Το νέο μουσικό έργο του Νίκου Ξυδάκη στην διαδικτυακή τηλεόραση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Το νέο μουσικoποιητικό έργο του συνθέτη Νίκου Ξυδάκη με τίτλο «Μάρθα: Μια ιστορία από το Μεσολόγγι», σε λιμπρέτο του Διονύση Καψάλη, κάνει πρεμιέρα στην διαδικτυακή τηλεόραση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (GNO TV), στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Το έργο, ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, βιντεοσκοπήθηκε την περασμένη άνοιξη χωρίς την παρουσία κοινού και θα μεταδίδεται αποκλειστικά από τις 9 Νοεμβρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους.

Η μορφή της Μάρθας, της μάνας που «έπαψε να ζηλεύει το πουλάκι που βρήκε ένα μικρό σπόρο και τραγούδησε» από τα σχεδιάσματα του Διονύσιου Σολωμού για τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», βρίσκεται στο κέντρο αυτής της μουσικοποιητικής σύνθεσης που επιχειρεί να αποδώσει ένα από τα κορυφαία επεισόδια της Ελληνικής Επανάστασης, την πολιορκία και έξοδο του Μεσολογγίου την άνοιξη του 1826 – ιδωμένη, αυτή τη φορά, από τη γυναικεία σκοπιά.

H GNO TV, η οποία αποτελεί έναν νέο άξονα προγραμματισμού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, δημιουργήθηκε και λειτουργεί με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

To έργο βασίζεται σε δυο πηγές που ακροβατούν με δημιουργικό τρόπο ανάμεσα στο λαϊκό και το λόγιο, τα ανεκτίμητα «Ενθυμήματα» του αγωνιστή του 1821 και ιστορικού Νικόλαου Κασομούλη, στον οποίο οφείλουμε την από πρώτο χέρι αφήγηση των γεγονότων της πολιορκίας, και τη σπαρακτική ποιητική μετουσίωση των ιστορικών συμβάντων της Εξόδου του Μεσολογγίου από τη μεγαλοφυΐα του Σολωμού, στίχοι από τους Ελεύθερους πολιορκημένους του οποίου παρεμβάλλονται εμβόλιμα στο έργο.

H δημιουργική σύμπραξη του συνθέτη Νίκου Ξυδάκη, γνωστού και δημοφιλούς για την επιδέξια γεφύρωση των λαϊκών και ανατολίτικων ακουσμάτων με την έντεχνη τραγουδοποιία, και του βραβευμένου ποιητή Διονύση Καψάλη αποπειράται να σκιαγραφήσει τη συνειδησιακή υπέρβαση και το ηθικό μέγεθος των επαναστατημένων, θυσιαζόμενων κατοίκων του Μεσολογγίου μέσω μιας μουσικοθεατρικής γλώσσας που συνδυάζει πολύτροπα τα εργαλεία της ποίησης, της μουσικής και της αφήγησης.

«Είναι ένα έργο στην κόψη του ξυραφιού, μια μινιμαλιστική μορφή τραγωδίας ή μια αγρυπνία, κάτι σαν άτυπη λειτουργία. Δεν μπορείς να το εντάξεις σε συγκεκριμένο είδος», σημειώνει για το έργο ο Νίκος Ξυδάκης. «Ο Διονύσης Καψάλης έχει κάνει ένα εξαιρετικό λιμπρέτο, με ποιητική φόρμα, μια σύνθεση ποιημάτων, ενώ σαν γλώσσα είναι συγκινησιακά κοντά μου. Ένα ποίημα όπου οι εναλλαγές στις φόρμες, από το τραγούδι σε οργανικά μέρη ή στον χορό, στην αφήγηση και τις πολύ ενδιαφέρουσες μονωδίες της Μάρθας. Ειδικά οι μονωδίες μού έδωσαν την ευκαιρία ώστε να πειραματιστώ σε ένα μελωδικό ρετσιτατίβο λίγο πιο δικό μας, πιο ελληνικό».

Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα έργο συλλογικό. «Ώρες ώρες νόμιζα πως δημιουργήσαμε ένα κτίσμα, ένα παρεκκλήσι, για να μπορούμε να καταφύγουμε, να συγκινηθούμε ή να θυμηθούμε, και να ζήσουμε και να αναπνεύσουμε με ελευθερία. Έχοντας στον νου μας αυτές τις συγκλονιστικές, ανθρώπινες υπάρξεις που είναι οι στιγμές και μορφές του Μεσολογγίου» υπογραμμίζει ο Νίκος Ξυδάκης.

Τη Μάρθα ερμηνεύει η Ειρήνη Δερέμπεη, μια πολυσχιδής και εκφραστική ερμηνεύτρια της ελληνικής μουσικής, και τον Αφηγητή ο διεθνώς καταξιωμένος βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Συμμετέχουν το γυναικείο φωνητικό σύνολο Πλειάδες, το POLIS Ensemble, ο Νεοκλής Νεοφυτίδης στο πιάνο και η Σοφία Ευκλείδου στο βιολοντσέλο.