72η Μπερλινάλε: Η Ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης πάει Βερολίνο

Επιστροφή για το Φεστιβάλ Βερολίνου, καθώς οι συνθήκες δεν επέτρεψαν πέρυσι να διεξαχθεί κανονικά, με πρωτότυπες, καλλιτεχνικές ταινίες αλλά και με τη δυναμική παρουσία των ντοκιμαντέρ, των ταινιών μικρού μήκους και των μεγάλων δημιουργών, οι οποίοι κάνουν τη δυναμική επανεμφάνισή τους.

Ειδικά από την Ελλάδα οι τρεις συμμετοχές αναφέρονται τόσο σε νέες δημιουργούς όσο και σε άκρως πρωτότυπα θέματα, ενώ άξια λόγου είναι η επανεμφάνιση του Σύλλα Τζουμέρκα, ενός καταξιωμένου και παλιού γνώριμου των φεστιβάλ. Καθώς φαίνεται ο πρόεδρος της Επιτροπής Μ. Νάιτ Σιάμαλαν στο φετινό φεστιβάλ, εκτός από τις πρωτότυπες ελληνικές συμμετοχές, θα έχει ένα πολύ καλό υλικό στα χέρια του με ταινίες με έντονες κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις προς τις οποίες φαίνεται να στρέφεται το φετινό Φεστιβάλ του Βερολίνου που θα διεξαχθεί στις 10-16 Φλεβάρη με παλιούς και καταξιωμένους δημιουργούς όπως ο Μπερτράν Μπολένο, ο Σο Μιγιάκε και ο Φρανσουά Οζόν αλλά και νέους σκηνοθέτες όπως ο Φίλις Νάγκι, ο οποίος καταφθάνει στο Βερολίνο έχοντας στο πλευρό του την Κέιτ Μάρα, την Ελίζαμπεθ Μπανκς, τη Σιγκούρνι Γουίβερ, Το «παρών» αναμένεται να δώσει, επίσης, ο Νικ Κέιβ, με ντοκιμαντέρ που εμπνέεται από τη ζωή του.

Οσο για το τιμώμενο πρόσωπο του φεστιβάλ, αυτό θα είναι η Ιζαμπέλ Ιπέρ, την οποία χαρήκαμε πρόσφατα και από κοντά στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση με την εντυπωσιακή της εμφάνιση στον «Γυάλινο Κόσμο» του Τένεσι Γουίλιαμς. Η Ιπέρ είναι, ως γνωστόν, αγαπημένη των φεστιβάλ και ειδικά της Μπερλινάλε, αφού έχει πρωταγωνιστήσει σε επτά ταινίες που βρέθηκαν στο διαγωνιστικό τμήμα του, με πρώτη την «Εκδίκηση μιας Γυναίκας» (1990) του Ζακ Ντουαγιόν και πιο πρόσφατη το «Μέλλον» (L’Avenir, 2016) της Μία Χάνσεν-Λαβ, ταινία που απέσπασε την Αργυρή Αρκτο Καλύτερης Σκηνοθεσίας.

Δύο δυναμικές Ελληνίδες σκηνοθέτιδες

Η πρώτη ελληνική συμμετοχή αφορά την ταινία «Η Πόλη και η Πόλη» των Σύλλα Τζουμέρκα και Χρήστου Πασσαλή, η οποία εμπνέεται από την ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τζουμέρκας, που είχε κλέψει τις εντυπώσεις στο τελευταίο φεστιβάλ του Βερολίνου που διεξήχθη κανονικά, πριν από τρία χρόνια, κάνοντας παγκόσμια πρεμιέρα με το πανέμορφο «Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών» ενώ είχε αποσπάσει πολύ καλές μνείες με τις προηγούμενες φεστιβαλικές εμφανίσεις του με τη «Χώρα προέλευσης» και την «Εκρηξη», αυτή τη φορά σκηνοθετεί μαζί με τον συνομήλικό του και συντοπίτη του Πασσαλή.

