Κρατική Ορχήστρα Αθηνών: Είπαμε «όχι» στον Καβάκο γιατί ο τίτλος της συναυλίας έλεγε «υπέρ της Ουκρανίας»

Ένα ακόμη επεισόδιο διχασμού, που πυροδοτήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, εκτυλίχθηκε, δυστυχώς, τα τελευταία 24ωρα στον χώρο του πολιτισμού. Ο κορυφαίος, διεθνούς φήμης Έλληνας βιολονίστας, διευθυντής ορχήστρας και προσφάτως Ακαδημαϊκός Λεωνίδας Καβάκος γνωστοποίησε, με μεγάλη απογοήτευση και εμφανή ενόχληση, την αρνητική απάντηση που εισέπραξε από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ στην πρόταση που τούς έκανε να συμμετάσχουν στην αντιπολεμική συναυλία, με στόχο να συγκεντρωθούν χρήματα για την ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου από τα πολεμικά πυρά μαιευτηρίου της Μαριούπολης.

Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο ίδιος σε συνεντεύξεις του και επανέλαβε σε συνομιλία που είχε στο Facebook, ρώτησε και τις δύο ορχήστρες αν θα ήταν δυνατόν να συμμετάσχουν στη συναυλία χωρίς να διαταραχτεί ο ήδη υπάρχων προγραμματισμός τους και αρχικά τον διαβεβαίωσαν ότι ήταν εφικτό. Στην συνέχεια, ωστόσο, το κλίμα άλλαξε και ανακοινώθηκε στον σπουδαίο καλλιτέχνη η απόφασή τους να μην λάβουν μέρος τελικά στην μουσική αυτή ανθρωπιστική βραδιά. Όσο για τους λόγους που επικαλέστηκαν για την άρνησή τους, ο ίδιος τούς χαρακτήρισε «προσχηματικούς» και «απαράδεκτους» ενώ εμφανίστηκε πεπεισμένος πως η πραγματική αιτία ήταν ο επίσημος τίτλος της συναυλίας ο οποίος αναφέρει, εύλογα, πως πρόκειται για συναυλία υπέρ της Ουκρανίας.

Το παραπάνω γεγονός παραδέχεται, για πρώτη φορά επισήμως η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, διά στόματος του Προέδρου του σωματείου των μουσικών της, κ. Μιχάλη Ραμμού, ο οποίος ξεκαθαρίζει ωστόσο, μιλώντας στο protothema.gr, πως πρόκειται για μια απόφαση που ελήφθη δημοκρατικά και όπως ορίζουν οι κανονισμοί: «Η πρόταση για τη συναυλία με τον κ. Καβάκο κατατέθηκε στην διοίκηση της ΚΟΑ στις 21 Μαρτίου. Στις 24 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση, όπως προβλέπεται από το νόμο για τις έκτακτες συναυλίες. Το αποτέλεσμα της γενικής συνέλευσης, η οποία πραγματοποιήθηκε σε πολύ καλό κλίμα και ακούστηκαν όλες οι απόψεις, ήταν οριακά αρνητικό» εξηγεί ο ίδιος και προσθέτει: «Αυτό που προβλημάτισε κατά κύριο λόγο ήταν ο τίτλος της συναυλίας «Αντιπολεμική συναυλία υπέρ της Ουκρανίας». Η πλειοψηφία θεώρησε ότι μέσα από αυτόν τον τίτλο η εκδήλωση αποκτά πολιτικό χαρακτήρα. Δεν είχαμε διαφωνία να δοθούν τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν για την ανοικοδόμηση του μαιευτηρίου της Μαριούπολης παρότι προτάθηκαν και κάποιες εναλλακτικές. Κάνουμε φιλανθρωπικές συναυλίες ως ορχήστρα πολλά χρόνια τώρα αλλά από τη στιγμή που πλέον πολιτικοποιούνται τα πάντα είναι λογικό να υπάρχουν αμφιβολίες και δεύτερες σκέψεις. Άλλωστε η ορχήστρα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας».

Όσο για τη δημόσια συγγνώμη που απαίτησε ο Λεωνίδας Καβάκος προκειμένου να συνεχίσει στο μέλλον τη συνεργασία του με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με την οποία οποία έχει πολλάκις συνεργαστεί και στηρίξει καλλιτεχνικά αλλά και οικονομικά παραχωρώντας της την προσωπική του αμοιβή, ο Πρόεδρος του σωματείου των μουσικών της αναφέρει: «Εγώ δεν μπορώ να απολογηθώ για μια δημοκρατική απόφαση γενικής συνέλευσης ούτε να παρέμβω προκειμένου να αλλάξει αυτή η απόφαση».

