινότητα.
Η πολιτική για τον κινηματογράφο περιλαμβάνει δύο κομμάτια: την προσέλκυση μεγάλων παραγωγών και την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής. Το επενδυτικό κίνητρο του cash rebate είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο. Επίσης, οι μεγάλοι ξένοι σταρ προτιμούν την Ελλάδα σε σχέση με άλλες γειτονικές χώρες. Δεν αρκούν, όμως, μόνο αυτά. Γιατί οι ξένοι παραγωγοί ζητούν γρήγορες διαδικασίες και εύκολη ανεύρεση συνεργείων, στούντιο κ.λπ. Πρέπει, λοιπόν, να δουλέψουμε πολύ ώστε να απλουστευτούν οι διαδικασίες και κυρίως να χτίσουμε μια ομάδα επαρκώς καταρτισμένων Ελλήνων επαγγελματιών του κινηματογράφου. Γι' αυτό και σχεδιάζουμε τη δημιουργία Σχολής Κινηματογράφου με ειδικά τεχνικά τμήματα. Οσον αφορά στην απασχόληση Ελλήνων στις ξένες παραγωγές, έχω πληροφορηθεί από τους ίδιους τους τεχνικούς πως ζήτηση υπάρχει, δεν υπάρχουν όμως διαθέσιμα άτομα. Αυτή τη στιγμή πάντως κανένα ελληνικό συνεργείο δεν κάθεται. Και το ελληνικό σινεμά όμως έχει κάνει βήματα μπροστά και αυτή την προσπάθεια θέλουμε να την στηρίξουμε. Γιατί δεν θέλουμε να είμαστε μόνο ένα ωραίο σκηνικό, αλλά να είμαστε ταυτόχρονα παραγωγοί και δημιουργοί.

- Σωρεία προβλημάτων έχουν συγκεντρωθεί, εδώ και χρόνια, στον τομέα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Ποια είναι τα σχέδιά σας για την εξυγίανση αυτού του νευραλγικού τομέα;

Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών, μια διαδικασία την οποία έχουμε ήδη ξεκινήσει σε συνεργασία με τους εποπτευόμενους οργανισμούς μας. Άλλο ένα σημαντικό θέμα είναι η διαβάθμιση των πτυχίων της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και η αναγνώρισή τους στο εξωτερικό. Τέλος έχουμε προβλέψει και κονδύλια για την αναβάθμιση των υποδομών και της Κρατικής Σχολής Ορχηστρικής Τέχνης και του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης.

- Στον χώρο του βιβλίου ποιες είναι οι βασικές παρεμβάσεις που έχουν γίνει ή προγραμματίζονται με στόχο την ενδυνάμωσή του;
Tο όραμά μας για τον τομέα του βιβλίου είναι η φιλαναγνωσία, να αναπτυχθεί δηλαδή το κοινό του, η εξωστρέφεια του ελληνικού βιβλίου και η ενίσχυση των δεξιοτήτων των ανθρώπων του κλάδου. Ξεκινάμε με τον μετασχηματισμό του υφιστάμενου Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού που μέσα από έναν νέο νόμο θα αντικαταστήσει επισήμως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Επίσης, είναι έτοιμο το νέο μεταφραστικό πρόγραμμα που λειτουργεί μέσω της πλατφόρμας GreekLit.gr και παρέχει τη δυνατότητα επιχορήγησης για μετάφραση πλήρους έργου αλλά και αποσπάσματος. Παράλληλα, προσφάτως μειώθηκε ο ΦΠΑ στο e-book από το 24% στο 6%, ενώ θα περάσει μέσα στον Σεπτέμβριο μια νέα διάταξη που αφορά τον δημόσιο δανεισμό. Επιπλέον φτιάχτηκε ένα καινούριο πρόγραμμα, ύψους 1,2 εκατ. ευρώ, με vouchers για όλους τους νέους 18 έως 25 ετών  ενώ στους στόχους μας είναι η αναβάθμιση και της Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης αλλά και της ελληνικής παρουσίας σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις του εξωτερικού.

- Είστε ο πρώτος υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού αλλά και το πρώτο ανοιχτά γκέι μέλος ελληνικού Υπουργικού Συμβουλίου. Τι σηματοδοτούν για εσάς αυτές οι πρωτιές;
Το να υπάρχει μια δομή που ξεκίνησε ως μία γενική γραμματεία και εξελίχθηκε σε γραφείο υφυπουργού Σύγχρονου Πολιτισμού αντανακλά τη σημασία που δίνει ο πρωθυπουργός στο κομμάτι αυτό. Από την άλλη πλευρά, το θέμα της σεξουαλικής μου ταυτότητας περνά το μήνυμα ότι δεν πρέπει να υπάρχουν ούτε στην πολιτική στεγανά αυτού του τύπου. Αποτελεί επιλογή που αντανακλά τον προοδευτισμό της κυβέρνησης αλλά και την εξέλιξη της κοινωνίας απέναντι σε τέτοια ζητήματα.  Για μένα αυτό δεν αποτελεί πλέον θέμα και το θετικό είναι πως παύει, σιγά – σιγά, να αποτελεί θέμα και για τον υπόλοιπο κόσμο. Το κακό είναι ότι ενώ τα στοιχεία των ερευνών δείχνουν πως οι Ελληνες, κυρίως οι νέοι, έχουν κάνει βήματα μπροστά σε ό,τι αφορά τον σεβασμό της διαφορετικότητας, γινόμαστε μάρτυρες σοκαριστικών περιστατικών έμφυλης βίας, που σημαίνει ότι υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει.