Εκτός από το γνωστό δίδυμο της Θεσσαλονίκης, το οποίο εμπνέεται από μια σκοτεινή σελίδα της πόλης καταγωγής του, στο παγωμένο, όπως αναμένεται, Βερολίνο θα βρεθούν δύο εξαιρετικές, νέες κινηματογραφίστριες: η Σοφία Γεωργοβασίλη με τις «Αναμνήσεις μιας εφηβικής καταιγίδας» (Memoir of a Veering Storm) και η Αρτεμις Αναστασιάδου με το «Βανκούβερ».

Οσοι είχαν δει τη μικρού μήκους ταινία της πολυβραβευμένης Αναστασιάδου στο Φεστιβάλ της Δράμας είχαν μεταφέρει τις καλύτερες εντυπώσεις κάνοντας λόγο για μια εξαιρετική ματιά πάνω στην Ελλάδα της μετανάστευσης, πέρα από τα σύνορα και για μια ταινία ενηλικίωσης μέσα από το αθώο βλέμμα των παιδιών. Μάλιστα, η ίδια η Αναστασιάδου, μαθαίνοντας ότι η ταινία της επιλέχθηκε για την Μπερλινάλε, δήλωσε σχετικά: «Λένε ότι η κάθε ταινία έχει και το ιδανικό φεστιβάλ για την πρεμιέρα της. Εγώ δεν θα μπορούσα να φανταστώ ένα πιο κατάλληλο τμήμα από το Berlinale Generation για τη διεθνή πρεμιέρα του "Βανκούβερ".

Τεράστια τιμή για την ταινία, χαμόγελα, συγκρατημένος ενθουσιασμός και απλά χαρά, χαρά, χαρά που προσκληθήκαμε σε αυτό το ιστορικό φεστιβάλ. Σημαίνει αναγνώριση ότι πετύχαμε να φτιάξουμε μια καλλιτεχνική ταινία για την παιδική εμπειρία που αφηγείται την ιστορία με την απλότητα και την καθαρότητα με την οποία προσεγγίζουν τα παιδιά τον κόσμο, χωρίς να χαρίζεται και να ηθικολογεί.

Σε ένα πιο πρακτικό επίπεδο, η επιλογή της ταινίας στο τμήμα αυτό, ένα από τα παλαιότερα και το πιο πρωτοπόρο στο είδος του, πιστεύω ότι θα φέρει την ταινία σε επαφή με άλλα φεστιβάλ και πλατφόρμες που ενδιαφέρονται για αντίστοιχο περιεχόμενο. Η συνειδητοποίηση ότι η ταινία αυτή έπρεπε να γραφτεί και να ιδωθεί με σεβασμό μέσα από το βλέμμα ενός μικρού κοριτσιού, έγινε όταν πήραμε μέρος (και βραβευτήκαμε) στο 2nd Creative Pitching Lab του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους το 2019.

Από τότε το φεστιβάλ υπήρξε αρωγός μας σε όλα τα επίπεδα παραγωγής και προώθησης της ταινίας, και το ευχαριστούμε θερμά». Μια αντίστοιχη ταινία ενηλικίωσης είναι και αυτή της άκρως ταλαντούχας Σοφίας Γεωργοβασίλη, η οποία ύστερα από τις βραβευμένες μικρού μήκους «Προετοιμασία» και «Cedar Wolf» φτιάχνει τις βαλίτσες της για Βερολίνο, όπου θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα η δική της πρωτότυπη πρόταση σε ειδικό τμήμα προβολών για νέους δημιουργούς. Η ιστορία της αφηγείται τις περιπέτειας μιας νεαρής κοπέλας όπου φτάνοντας μαζί με τη μητέρα της στο σχολείο έρχεται αντιμέτωπη με την επέλαση ενός απρόσμενου κυκλώνα που δίνει την αφορμή στην ίδια να το σκάσει για να επισκεφθεί ένα νοσοκομείο, όπου αρχίζουν να ξεδιπλώνονται πολλά και απρόσμενα.