Από την άλλη πλευρά οι μουσικοί της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ υποστηρίζουν πως ουδέποτε δόθηκε αρνητική απάντηση από τους ίδιους στον Λεωνίδα Καβάκο και πως πρόκειται για μία παρεξήγηση η οποία πήρε μεγάλη έκταση: «Προφανώς και δεν έχουμε κάτι εναντίον του κ. Καβάκου. Πώς θα μπορούσαμε άλλωστε; Είναι παιδί της ΕΡΤ απ’ όπου συνταξιοδοτήθηκε ο πατέρας του και όπου έκανε και ο ίδιος τα πρώτα του βήματα» δήλωσε στο protothema.gr o Πρόεδρος του Σωματείου Μουσικών της ΕΡΤ κ. Τάσος Γρατσίας για να συμπληρώσει αμέσως μετά: «Οι ίδιοι οι μουσικοί της ορχήστρας δεν αρνήθηκαν ποτέ να συμπράξουν με τον κ. Καβάκο, έχει γίνει παρεξήγηση γι’ αυτό και θα βγάλουμε, μέσα στις επόμενες ημέρες, επίσημη ανακοίνωση σχετικά με το θέμα αυτό».

Από πλευράς του πάντως, ο μέχρι πρότινος μουσικός διευθυντής της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ Γιώργος Πέτρου, του οποίου η θητεία έληξε προσφάτως, δήλωσε με νόημα στο protothema.gr από το εξωτερικό όπου βρίσκεται εξαιτίας των καλλιτεχνικών του υποχρεώσεων: «Προσωπικά, αν μού ζητούσε ο κ. Καβάκος να συμμετάσχω σε αυτή τη συναυλία, θα πήγαινα τρέχοντας!»

Στο μεταξύ, αντίθετος με την απόφαση που ελήφθη αλλά και γενικότερα με τον διχασμό, ειδικά στους χώρους των τεχνών, εμφανίστηκε με δηλώσεις του και ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ, Λουκάς Καρυτινός ο οποίος ωστόσο δεν δικαιοδοτείται να παίρνει αποφάσεις σχετικά με συναυλίες που δεν συμπεριλαμβάνονται στο επίσημο προγραμματισμό.

Πολιτικό χρώμα σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με ανθρωπιστικό σκοπό

Η αλήθεια είναι πως το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν δημιουργηθεί και άλλες αντίστοιχες, πολιτικά χρωματισμένες καλλιτεχνικές διαμάχες με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μετά την ανακοίνωση της συναυλίας ειρήνης που διοργανώθηκε προ ημερών στα Προπύλαια εκφράστηκαν αντιδράσεις για το γεγονός ότι, αρχικά, δεν υπήρχε καμία αναφορά στην Ουκρανία και τη ρωσική εισβολή, γεγονός που ανάγκασε τους διοργανωτές να κάνουν αλλαγές στην αφίσα.

Στο μεταξύ,πριν από έναν περίπου μήνα, μέλη της  Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων  αρνήθηκαν πεισματικά την πρόταση του Δημοτικού Συμβουλίου να παίξουν, συμβολικά, τον Εθνικό Ύμνο της Ουκρανίας, σε συναυλία που έδιναν στο Θέατρο Ολύμπια

Επιπλέον, στις αρχές Μαρτίου επικράτησε ένταση στην Εθνική Λυρική Σκηνή όταν στο διάλειμμα της παράστασης «Οθέλλος» ένας από τους συντελεστές που είχε ουκρανική καταγωγή εμφανίστηκε στη σκηνή τυλιγμένος με τη σημαία της Ουκρανίας και ζήτησε να τηρηθεί ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των θυμάτων του πολέμου, προκαλώντας ωστόσο τις αντιδράσεις κάποιων συναδέλφων του που δεν συμφώνησαν με αυτήν του την πρωτοβουλία.

Είναι λοιπόν περισσότερο από εμφανές πως γίνονται, κατά καιρούς, προσπάθειες προκειμένου να αποκτήσει η φιλανθρωπία και ο ανθρωπισμός κομματικό πρόσημο και πολιτικό χρώμα, κίνηση αναμφισβήτητα διχαστική και επικίνδυνη για το μέλλον της εγχώριας καλλιτεχνικής κοινότητας. Δεν υπάρχει πάντως άλλη χώρα στην Ευρώπη που να ασχολούνται οι καλλιτέχνες με τις λέξεις των τίτλων των φιλανθρωπικών εκδηλώσεων και τους πιθανούς συνειρμούς που να μπορεί να κρύβουν, να φοβούνται να δώσουν το παρών σε αντίστοιχες προσπάθειες μήπως και...παρεξηγηθούν ή να αρνούνται να συμπράξουν σε πρωτοβουλίες που αφορούν σημαντικούς παγκόσμιους σκοπούς οι οποίες δεν προέρχονται από τους κόλπους της πολιτικής πλευράς που υποστηρίζουν. Πιθανότατα, αυτό το κλίμα του διχασμού είναι που ενόχλησε, κυρίως, τον διεθνή Λεωνίδα Καβάκο ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια περνά μεγάλο μέρος του χρόνου του στο εξωτερικό και δεν μπορεί να αποδεχτεί τέτοιου είδους πρακτικές. Είναι πάντως καιρός οι καλλιτεχνικές δυνάμεις της χώρας να επιμείνουν στην ενωτική δύναμη της τέχνης και να μην επιτρέπουν να χρησιμοποιείται ως εργαλείο διχασμού.