Κωνσταντίνος Π. Καράμπελας – Σγούρδας: Υπάρχουν πολλοί προικισμένοι μουσικοί στην Ελλάδα αλλά όχι αρκετές ευκαιρίες
31.08.202118:24
Ο διακεκριμένος Καθηγητής και Πρόεδρος του Δ.Σ. του «Διεθνούς Μουσικού Σωματείου Gina Bachauer», με αφορμή τη συναυλία που θα δώσει στην Ύδρα, μιλά στο protothema.gr για την στήριξη των νέων μουσικών ταλέντων αλλά και την τέχνη της διδασκαλίας
Ο Κωνσταντίνος Π. Καράμπελας – Σγούρδας, εξέχουσα προσωπικότητα στον χώρο της μουσικής με πολλούς σημαντικούς τίτλους, που κινείται στον χώρο της κριτικής και της διεθνούς μουσικής έρευνας, έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στην διδασκαλία και στην ανεύρεση και στήριξη νέων μουσικών ταλέντων από τη χώρα μας και το εξωτερικό. Με αφορμή μια σπάνια μουσική συναυλία στην 'Υδρα, στις 4 Σεπτεμβρίου, στο ξενοδοχείο Bratsera, μιλά στο protothema.gr για τους σκοπούς και το έργο του Σωματείου, καθώς και την προσωπικότητα της αξέχαστης σολίστ πιάνου Gina Bachauer, ενώ αποκαλύπτει τα μελλοντικά του σχέδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Είστε εδώ και πολλά χρόνια Πρόεδρος του Δ.Σ. του Διεθνούς Σωματείου Gina Bachauer. Πώς μια ξεχωριστή προσωπικότητα διεθνούς κύρους όπως ήταν η Bachauer ενέπνευσε κοινό και μαθητές έτσι ώστε να έχει τόσο ειδικό βάρος το έργο της σήμερα;
Η Bachauer υπήρξε μια πραγματικά μεγάλη καλλιτέχνις, που σταδιοδρόμησε διεθνώς, δίνοντας συναυλίες και ρεσιτάλ στα μεγαλύτερα μουσικά κέντρα του κόσμου. Υπηρέτησε με υποδειγματικό τρόπο το πιάνο και την Τέχνη της. Λάτρεψε την Ελλάδα και τους νέους μουσικούς. Ανήκω σε μια γενιά που δεν κατάφερε να την ακούσει «ζωντανά», ωστόσο μέσα από τις πολλές ηχογραφήσεις της μπορεί κανείς να καταλάβει το μουσικό και ψυχικό της μεγαλείο. Η ίδια εργάστηκε σκληρά, με συνέπεια, ήθος και σοβαρότητα. Λάτρευε αυτό που έκανε. Αφιέρωσε χρόνο και στη διδασκαλία μέσα από τα master classes που έδινε. Έφθασε ψηλά. Αυτά από μόνα τους αποτελούν στοιχεία ικανά να μας εμπνεύσουν σήμερα.