Υπόθεση Λιγνάδη

- Θεωρείτε ότι περιπτώσεις όπως η υπόθεση Λιγνάδη και οι υπόλοιπες σοβαρότατες καταγγελίες εναντίον δημοφιλών προσώπων του θεάτρου έχουν δημιουργήσει μια στρεβλή εικόνα, σε ένα κομμάτι της κοινωνίας, για τους εκπροσώπους των τεχνών και του πολιτισμού; Και τί πρέπει να γίνει για να ανατραπεί αυτή η εικόνα;
Οι υποθέσεις αυτές ήταν ένα μεγάλο σοκ για ολόκληρο τον κλάδο και την κοινωνία και φυσικά μια διαδικασία φοβερά επώδυνη για τα θύματα αυτής της ιστορίας. Μας δίνεται όμως πλέον η ευκαιρία να μιλήσουμε ανοιχτά για κάποια θέματα και να περάσουμε σε μια νέα φάση. Δυστυχώς τα φαινόμενα αυτά παρατηρούνται σε όλους τους κλάδους και σε όλες τις χώρες. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι του πολιτισμού είναι αναγνωρίσιμοι στρέφει πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας. Είναι άδικο για τους ανθρώπους του θεάτρου να γίνονται γενικεύσεις με αφορμή κάποια μεμονωμένα περιστατικά. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι οι πρώτοι που αντέδρασαν ανοίγοντας τον δρόμο για να αλλάξει το τοπίο. Εμείς, θεσμικά, κάνουμε πράγματα όπως ο κώδικας δεοντολογίας αλλά και η ανοιχτή επικοινωνία που διατηρούμε με όλα τα καλλιτεχνικά σωματεία. Οφείλουμε όλοι να προσπαθήσουμε ώστε οι άνθρωποι που δουλεύουν σε αυτόν τον χώρο να νιώθουν την ασφάλεια πως αν συμβεί το οτιδήποτε, θα μπορούν να το πουν, χωρίς να έχουν προσωπικές και επαγγελματικές συνέπειες και ότι όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως φύλου, προσανατολισμού, ηλικίας, αναπηρίας, πεποιθήσεων, αξίζουν σεβασμού και δεν πρέπει να υφίστανται καμίας μορφής κατάχρηση εξουσίας.

- Ο Πολιτισμός στην Ελλάδα διαθέτει, σ΄ ένα ποσοστό, και κομματικό χαρακτήρα και κατά πόσον αυτός αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την επίλυση σημαντικών προβλημάτων που μαστίζουν το χώρο;
Ο πολιτισμός από τη φύση του έχει μια επαναστατικότητα. Από 'κει και πέρα, κατά καιρούς, κάποιοι έχουν προσπαθήσει να τον εργαλειοποιήσουν, χωρίς να προσφέρουν τίποτα στον κλάδο. Πάντως, θα πρέπει να ξεκαθαρίσω πως η πολιτική ταυτότητα κάποιου ποτέ δεν αποτέλεσε για μένα εμπόδιο στο να συνομιλήσω ή να συνεργαστώ μαζί του. Ο καθένας δικαιούται να έχει τις απόψεις του, αρκεί να τις τεκμηριώνει και να μην προκύπτουν από ιδεοληψίες και προκαταλήψεις.


- Εσείς έχετε προϋπάρξει στον χώρο της πολιτικής κάτω από διαφορετική κομματική ομπρέλα. Να υποθέσουμε πως δεν σας ενδιαφέρει τόσο το κομματικό πρόσημο όσο η πολιτική που εκφράζεται από μία πολιτική δύναμη;
Τη δεδομένη στιγμή συντάσσομαι απολύτως με την πολιτική κατεύθυνση και τις επιλογές του Κυριάκου Μητσοτάκη. Αν διαφωνούσα μαζί του θα ήταν τελείως ανέντιμο να δεχτώ αυτή τη θέση.

- Πολλά τα ανοιχτά μέτωπα, επείγουσες οι λύσεις, εξαιρετικά δύσκολες οι συνθήκες: Ποια είναι το μότο σας για την αντιμετώπιση των μεγάλων κρίσεων και με ποιους τρόπους καταφέρνετε να ξεφεύγετε έστω και για λίγο;
Το μότο μου είναι «η καλύτερη δουλειά είναι αυτή που δεν φαίνεται». Όσο για το πώς ξεφεύγω; Δυστυχώς είμαι ένας άνθρωπος που αν έχω ανοιχτά θέματα δεν μπορώ να αδειάσω το μυαλό μου. Πρώτα βρίσκω τις λύσεις και μετά σταματώ να κουβαλώ μαζί μου το πρόβλημα.


Ειδήσεις σήμερα: 

Πάτρα: 30χρονη ανεμβολίαστη δίνει μάχη διασωληνωμένη στον «Άγιο Ανδρέα»

Άσλεϊ Γκράχαμ: Mε μία γυμνή selfie δείχνει πόσο έχει φουσκώσει η κοιλίτσα της στην εγκυμοσύνη - Φωτογραφία

Το σύνδρομο Guillain-Barré καταχωρείται ως πολύ σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια του εμβολίου της Janssen