Δύο Θεσσαλονικείς για την Ιστορία των Εβραίων

Δεν θα μπορούσε ίσως να βρεθεί καλύτερο σκηνοθετικό δίδυμο από τον Χρήστο Πασσαλή της ομάδας Blitz, του Luzerner Τheater και τον έμπειρο των διεθνών φεστιβάλ Σύλλα Τζουμέρκα καθώς, εκτός από την ευαίσθητη ματιά που διαθέτουν ως δημιουργοί, κατάγονται αμφότεροι από τη Θεσσαλονίκη.

Γι’ αυτό και φαίνεται ότι στέφεται με επιτυχία η ιδέα τους να γυρίσουν μέσα στην πανδημία και σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μια άκρως πρωτότυπη ταινία που υπερβαίνει τα όρια της μυθοπλασίας, του ντοκιμαντέρ και της ταινίας-δοκιμίου, ένα είδος που τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να κινητοποιεί κατά κόρον τους κινηματογραφιστές, και να μιλήσουν για ένα δύσκολο και σκοτεινό κεφάλαιο της Θεσσαλονίκης, όπως είναι η Ιστορία των Εβραίων.

Η πρωτοτυπία του εγχειρήματος έγκειται επίσης στο ότι σκηνοθετούν από κοινού μια ταινία κοφτερή σαν μαχαίρι, που χωρίζεται σε έξι κεφάλαια, συν τον πρόλογο και τον επίλογο. Πρόκειται για μια άκρως δουλεμένη ταινία, εμπνευσμένη απ’ όσα εξιστορεί ο Μαζάουερ στην «Πόλη των Φαντασμάτων» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) αλλά και από τη σύγχρονη όψη της πόλης, όπως την ξέρουν και την έχουν ζήσει οι δύο συντοπίτες δημιουργοί. Είναι μάλιστα η καλύτερη συγκυρία για τη χώρα μας οι έμπειροι από διεθνή φεστιβάλ Πασσαλής και Τζουμέρκας να μεταβαίνουν στο Βερολίνο και να συμμετέχουν στη φετινή 72η Μπερλινάλε με μια ταινία για τη Θεσσαλονίκη και μάλιστα με περιεχόμενο που εμπνέεται από τη ρεαλιστική αλλά και την ιστορική παρουσία της.

Οπως ομολογούν, μάλιστα, σχετικά: «Οι δύο πόλεις που συνυπάρχουν στο ίδιο κάδρο: η Θεσσαλονίκη του προηγούμενου αιώνα και η πόλη όπως είναι σήμερα. Ο χώρος και ο χρόνος πλέκονται με αινιγματικό τρόπο: η χαμένη πόλη, οι αγωνιζόμενοι, ταπεινωμένοι, για πάντα χαμένοι κάτοικοί της συνυπάρχουν δίπλα στους σύγχρονους κατοίκους», εξηγώντας την παράλληλη αφήγηση της πολυεπίπεδης αυτής ταινίας, ενώ συμπληρώνουν: «Δύο ρεύματα σχηματίζονται: το πρώτο είναι το σύγχρονο, αυτό της καθημερινότητας. Το άλλο βασίζεται στην αληθινή εμπειρία και τα σκληρά γεγονότα μιας καλά θαμμένης εποχής, μιας εποχής που άφησε πίσω της ανοιχτές πληγές, αλλά και τα ίχνη μιας χαμένης Εδέμ. Τα δύο ρεύματα, το σύγχρονο και το άλλο, συναντιούνται και συνδιαλέγονται στις ρωγμές, όπως σε ένα όνειρο».

Η πρωτοτυπία όμως της ταινίας δεν εξαντλείται στην καινοτομία του εγχειρήματος, ούτε στη σκηνοθετική συνύπαρξη δύο εξαίρετων δημιουργών, αλλά και στο γεγονός ότι στην παραγωγή έχουν συμβάλει θεσμοί πέρα από το αυστηρό πλαίσιο μιας κινηματογραφικής παραγωγής, όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που έχουν συμπράξει με τη Homemade Films - στο εγχείρημα κυρίαρχο ρόλο είχαν επίσης η Μαρία Δρανδάκη και ο Ορέστης Ανδρεαδάκης.

