Λίνα Βερτμίλερ: Η Ιταλίδα σκηνοθέτις που έσπασε τα ταμπού και παρέμεινε ατίθαση μέχρι τα 93 της

Είναι παραμονή Χριστουγέννων, κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του '40. Σε ένα αυστηρό καθολικό σχολείο της Ιταλίας, μόλις έχει καταφθάσει μια ατίθαση έφηβη η οποία έχει αποβληθεί 14 φορές από άλλα σχολεία λόγω του αντιδραστικού χαρακτήρα της. Οι καλόγριες-δασκάλες ζητούν από τις μαθήτριες να κάνουν μια καλή πράξη λόγω της ημέρας προτείνοντάς τους να μην καπνίσουν -κρυφά όπως συνηθίζουν- για δύο ολόκληρα 24ωρα. Η νέα μαθήτρια δεν είχε καπνίσει ποτέ στη ζωή της το γεγονός όμως ότι εξαιρούνταν από την ομάδα των άτακτων συμμαθητριών της που καλούνταν να... μετανοήσουν την έκανε έξαλλη. Εκείνη την ημέρα λοιπόν ξεκίνησε το κάπνισμα...!

Το ασυμβίβαστο εκείνο κορίτσι ήταν η Αρκάντζελα Φελίτσε Ασούντα Βερτμίλερ φον Ελγκ Εσπανιόλ φον  Μπραουάιχ, κατά κόσμον Λίνα Βερτμίλερ, η θρυλική Ιταλίδα σκηνοθέτις που «έφυγε» σήμερα, στα 93 της χρόνια, έχοντας ζήσει μια πλούσια ζωή γεμάτη από εμπειρίες, διακρίσεις αλλά και επί τις ουσίες αντιδράσεις, συγκρούσεις και προβοκατόρικες καλλιτεχνικές καταθέσεις οι οποίες διαχρονικά συνοδεύονταν από εκείνο το σαρδόνιο εφηβικό χαμόγελο που έφυγε ποτέ από τα χείλη της. Γιατί η Βερτμίλερ θα μείνει στην κινηματογραφική ιστορία όχι μόνον ως η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτις που ήταν υποψήφια για Όσκαρ αλλά και ως εκείνη που τόλμησε να αμφισβητήσει ήθη, έθιμα, κοινωνικά και πολιτικά κατεστημένα, εκείνη που έβγαλε ειρωνικά τη γλώσσα στον φασισμό και τις κοινωνικές ανισότητες κάθε είδους, εκείνη που απομυθοποίησε το σεξ και χρησιμοποίησε αριστοτεχνικά την δύναμη της κωμωδίας για να καταγγείλει, να κρίνει, να προτείνει λύσεις σε σημαντικά θέματα ζωής.

Έχοντας από πολύ νωρίς συνειδητοποιήσει τα αξιέδοξα ενώπιον των οποίων την έφερνε η πατριαρχία, έδωσε την πρώτη τη μεγάλη μάχη με τον ίδιο της τον πατέρα, καθώς μόνον έτσι θα μπορούσε να προχωρήσει παρακάτω, να ξεχωρίσει, να ακουστεί η φωνή της: «Πολύ γρήγορα στη ζωή μου κατάλαβα ότι ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία και επομένως για να καταφέρω κάτι έπρεπε να γκρεμίσω τους κανόνες του πατέρα μου και να δημιουργήσω τους δικούς μου. Μόνο έτσι μπορούσα να αφήσω το δικό μου ίχνος» έχει δηλώσει η ίδια σε παλαιότερη συνέντευξή της αναφερόμενη σε αυτό το παρθενικό μανιφέστο της.

Κι ενώ οι επαναστάσεις της συνεχίζονταν αμείωτες στα μαθητικά της χρόνια, με αποτέλεσμα τις επαναλαμβανόμενες αποβολές της από διάφορα σχολεία, η γνωριμία με μια συμμαθήτριά της ήταν εκείνη που έμελλε να τής ανοίξει την πόρτα του μαγικού κόσμου της τέχνης. Ήταν η Φλόρα Καραμπέλα, μετέπειτα σύζυγος του διάσημου Ιταλού ηθοποιού Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, η οποία γράφτηκε στην Ακαδημία Δραματικής Τέχνης παρασύροντας και την Λίνα σε αυτό το γοητευτικό ταξίδι. Ακόμη και σε αυτή τη σχολή όμως δεν θα κάνει το αναμενόμενο, δεν θα γοητευθεί από την υποκριτική αλλά από την σκηνοθεσία, μια τέχνη αυστηρά ανδροκρατούμενη εκείνη την εποχή. Εκείνη όμως είχε ήδη δημιουργήσει το δικό της μότο ζωής που έλεγε πως «οι κανόνες έχουν φτιαχτεί για να σπάνε» θεωρώντας μάλιστα πως αυτή η διαδικασία είναι εξαιρετικά διασκεδαστική. Θα αναγκαστεί λοιπόν τα πρώτα χρόνια να δουλέψει ως ηθοποιός χωρίς ωστόσο να εγκαταλείπει τα μεγάλα σκηνοθετικά της όνειρα.