Με παράδοση στην στήριξη νέων ταλέντων, το άστρο της διάσημης πιανίστας, μένει ζωντανό. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η ενθάρρυνση;
Σημαίνει ευθύνη αλλά και χαρά, σίγουρα πολλή δουλειά προκειμένου να δικαιώσουμε τη μνήμη της και να συνεχίσουμε με σταθερά βήματα την πορεία που εκείνη χάραξε. Πρωταρχικός σκοπός του Διεθνούς Μουσικού Σωματείου Gina Bachauer είναι να στηρίξει τους ταλαντούχους νέους της χώρας μας και του εξωτερικού. Να τους δώσει ευκαιρίες να εμφανιστούν μπροστά στο κοινό. Αυτό είναι που λείπει σήμερα. Μέσα από αυτές τις εμφανίσεις γίνονται καλύτεροι. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο Σχολεία από την ίδια τη σκηνή και την μουσική πράξη. Εκτός από τις πολλές ετήσιες συναυλίες, το Σωματείο μας διοργανώνει ανά δύο χρόνια τον Πανελλήνιο Μουσικό Διαγωνισμό Μαρίας Χαιρογιώργου-Σιγάρα, μέσα από τον οποίον ξεπηδούν εκκολαπτόμενοι βιρτουόζοι διαφόρων οργάνων, όπως και τον Διεθνή Διαγωνισμό Πιάνου C.V. Alkan-P.J.G. Zimmerman, που απευθύνεται σε δεξιοτέχνες πιανίστες όλου του κόσμου και έχει φέρει στη χώρα μας νέους καλλιτέχνες ολκής από την Ευρώπη, αλλά κα από μακρινές ηπείρους και χώρες, όπως είναι η Ασία και ο Καναδάς. Μεγάλος αριθμός μουσικών που σήμερα διαπρέπουν έχουν αναδειχθεί μέσα από τους εν λόγω θεσμούς.
Πόσο δύσκολο είναι για έναν δάσκαλο να διδάξει τα μυστικά της μουσικής τέχνης στους μαθητές του;
Είναι πολύ δύσκολο. Χρειάζεται χρόνος, αγάπη, επιμονή και γενναιοδωρία για να μεταφέρεις τη γνώση. Ας μην ξεχνάμε ακόμα, ότι απαραίτητο είναι ο μαθητής να έχει τη στόφα που απαιτείται για να λάβει τη γνώση. Δηλαδή πρέπει να διαθέτει ταλέντο, εργατικότητα, υπομονή και την δίψα για μάθηση. Από εκεί και πέρα, ο καθηγητής οφείλει, εκτός από τα καθαρά τεχνικά ζητήματα που θα υποδείξει, να είναι σε θέση να αναλύσει το έργο και να αποκαλύψει όλες τις πτυχές του, κυρίως τις αθέατες πλευρές˙ πρέπει να φωτίσει το ιστορικό και αισθητικό πλαίσιο της σύνθεσης που προσεγγίζεται. Για μένα, η γενικότερη μουσική μόρφωση είναι όχι απλά απαραίτητη, αλλά προϋπόθεση προόδου. Όπως σημαντική είναι και η γνώση των ανώτερων θεωρητικών της μουσικής, δηλαδή της αρμονίας, της αντίστιξης και της φούγκας, που βοηθούν τον μαθητή να κατανοήσει και να διαβάσει σωστά το μουσικό κείμενο. Η ανάλυση, η κατανόηση και η εμβάθυνση είναι τα μυστικά της σωστής ερμηνείας. Διαφορετικά προκύπτουν νότες δίχως ουσία, δίχως κατεύθυνση και νόημα.
Τι σημαίνει για εσάς η περιοδεία του «Φεστιβάλ Bachauer-Συναντήσεις Νέων Μουσικών και Συνόλων» στα ελληνικά νησιά φέτος το καλοκαίρι, παρόλες τις δυσκολίες που περνάμε όλοι;
Μου φαίνεται σχεδόν απίστευτο ότι τα καταφέρνουμε. Κάθε συναυλία θα αποτελέσει βάλσαμο, τόσο για μας όσο και για το ακροατήριο. Πνοή ελπίδας, μέσα στην ζοφερή εποχή που βιώνουμε. Δεν καταφέραμε λόγω της πανδημίας να πραγματοποιήσουμε φέτος τις συναυλίες της Κέρκυρας και της Ρόδου. Όμως προσβλέπουμε σε αυτές που θα δοθούν τελικά. Στη Μυτιλήνη, σε συνεργασία με το πολιτιστικό σωματείο Culture 4 All και με τη πρόεδρό του, διακεκριμένη αρχαιολόγο κ. Αγλαΐα Αρχοντίδου, θα δώσουμε για δεύτερη χρονιά σειρά συναυλιών σε αρχαιολογικούς χώρους, στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ Gina Bachauer (23-25/8). Στις βραδιές συμμετέχουν οι βραβευμένοι μουσικοί Παναγιώτης Τροχόπουλος, Ελευθέριος Μισιργής, Ιωάννης Γιάννου, Αλέξανδρος Σιουπούλης, Χριστόφορος Πετρίδης, Αθανάσιος Κυπάρος, Μαρία Έλλη Πετρίδη και Μαργαρίτα Πετρίδη. Στις 4 Σεπτεμβρίου, θα πραγματοποιήσουμε συναυλία στην Ύδρα, σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ύδρας και με την πρόεδρό του κ. Μιράντα Σοφιανού, που είναι έξοχη συγγραφέας και ερευνήτρια. Συμμετέχουν οι σολίστ Παναγιώτης Τροχόπουλος, Σταμάτης Βλαχοδημήτρης, Αλέξανδρος Σιουπούλης, Φοίβη Παρασκευά και Αθανάσιος Κυπάρος.
