Επιβλητικές γλυπτές ενδυμασίες από αλουμίνιο, ανάγλυφα πορτρέτα ηρώων του 1821 και μια ξεφτισμένη αιματοβαμμένη ελληνική σημαία συνθέτουν τη νέα συλλογή έργων τέχνης του διεθνούς εικαστικού που εκθέτει ξανά στη χώρα μας μετά από χρόνια.
Η επέτειος των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον Ελληνα καλλιτέχνη που εδώ και δυο δεκαετίες μετατρέπει τα αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών και μπίρας σε ίνες, με τις οποίες μετά «πλέκει» τα υπερμεγέθη μεταλλικά έργα του. Γεννημένος στην Τρίπολη και προερχόμενος από οικογένεια επαναστατών και ηρώων, καθώς ο συνονόματος πρόγονός του Νικόλαος Φλώρος έπεσε ως οπλαρχηγός στη μάχη των Αθηνών, προσέγγισε τις μορφές της Επανάστασης με δέος και σεβασμό.
Ο Νίκος Φλώρος
«Πάντα ήθελα να κάνω μια σειρά έργων για τους ήρωες του 1821, μια και έχω προγόνους που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία», μου λέει, καθώς σκέφτομαι τη σύγχρονη τεχνική του να παντρεύεται αριστοτεχνικά με τις λαϊκές φορεσιές της μόνιμης συλλογής του Μουσείου Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτώρια Γ. Καρέλια»στην Καλαμάτα, το οποίο φιλοξενεί από τις 19 Σεπτεμβρίου την έκθεση «Ηρωες από μέταλλο». «Η πρόταση ήρθε από τη Βικτώρια Καρέλια, ενώ βρισκόμουν στη Γερμανία σε μια περιοδεία εκθέσεών μου μαζί με το Χοροθέατρο του Βούπερταλ «Pina Bausch». Οταν επέστρεψα, συναντηθήκαμε και εντυπωσιάστηκα με το πάθος της και την αγάπη γι’ αυτό το μοναδικό μουσείο παραδοσιακών ενδυμασιών! Πραγματικά δεν θα μπορούσε να βρεθεί καταλληλότερος χώρος γι’ αυτή την έκθεση», λέει. Ετσι, μέσα από την αρμονική συνύπαρξη των ψηφιδωτών πορτρέτων και των γλυπτών ενδυμασιών από ίνες ανακυκλώσιμου αλουμινίου με τις αυθεντικές και εθνικές παραδοσιακές φορεσιές διαπιστώνεται μια συγγενική σχέση μεταξύ λαϊκής και σύγχρονης τέχνης. Πρόκειται για δύο μοναδικές συλλογές, που -με κοινό άξονα την Ιστορία και την παράδοση- ζωντανεύουν τις μνήμες του έθνους μας και δημιουργούν μια ομοιόμορφη εικόνα μεταξύ πατροπαράδοτου και σύγχρονου μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, υφάσματος και μετάλλου.
Για τα συγκεκριμένα έργα ο καλλιτέχνης χρειάστηκε σχεδόν 4 χρόνια συνεχούς εργασίας και χιλιάδες κουτάκια αλουμινίου. Οπως άλλωστε αφηγείται, δεν έχει την πολυτέλεια του έτοιμου υλικού αντιθέτως το δημιουργεί ο ίδιος από το μηδέν. Πρόκειται για διεργασία εξαιρετικά χρονοβόρα και επίπονη -κυριολεκτικά ματώνει κόβοντας τα μεταλλικά κουτιά σε λωρίδες- την οποία εκπονεί μόνος, από την αρχή ως το τέλος. «Δουλεύω συνεχώς τα έργα μέσα στο μυαλό μου πολύ προτού αρχίσω να τα υλοποιώ, διότι ο χρόνος είναι εχθρός μου. Δουλεύοντας αποκλειστικά μόνος μου, χωρίς βοηθούς, κάθε έργο μου παίρνει πάρα πολλούς μήνες για να ολοκληρωθεί».
Παρ’ όλα αυτά, εκείνο που τον δυσκόλεψε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στη συγκεκριμένη έκθεση ήταν η ανασύσταση των πορτρέτων, καθώς οι προσωπικότητες που απεικονίζουν όχι μόνο ήταν υπαρκτές, αλλά έχουν ηρωική υπόσταση και με το πέρασμα των αιώνων μετεξελίχθηκαν σε ιδέες. «Καθώς τα έργα αναπαριστούν ήρωες που έχει εξυμνήσει η παγκόσμια κοινότητα, η δουλειά που έπρεπε να κάνω ήταν πολυδιάστατη. Προϋπέθετε ιστορική έρευνα, μελέτη απομνημονευμάτων αλλά και χρόνο. Χρόνο να αφουγκραστώ το χαρακτήρα και τα συναισθήματα αυτών των ηρώων ώστε να τα αποτυπώσω στα έργα μου», περιγράφει ο Νίκος Φλώρος. Ο ίδιος έχει ανασυνθέσει τα πρόσωπα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, της Μπουμπουλίνας και της Μαντώς Μαυρογένους, τα οποία έχει αποδώσει ανάγλυφα σε τεράστια ψηφιδωτά πορτρέτα, τα οποία νιώθεις να σε διαπερνούν «κοιτάζοντάς σε». Οσο για την ελληνική σημαία, που στην αναπαράστασή της δεν είναι μόνο γαλανόλευκη, αλλά έχει κόκκινες κουκίδες και ξέφτια συμβολίζοντας τα πλήγματα που έχει υποστεί, ο δημιουργός έχει τον λόγο: «Ηθελα πολλά χρόνια να φτιάξω την ελληνική σημαία, αλλά δεν ήξερα πώς να την προσεγγίσω γιατί είναι ένα σύμβολο ιερό. Η Ελληνική Επανάσταση με ενέπνευσε και την έκανα με πολλά ξέφτια, που μοιάζουν να κυματίζουν σαν την ελληνική θάλασσα».
