«ORFEAS2021» : Η πρώτη ελληνόφωνη queer βίντεο - όπερα κάνει πρεμιέρα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Με δύο προβολές που θα φιλοξενηθούν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στις 19 και 26 Ιανουαρίου, στις 21.30, θα κάνει την αθηναϊκή πρεμιέρα της η queer βιντεο-όπερα «ORFEAS2021» των ΦΥΤΑ. Πρόκειται για μια παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής η οποία συμμετείχε στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του Film Forward του 62ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Το έργο ORFEAS2021, βασισμένο στην όπερα «L’Orfeo»του Κλάουντιο Μοντεβέρντι, αποτελεί την πρώτη ελληνόφωνη queer όπερα και αφηγείται τους αγώνες του Ορφέα, του πρώτου γκέι πρωθυπουργού της Ελλάδας, ενάντια στην πατροπαράδοτη ιστορία καταπίεσης «Live Your Myth in Greece». Είναι ένα μεταμοντέρνο πειραματικό έργο με στοιχεία μπαρόκ μελοδράματος, DIY κολάζ, post-internet αισθητικής και εικονικής πραγματικότητας.

Το λιμπρέτο υπογράφουν οι Αντριάνα Μίνου και Φοίβος Δούσος, ενώ τη σκηνοθεσία και το μοντάζ ο Φιλ Ιερόπουλος και η  όπερα είναι επηρεασμένη από και αφιερωμένη στη μνήμη του περφόρμερ και ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου / Zackie Oh.

Οι παραστάσεις του έργου με αρχικό τίτλο ORFEAS2020 ήταν προγραμματισμένες να πραγματοποιηθούν τον Μάρτιο του 2020 στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ωστόσο ματαιώθηκαν λόγω της πανδημίας. Αξιοποιώντας δημιουργικά την αντίξοη συνθήκη, αυτό που ξεκίνησε ως μια τολμηρή και προκλητική διασκευή της εμβληματικής μπαρόκ όπερας Ορφέας του Κλάουντιο Μοντεβέρντι ολοκληρώθηκε ως μια ρετρο-φουτουριστική βιντεο-όπερα επιστημονικής φαντασίας.

Γυρισμένη εξ ολοκλήρου σε απροσδόκητους χώρους, η βιντεο-όπερα ORFEAS2021 συνδυάζει το λυρικό τραγούδι με τη video art και την πειραματική κινηματογραφική γλώσσα. Το οπερατικό μελόδραμα συναντά το queer DIY κολάζ, τα φαντάσματα της δεκαετίας του '80 και την αισθητική της εικονικής πραγματικότητας, φέρνοντας το ανατρεπτικό οπερατικό σύμπαν του ORFEAS2021 στην οθόνη σας, χωρίς όρια και συμβιβασμούς.

Ο Ορφέας αποτελεί μια από τις πρώτες όπερες στην ιστορία του είδους και αυτό τήν καθιστά ένα έργο εξαιρετικά ευέλικτο στις διασκευές, καθώς γράφτηκε πριν παγιωθούν οι σκηνικές συµβάσεις της όπερας. Από αυτή την άποψη, είναι ένα έργο κατάλληλο να «κουηροποιηθεί» υπερβαίνοντας τις αισθητικές και τους επικοινωνιακούς κώδικες µιας άλλης εποχής. Η διασκευή της όπερας Ορφέας από τα ΦΥΤΑ, το πολυσχιδές έργο των οποίων περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διοργάνωση και επιμέλεια εκθέσεων, περφόρμανς και διαδραστικά δρώμενα, ακολουθεί δοµικά αφηγηµατικά στοιχεία του αυθεντικού κειµένου, αλλά τοποθετεί τη δράση στο κοντινό µέλλον µιας χώρας σαν την Ελλάδα.

Στην ανακατασκευή του έργου από τα ΦΥΤΑ, ο µπαρόκ ήχος ενώνεται µε συνθεσάιζερ της δεκαετίας του '80, η οπερατική εκφορά του λόγου µε την αυτοαναφορική και µεταδραµατική προσέγγιση της performance art, οι φυσικοί εξωθεατρικοί χώροι µε ένα post-internet πολυµεσικό ψηφιακό πλέγµα και οι πληθωρικές οπτασίες των θεϊκών χαρακτήρων του µύθου µε τις σύγχρονες θεότητες της queer DIY πανκ µόδας.

Για τη βιντεο-όπερα ORFEAS2021 τα ΦΥΤΑ σημειώνουν: «Μια ρετρο-φουτουριστική ιστορία ουτοπικών οραμάτων, ιδεολογικών συγκρούσεων, υπερφυσικών ηγετών και απολυταρχικού θεάματος. Κυβερνοπάνκ κουήρ πειρατές ενάντια σε αφομοιωμένα γκέι μεγαλοστελέχη. Επανάσταση και ρεφορμισμός. Λογική και ενσυναίσθηση. Οι πολιτικές των ταυτοτήτων αναμετριούνται με τα όριά τους στο επισφαλές πεδίο της μετα-διαδικτυακής εποχής μέσω μιας σύγχρονης διασκευής του μύθου του Ορφέα.