Η σπουδαία πιανίστα Gina Bachauer
Ποια ήταν η σχέση της Gina Bachauer με την Ελλάδα;
Γεννήθηκε το 1913 (ή το 1910) και πέθανε το 1976 στην Ελλάδα. Μολονότι οι γονείς της δεν ήταν Έλληνες, το κοινό την θεωρούσε Ελληνίδα, γεγονός που την έκανε υπερήφανη. Ακόμα και όταν μεσουρανούσε στο εξωτερικό, πάντα έβρισκε χρόνο για συναυλίες στη χώρα μας, διέθετε σπίτι στο Χαλάνδρι και ερχόταν στην γενέτειρά της κατά την περίοδο των διακοπών, συνήθως Χριστούγεννα και καλοκαίρι.
Δίνονται αρκετές δυνατότητες στα νέα ταλέντα που γεννά η χώρα μας, συγκριτικά με το εξωτερικό όπου υπάρχει μεγαλύτερη παράδοση στην κλασική μουσική;
Ο αριθμός των προικισμένων μουσικών στην Ελλάδα είναι αρκετά μεγάλος και οι ευκαιρίες για προβολή των ικανοτήτων τους όχι αρκετές, γεγονός που ωθεί πολλά από τα χρυσά παιδιά μας στο εξωτερικό. Κάτι που βέβαια συνέβαινε και παλαιότερα. Φαντάζεστε στο παρελθόν, έναν Δημήτρη Μητρόπουλο, μία Μαρία Κάλλας ή μία Gina Bachauer να σταδιοδρομούσαν αποκλειστικά στην Ελλάδα; Η Ελλάδα, όμως, τους πρόσφερε τις κατάλληλες βάσεις για τη διεθνή ανάδειξή τους, όπως εν μέρει, συνεχίζει να παρέχει και στις μέρες μας σε μουσικούς αξίας, χάρη σε ορισμένους μουσικούς φορείς που συμβάλουν στην ποιοτική μουσική μόρφωση και στη σωστή υποστήριξη των νέων μουσικών μας.
Έχετε ανακαλύψει κατά το παρελθόν πολλά ταλέντα που εξελίχθηκαν με εντυπωσιακό τρόπο, όπως είναι οι πιανίστες Παναγιώτης Τροχόπουλος και Ελευθέριος Μισιργής ή σχετικά πιο πρόσφατα, ο βιολονίστας Χριστόφορος Πετρίδης, για να αναφέρω μόνο τρία ονόματα. Πείτε μας για έναν Έλληνα νεαρό μουσικό που σας έχει εντυπωσιάσει τελευταία με την εξέλιξή του.