Οι καραντίνες που ζήσαμε εξαιτίας της πανδημίας λειτούργησαν μάλλον θετικά για τον δημιουργό και δεν τον δυσκόλεψαν τόσο ψυχολογικά όσο κυρίως πρακτικά, στη διαδικασία συλλογής των μεταλλικών κουτιών. «Εγώ ζω μόνιμα σε μια κατάσταση καραντίνας. Οι καλλιτέχνες ζούμε αναγκαστικά σε απομόνωση διαφορετικά δεν μπορούμε να δουλέψουμε. Ενα έργο απαιτεί τρομερή αφοσίωση και αυτοσυγκέντρωση. Είναι μια εσωτερική ανάγκη, μια κατάθεση ψυχής, της ψυχής του καλλιτέχνη». Ωστόσο, η πανδημία επέφερε σαρωτικές αλλαγές ακόμα και στην τέχνη: «Η τέχνη αλλάζει όπως αλλάζει και η ζωή μας. Η COVID-19 ανάγκασε τους πολιτιστικούς οργανισμούς να κάνουν χρήση της ολογραφικής τεχνολογίας και να αναπτύξουν ακόμα περισσότερο το ψηφιακό τους περιβάλλον και τις δυνατότητες που αυτό προσφέρει».
Από την Καλαμάτα στη Ρωσία
Η έκθεση «Ηρωες από μέταλλο» στην πορεία θα εμπλουτιστεί με το πορτρέτο του εθνικού ποιητή της Ρωσίας και φιλέλληνα Αλεξάντερ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν και άλλες μορφές που σχετίζονται με την Eλληνική Eπανάσταση, ενώ από τον προσεχή Νοέμβριο θα περιοδεύσει στη Ρωσία. «Εχω πρόσκληση από το υπουργείο Πολιτισμού της Ρωσίας και μου έχουν δώσει δύο μεγάλα κρατικά μουσεία, της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης μέχρι τα μέσα του 2022. Μου έχουν ζητήσει και άλλες χώρες να παρουσιάσω αυτή την έκθεση, αφού η Επανάσταση του 1821 δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Εχει οικουμενικό χαρακτήρα, καθώς συμβολίζει τον ηρωισμό, την κυριαρχία της ελεύθερης βούλησης, της δημοκρατίας αλλά και τη νίκη του θανάτου, μια και οι ήρωες του ’21 αψήφησαν τον θάνατο για να προσφέρουν σε εμάς έναν καλύτερο κόσμο, έναν κόσμο ελεύθερο. Η ελευθερία ήταν, είναι και θα είναι το υπέρτατο αγαθό σε όλα τα πλάτη και μήκη της Γης».
Αν και δεν σταματά να εξυμνεί την Ελλάδα μέσα από τις διεθνείς εκθέσεις του, ο Νίκος Φλώρος ονειρεύεται έναν χώρο όπου θα στεγάσει όλες του τις συλλογές εδώ, στην πατρίδα του. «Θα ήθελα να έχω ένα μόνιμο μουσείο στην Ελλάδα με όλες τις συλλογές έργων μου, ώστε να μπορεί ο κόσμος να τα παρακολουθεί και να συνδιαλέγεται μαζί τους. Βέβαια αυτό για να γίνει χρειάζεται η υποστήριξη του κράτους ή ενός ιδιώτη που θα πιστέψει σε αυτό. Είναι πραγματικά λυπηρό και οξύμωρο να έχω προτάσεις για ένα μοναδικό παγκοσμίως μουσείο σε χώρες πέρα από τη δική μου. Εγώ ωστόσο θέλω και εύχομαι να γίνει κάποτε αυτό το μουσείο στην Ελλάδα».
Η έκθεση «Ήρωες από Μέταλλο» είναι αφιερωμένη στον προσφάτως εκλιπόντα, συνάδελφο και φίλο του δημιουργού Δημήτρη Ταλαγάνη.
Φωτογραφίες έργων: Ρόμπερτ Ζερβός
Φωτογραφίες Νίκου Φλώρου: Πέτρος Λυμπερόπουλος
INFO
Εγκαίνια: 19 Σεπτεμβρίου, στις 11.30 στο Μουσείο Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτώρια Γ. Καρέλια», Σταδίου 64, Καλαμάτα. Η έκθεση διαρκεί μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2021