Ο πρώτος (ανοιχτά) ομοφυλόφιλος πρωθυπουργός της Ελλάδας αγωνίζεται να διατηρήσει την κληρονομιά της ιστορίας των ΛΟΑΤΚΙ κινημάτων στην εποχή της μετα-αλήθειας και της alt-right δυστοπίας. Ο παράλογος αλγόριθμος του συλλογικού ασυνειδήτου και η αβάσταχτη παρακαταθήκη του “Live Your Myth in Greece” αποδεικνύονται ακλόνητα εμπόδια. Θα παράσχει άραγε μια εναλλακτική λύση η φιλελεύθερη Ευρώπη με τη λεγόμενη “ελευθερία του λόγου” της ή θα αντιπροτείνει απλά ένα νεοσυντηρητικό αφήγημα περί “σύγκρουσης πολιτισμών”;

Ταλαντευόμενη ανάμεσα στο οπερατικό μελόδραμα, το queer DIY κολάζ, τα φαντάσματα των '80s και την αισθητική της εικονικής πραγματικότητας, η ταινία επιχειρεί την καλειδοσκοπική αποτύπωση ενός αναστοχασμού πάνω στην πολιτική καθαρότητα, τις εναλλακτικές ιστορικές αφηγήσεις και τη θεσμική κριτική. Το αναπόφευκτο της τεχνο-ουτοπίας φαίνεται ότι έχει μετατραπεί από μετα-ανθρώπινη αντι-ουσιοκρατική ελπίδα σε deepfake αποκάλυψη. Στο τέλος, η μελαγχολία, το τραύμα και η απελπισία είναι τα μόνα υπολείμματα (και ίσως όπλα) στο μελανιασμένο σώμα των πολιτικών κινημάτων».

Η υπόθεση

O Ορφέας είναι ένας φιλόδοξος και επιτυχημένος ηγέτης. Ο πρώτος ανοιχτά γκέι πρωθυπουργός της Ελλάδας, χαίρει της αποδοχής του λαού (ή τουλάχιστον αυτό πιστεύει), μέχρι τη στιγμή που ένα απρόσμενο περιστατικό ανοίγει μια σειρά από ζητήματα που ο ίδιος θεωρούσε λυμένα. Αποφασισμένος να αλλάξει για πάντα τον τρόπο που γίνονται τα πράγματα στη χώρα, ο Ορφέας αποφασίζει να αναμετρηθεί με τα μεγάλα πνεύματα της ελληνικής ιστορίας.

Σε μια κατάβαση στο σκοτεινό εργαστήριο των εθνικών μύθων της ελληνικότητας, το Μουσείο Μεταφυσικής Ιστορίας, ο Ορφέας θα πρέπει να αποδείξει ότι ο ορθολογισμός του είναι ικανός να πείσει ακόμη και τις πλέον αντιδραστικές και χθόνιες δυνάμεις. Αρκεί όμως η ρητορική του δεινότητα και η λαοφιλία του για να καταφέρει μια ριζική αλλαγή του υπάρχοντος; Στο τέλος του ταξιδιού του ο Ορφέας θα έρθει αντιμέτωπος με τις δικές του αντιφάσεις και με τα όρια των δυνατοτήτων του.

Λίγα λόγια για τα ΦΥΤΑ

Τα ΦΥΤΑ είναι εννοιολογικό καλλιτεχνικό δίδυμο που δουλεύει με το περφόρμανς, τον ήχο και το κείμενο, και αποτελείται από τους Φιλ Ιερόπουλο και Φοίβο Δούσο. Από το 2012 έχουν συμμετάσχει σε μια σειρά δράσεων ως περφόρμερ, αλλά και ως επιμελητές. Υπήρξαν ιδρυτικά μέλη της queer δισκογραφικής Φυτίνη (που έχει στο ενεργητικό της περισσότερες από 30 κυκλοφορίες), της πλατφόρμας περφόρμανς Sound Acts (μέσω της οποίας παρουσίασαν περισσότερους από 80 καλλιτέχνες στο αθηναϊκό κοινό), καθώς και πολλά άλλα πρότζεκτς στα πλαίσια της δημιουργικής queer κοινότητας της Αθήνας. Έχουν συνεργαστεί μεταξύ άλλων με την ΑΣΚΤ, το ATOPOS cvc, το Freud Museum του Λονδίνου, την Athens Biennale και παρουσιάσει κείμενα και ομιλίες σε ακαδημαϊκούς χώρους σε Ελλάδα και Ευρώπη.