Επίσης η ταινία υποστηρίχθηκε από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στο πλαίσιο της δωρεάς του για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, το Claims Conference - the Conference of Jewish Material Claims Against Germany, το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον, το Rosa Luxemburg Stiftung - Office in Greece, το ΕΚΟΜΕ, τo Kέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, το MOMus, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης.

Ειδικά ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης θεωρεί ότι το εγχείρημα είναι εξαιρετικά σημαντικό και ξεπερνάει τα σύνορα με τη συγκεκριμένη συμμετοχή στο Βερολίνο. Σε δήλωσή του μάλιστα αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «είμαστε ευτυχείς για τη συμμετοχή της ταινίας “Η Πόλη και η Πόλη” στο διαγωνιστικό τμήμα “Encounters” του Φεστιβάλ του Βερολίνου. Θα ήθελα να συγχαρώ τους δημιουργούς της, Χρήστο Πασσαλή και Σύλλα Τζουμέρκα, για το πρώτο πολύ σημαντικό βήμα στη διεθνή πορεία της ταινίας, τη συμμετοχή στη φετινή Μπερλινάλε.

“Η Πόλη και η Πόλη” αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές μας αναθέσεις για το επετειακό πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για το 1821 και υλοποιήθηκε χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και σε συμπαραγωγή με τη Ηomemade Films. Ευχόμαστε η ταινία να έχει τη διεθνή πορεία και την καταξίωση που της αξίζει». Επίσης η ταινία έχει ένα πολυπρόσωπο καστ που αποτελείται από τους Βασίλη Κανάκη, Αλέξανδρο Βαρδαξόγλου, Αγγελική Παπούλια, Αργύρη Ξάφη, Νίκη Παπανδρέου, Βασίλη Καραμπούλα, Θέμιδα Μπαζάκα, Μαρία Φιλίνη, Λαέρτη Μαλκότση, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Φριτς Φένε, Γιάκομπ Λέο Σταρκ, Φιντέλ Ταλαμπούκα, Αρη Αρμαγανίδη, Ζωή Σιγαλού, Μαρίνα Σιώτου, Δανάη Πριμάλη, Μιχάλη Κίμωνα, Λεονάρδο Μπατή, Βάσια Μπακάκου, και πολλούς ακόμη επαγγελματίες ηθοποιούς και ερασιτέχνες.

Τη διεύθυνση φωτογραφίας της ταινίας υπογράφει ο Σίμος Σαρκετζής («Μικρά Αγγλία», «Winona», «Σμύρνη μου Αγαπημένη»), το μοντάζ ο Γιώργος Ζαφείρης («Μήλα»), τα σκηνικά ο Πασσαλής, τα κοστούμια η Μάρλι Αλειφέρη («Suntan», «To Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών») και η Βασιλεία Ροζάνα («Αttenberg», «Digger»), τον ήχο οι Κώστας Βαρυμπομπιώτης, Νίκος Εξαρχος, Δημήτρης Κανελλόπουλος και Περσεφόνη Μήλιου, ενώ τον σχεδιασμό του μακιγιάζ και των κομμώσεων οι Εύη Ζαφειροπούλου και Ιουλία Σιγρίμη.



Ειδήσεις σήμερα:

Λήγει αύριο η παράταση για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού - Ανεμβολίαστοι όσοι ενήλικες δεν έχουν κάνει αναμνηστική δόση

Θρίλερ στα Καλάβρυτα: Αγνοούνται τρεις ορειβάτες στον Χελμό

Η ιστορία της Έλενας και η φρίκη του σεξ τράφικινγκ: Πήγαινε με 20 άντρες τη μέρα, τη βρήκαν μισοπεθαμένη