Σταθμός στη ζωή και στην καριέρα της θα αποτελέσει η γνωριμία και η συνεργασία της με τον σπουδαίο σκηνοθέτη Φεντερίκο Φελίνι, στο πλευρό του οποίου δούλεψε, το 1963, ως βοηθός σκηνοθέτη, στα γυρίσματα της ταινίας « 8½». «Όταν γνώρισα τον Φελίνι άλλαξαν όλα. Είδα έναν τρόπο να κάνεις ταινίες που έμεινε μέσα μου για πάντα» θα εξομολογηθεί η ίδια χρόνια αργότερα για τον σκηνοθέτη που αποκαλούσε με νόημα «μάγο των εικόνων».

Εκείνη την ίδια χρονιά θα κάνει και την πρώτη επίσημη σκηνοθετική της κατάθεση μέσα από την ταινία «I basilischi» που καταγράφει την βαρετή ζωή της νεολαίας σε μια επαρχιακή ιταλική πόλη. Οι κριτικές που αποσπά η ταινία είναι εξαιρετικές δίνοντάς της ώθηση να συνεχίσει. Δουλεύει στο θέατρο, ανεβάζοντας παραστάσεις που στηρίζονται στην υπερβολή, το χιούμορ και τον σαρκασμό ενώ συναντιέται συχνά και με τον Φράνκο Τζεφιρέλι.

Την δεκατία του '70 θα αφοσιωθεί στον κινηματογράφο και θα διαπρέψει φτιάχνονται εξαιρετικές ταινίες όπως οι «Μίμης ο σιδεράς» (1972), «Ιστορία έρωτα και αναρχίας», που προτάθηκε για Χρυσό Φοίνικα (1973), «Η κυρία και ο ναύτης »(1974) , «Ο Πασκουαλίνο και οι 7 καλλονές»(1975) που σημείωσε τεράστια εμπορική επιτυχία, «Μια νύχτα γεμάτη βροχή» (1978) που τής χάρισε την υποψηφιότητα για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται στις ταινίες αυτές είναι κατά βάση κοινωνικά, πολιτικά, αμιγώς ανθρώπινα, που αν και παρουσιάζονται σκεπασμένα με ένα πέπλο χιουμοριστικής ελαφρότητας και πασπαλλισμένα με αρκετές δόσεις ειρωνίας, αποτελούν, επί της ουσίας, γροθιά στο στομάχι.

Έχοντας επί 40 ολόκληρα χρόνια στο πλευρό της τον αγαπημένο της σύζυγο, ζωγράφο Ενρίκο Τζομπ, ο οποίος ήταν, όπως η ίδια είχε αποκαλύψει, ο πρώτος που διάβαζε τα σενάρια της και ο πρώτος που της ασκούσε κριτική, γι' αυτό και σε όλες της τις δουλειές υπήρχε η γεύση του, συνέχισε να δουλεύει στον κινηματογράφο, το θέατρο και την τηλεόραση ακολουθώντας εκείνη την ίδια προβοτατόρικη διαδρομή που είχε εγκαινιάσει ως ατίθαση έφηβη πριν πολλές δεκαετίες.

Όσο για τον θάνατο; Τον σάρκαζε κι αυτόν προκειμένου να τον ξορκίσει. Και μολονότι την τρόμαζε, όπως όλους τους ανθρώπους, είχε σχεδιάσει στο μυαλό της την ιδανική του εκδοχή: «Θα ήμουν πραγματικά ευτυχής αν μετά τον θάνατο πάνω σε απαλά συννεφάκια μπορούσα να ξανασυναντήσω όλα τα άτομα τα οποία αγάπησα και τα οποία έχουν φύγει. Τα αγαπημένα μου και τα οικεία πρόσωπα, τους φίλους μου και βέβαια θα ήμουν ευτυχέστατη να συναντήσω και άλλα άτομα, όπως τον Δάντη ή τον Ντοστογέφσκι ή τον Χίτσκοκ ή τον Σωκράτη…».

Ειδήσεις σήμερα:

Πλεύρης: Ο Γιαννάκος θα κληθεί να καταθέσει στην εισαγγελία για τις δήθεν «κλίνες ΜΕΘ για VIP»

Δολοφονία στη Γλυφάδα: Σκότωσε τον σύντροφο της μητέρας του και παραδόθηκε στην αστυνομία

Βίντεο-ντοκουμέντο: O δράστης μετά την ομηρία στα ΕΛΤΑ τρέχει να φύγει με το όπλο στο χέρι