Mulatu Astatke: O πρωτοπόρος της Ethio-Jazz κλείνει 55 χρόνια δημιουργίας
08.11.202120:59
Έγινε ευρύτερα γνωστός χάρη στην επένδυση της ταινίας «Τσακισμένα Λουλούδια» με πρωταγωνιστή τον Bill Murray
Το μοναδικό κράμα μουσικών παραδόσεων, πολιτισμών και ήχων το οποίο εμπνεύστηκε και διακονεί από τη δεκαετία του '60, φέρει τον τίτλο «Ethio-Jazz» -στην πραγματικότητα όμως η μουσική του Mulatu Astatke είναι κάτι πολύ περισσότερο και σύνθετο. Κατά καιρούς τον έχουν αποκαλέσει «πατέρα της Αιθιοπικής τζαζ» ή ακόμη και «Duke Ellington της Αιθιοπίας». Ωστόσο, πέρα από τους επαίνους και το θαυμασμό, ο 77χρονος σήμερα Astatke παρέμεινε ανέκαθεν ένα ελεύθερο, οικουμενικό μουσικό δαιμόνιο. Γι' αυτό και τον ήχο του κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να μιμηθεί με επιτυχία -αλλά και γι' αυτό ο ίδιος λατρεύτηκε από εκατομμύρια μουσικόφιλους σε όλο τον πλανήτη.
Το ελληνικό έχει απολαύσει κατά το παρελθόν ζωντανά τις μαγικές περιπλανήσεις του Mulatu Astatke, ιδιαίτερα αφ' ότου η μουσική του έγινε ευρύτερα γνωστή χάρη στην επένδυση της εξαιρετικής κινηματογραφικής ταινίας «Τσακισμένα Λουλούδια» (Broken Flowers) του Jim Jarmusch, με πρωταγωνιστή τον Bill Murray.
Ο Jarmusch, ο οποίος δείχνει ιδιαίτερη φροντίδα για τη μουσική των έργων του, βασίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στις συνθέσεις του Mulatu Astatke προκειμένου να δημιουργήσει μια χαμηλότονη, εύθραυστη και κάπως μελαγχολική ατμόσφαιρα. Το αποτέλεσμα ήταν η μουσική υπόκρουση να γαντζώνεται στη μνήμη του θεατή το ίδιο έντονα όσο και η ερμηνεία του Murray ή και ολόκληρη η ταινία.
Βέβαια, ο Mulatu Astatke ήταν ήδη πασίγνωστος, ως μια φυσιογνωμία με τεράστια ισχύ επιρροής στο χώρο της λεγόμενης World Music. Ηχογράφησε τους πρώτους του δίσκους στις ΗΠΑ, το 1966 και έκτοτε δεν σταμάτησε να πειραματίζεται με το συνδυασμό μουσικών στοιχείων της αμερικανικής τζαζ, με τους ήχους της πατρίδας του της Αιθιοπίας. Ακόμη και σήμερα, αγέραστος και ακούραστος, με μια παιδική σχεδόν φρεσκάδα και ενέργεια, ο Mulatu Astatke περιοδεύει ανά την Ευρώπη.
Ως συνθέτης ο Astatke ανήκει σε ένα σπάνιο είδος πρωτοπορίας, στο οποίο ο εντυπωσιασμός απουσιάζει εντελώς -παρά την τόλμη με την οποίαν προσεγγίζεται η ουσία της μουσικής. Λένε, φερ' ειπείν για τις συνθέσεις του Mulatu Astatke ότι «αν πεις σε ανθρώπους που χορεύουν με τα κομμάτια του Mulatu ότι ο ρυθμός που κρατούν τα τύμπανα είναι στα 4 αλλά το μπάσο παίζει στα 6, θα μπερδέψουν τα βήματά τους και πέσουν κάτω. Αν όμως δεν το πεις σε κανέναν, όλοι θα συνεχίσουν να χορεύουν χωρίς κανένα πρόβλημα και θα απολαμβάνουν τη μουσική».
Το χάρισμα του Mulatu Astatke δεν αναλύεται και δεν εξηγείται. Και, εννοείται, δεν θα μπορούσε να κρυφτεί, από τον εαυτό του πρώτα από όλα: Καίτοι η οικογένειά του ήταν εύπορη και είχε εντελώς διαφορετικά σχέδια για εκείνον, μόλις ο Mulatu βρέθηκε στην Αγγλία όπου υποτίθεται πως θα σπούδαζε με στόχο να γίνει μηχανικός, εκείνος καταπιάστηκε με τη μουσική. Φοίτησε αρχικά στο Trinity College του Λονδίνου και κατόπιν στο φημισμένο Berklee College of Music της Βοστώνης, στις ΗΠΑ.
Το αγαπημένα του όργανα είναι το βιμπράφωνο και τα κρουστά και με οδηγό αυτά κατάφερε να μπολιάσει τα αμερικανικά ακούσματά του με την παραδοσιακή αιθιοπική μουσική. Έτσι, ο θαυμασμός του πχ για κολοσσούς της αμερικανικής big band jazz, όπως ο Duke Ellington, αλλά και η αυτοσχεδιαστική υπεροχή του John Coltrane αναμίχθηκαν από τον Mulatu Astatke με τους αρχέγονους αφρικανικούς ήχους, σε ένα χωνευτήρι που μόνο ο ίδιος ξέρει πώς δημιουργήθηκε και πώς θα εξελισσόταν.
Η Αιθιοπία πέρασε πολλές κοινωνικές, πολιτικές ακόμη και πολιτειακές περιπέτειες, όμως ο Mulatu Astatke παρέμεινε αμετακίνητος στη θέση του, συχνά υπομένοντας την γενικότερη αναταραχή, πάντα προσηλωμένος στη δική του μουσική. Κι αυτή η αγάπη για την πατρίδα του και τον πολιτισμό της, ο πηγαίος σεβασμός του συλλέκτη σε ήχους που μοιάζουν να έρχονται από τα έγκατα της ιστορίας -ή της ίδιας της Μάνας Γης- είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα του Mulatu Astatke ως μουσικού. Ως μουσικού του κόσμου, με την κυριολεκτική έννοια, εφόσον η μουσική του είναι ένας κόσμος από μόνη της.