Πράγματι και οι τρεις είναι αξιέπαινοι καλλιτέχνες. Ο βιολονίστας Αθανάσιος Κυπάρος από τη Θεσσαλονίκη με έχει τελευταία πραγματικά ενθουσιάσει. Τον είχα ακούσει για πρώτη φορά πριν από περίπου έξι χρόνια στη συμπρωτεύουσα, κατά τον Διαγωνισμό Bachauer Junior που είχαμε διοργανώσει τότε για νέους μουσικούς της ελληνικής περιφέρειας και αμέσως μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Το παιδί αυτό είναι σήμερα δεκατεσσάρων ετών και παίζει με ιδιαίτερη μουσικότητα, ωριμότητα σκέψης και ξεχωριστό γούστο. Αφιερώνει πολλές ώρες κάθε μέρα στη μελέτη. Ανήκει στις μεγάλες ελπίδες της χώρας μας και έχει ήδη αποσπάσει βραβεία σε πολλούς διεθνείς διαγωνισμούς. Πρόσφατα έπαιξε στην αίθουσα του Beethoven-Ηaus της Βόννης, μέσα στο σημαντικότερο μουσείο αφιερωμένο στον παμμέγιστο μουσουργό, όπου φυλάσσονται πάρα πολλά χειρόγραφά του και προσωπικά του αντικείμενα. Έχει γονείς που το καθοδηγούν με σύνεση και προσοχή. Δεν φαντάζεστε πόσο σημαντικό είναι για τα προικισμένα παιδιά να έχουν τους κατάλληλους γονείς.
Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια του Σωματείου, όσο μπορούμε να προβλέψουμε;
Πολλά και ενδιαφέροντα. Θα σας αναφέρω μόνο μερικά. Μετά τις συναυλίες της Μυτιλήνης και της Ύδρας που προαναφέραμε, στις 21 Σεπτεμβρίου, ο διεθνής δεξιοτέχνης πιανίστας Παναγιώτης Τροχόπουλος, ο ταλαντούχος νεαρός τσελίστας Αλέξανδρος Σιουπούλης, νικητής του Διαγωνισμού Χαιρογιώργου, και η ανερχόμενη νέα συνθέτρια Θεοδώρα Μαγγίνα, θα δώσουν συναυλία υπό την Πανσέληνο, στην υπέροχη Μονή Δαφνίου. Η βραδιά πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον Δήμο Χαϊδαρίου και τον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού, αγαπημένο φίλο και διάσημο σκηνοθέτη-ηθοποιό, Μάνο Πετούση.
Τον Δεκέμβριο προγραμματίζουμε την «Τελετή Βραβείων Gina Bachauer-Νικολάου Δούμπα»: τα βραβεία απονέμονται σε προσωπικότητες που έχουν διακριθεί για την προσφορά τους στον Άνθρωπο, το Περιβάλλον ή τον Πολιτισμό.
Τον Απρίλιο του 2022 θα διεξαχθεί ο 8ος Πανελλήνιος Μουσικός Διαγωνισμός Μαρίας Χαιρογιώργου-Σιγάρα, στον Πολυχώρο της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Η Μαρία Χαιρογιώργου-Σιγάρα, στην μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένος ο Διαγωνισμός, ήταν κορυφαία πιανίστα, που εκτός από τις εξαιρετικές εμφανίσεις και ηχογραφήσεις που πραγματοποίησε, δίδαξε μια ολόκληρη γενιά πιανιστών. Ήταν η μεγάλη Δασκάλα του Δημήτρη Σγούρου και πολύτιμη φίλη μου, από την οποία διδάχθηκα πολλά, τόσο σχετικά με τη μουσική όσο και σχετικά με την ίδια τη ζωή. Μελλοντικά σχεδιάζουμε μια έκθεση με τεκμήρια που αφορούν στη ζωή και στο έργο της, όπως και μια έκθεση αφιερωμένη στη Bachauer.
Επίσης, προγραμματίζουμε μια ειδική σειρά συναυλιών μουσικής δωματίου και ρεσιτάλ ανερχόμενων βιρτουόζων του Διεθνούς Μουσικού Σωματείου Gina Bachauer, που θα πραγματοποιηθούν στην Ελλάδα και σε επιλεγμένες ευρωπαϊκές πόλεις.