Βαγγέλης Παπαθανασίου: Ο ιδιοφυής συνθέτης που ύμνησε το διάστημα κι έδωσε σε έναν αστεροειδή το όνομά του
20.05.202206:45
Από την πρώτη του απόπειρα διαστημικής μουσικής μέχρι την εμβληματική «Μυθωδία» που ταξίδεψε την Ελλάδα σε μακρινούς γαλαξίες και το συμπαντικό κύκνειο άσμα του
«Η μυθολογία, η επιστήμη, η εξερεύνηση του διαστήματος, αυτά είναι θέματα που με γοητεύουν από την παιδική μου ηλικία. Και πάντα συνδέονταν με κάποιο τρόπο με τη μουσική που γράφω» είχε εξομολογηθεί ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, που έφυγε από τη ζωή στα 79 του χρόνια, αποκαλύπτοντας το δεύτερο μεγαλύτερο πάθος του μετά τη μουσική. Ένα πάθος που τον οδήγησε σε απροσδόκητα μουσικά και διαστημικά συνάμα ταξίδια, μέσα από τα οποία επιβεβαιωνόταν μια βασική του πεποίθηση που έλεγε πως «η μουσική διαμορφώνει το σύμπαν».
Η σχέση του Βαγγέλη Παπαθανασίου και της μουσικής του δημιουργίας με το διάστημα ήταν μακρόχρονη και αδιάκοπη, σχεδόν καριμική, Πιστεύοντας ακράδαντα πως η μουσική είναι μια ιερή βασική δύναμη του σύμπαντος με σκοπό να ανυψώσει, να εμπνεύσει και να γιατρέψει την ανθρωπότητα, έγραψε σπουδαία έργα εμπνευσμένα από το διάστημα και αφιερωμένα σ' αυτό. Και το ανεκτίμητο δώρο που έλαβε γι΄ αυτήν του την προσφορά ήταν ένας αστεροϊδής με το όνομά του. Με απόφαση της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης, από το 1995 ο Αστεροϊδής της Κύριας Ζώνης 6354 ονομάζεται 6354 Vangelis!
Η πρώτη επαφή του με τον μαγικό κόσμο του διαστήματος έγινε το 1980 μέσω της μουσικής που συνέθεσε για την αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» που αφορούσε στη σχέση του ανθρώπου με το σύμπαν και στην ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Την σειρά, η οποία τιμήθηκε με βραβείο Emmy, παρακολούθησαν περισσότεροι από 500 εκατομμύρια τηλεθεατές σε 60 διαφορετικές χώρες.
H ιστορία της «Μυθωδίας»
Ήταν 13 Ιουλίου του 1993 όταν ο διεθνής πλέον Βαγγέλης Παπαθανασίου παρουσιάζει στο Ηρώδειο, σε παγκόσμια πρεμιέρα το νέο του μουσικό έργο με αρχικό τίτλο «Μυθολογία», συνοδευόμενος τη μεσόφωνο Μαρκέλα Χατζηιωάννου, την υψίφωνο Λουσιέν Ντεβάλ και την χορωδία και τα κρουστά της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υπό την Διεύθυνση του Γάλλου μαέστρου Υβάν Σεζάρ. Το έργο, που στη συνέχεια θα ονομαστεί «Μυθωδία» είχε γραφτεί αρχικά σε επτά ωδές και περιελάμβανε, εκτός από μουσική, και στίχους, επίσης δια χειρός Παπαθανασίου, γραμμένους μάλιστα στα αρχαία ελληνικά. Θα χρειαστεί να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να πάρει η «Μυθωδία» τη θέση που της αξίζει στην σύγχρονη μουσική ιστορία.
Όταν στις αρχές της νέας χιλιετίας η NASA προτείνει στον πολυβραβευμένο Έλληνα συνθέτη να γράψει την μουσική που θα συνοδεύσει την διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ «2001: Οδύσσεια στον Άρη», εκείνος τούς φέρνει τη «Μυθωδία». «Όταν άκουσα για πρώτη φορά την Μυθωδία ήμουν σε έκσταση με την «δύναμη των θεμάτων» και του ρυθμού και χωρίς άλλο δισταγμό πρότεινα να ηχογραφηθεί αμέσως» θα αποκαλύψει ο διευθυντής της Sony Classical Πήτερ Γκελμπ, ο οποίος άναψε το πράσινο φως για την παγκόσμια κυκλοφορία του έργου.
«Εμπνεύστηκα το όνομα Μυθωδία από τις λέξεις Μύθος και Ωδή. Και ένιωσα σε αυτό ένα κοινό μονοπάτι με την τρέχουσα εξερεύνηση του πλανήτη [Άρη] από τη NASA. Ό,τι χρησιμοποιούμε ως κλειδί - μουσική, μυθολογία, επιστήμη, μαθηματικά, αστρονομία - όλοι εργαζόμαστε για να αποκωδικοποιήσουμε το μυστήριο της δημιουργίας, αναζητώντας τις βαθύτερες ρίζες μας» θα δηλώσει συγκινημένος ο Βαγγέλης Παπαθανασίου.
Η νέα, εμπλουτισμένη εκδοχή της «Μυθωδίας» θα παρουσιαστεί ζωντανά στις 28 Ιουνίου 2001, στην Αθήνα, στον εμβληματικό αρχαίο ναό του Ολυμπίου Διός, στο πλαίσιο μιας φαντασμαγορικής παράστασης, με εντυπωσιακά οπτικά εφέ που μάγεψε όσους είχαν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν από κοντά καθώς επρόκειτο πράγματι για μια μοναδική, μυσταγωγική εμπειρία. Στο μεγαλειώδες αυτό καλλιτεχνικό εγχείρημα συμμετείχαν επίσης οι σοπράνο Kathleen Battle και Jessy Norman, η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου και η 120μελής χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Η επίσημη δισκογραφική κυκλοφορία του έργου θα γίνει μερικούς μήνες αργότερα, στις 23 Οκτωβρίου 2001, την ίδια μέρα που η NASA θέτει το διαστημικό σκάφος 2001 Mars Odyssey στην τροχιά του Άρη.
Ήρα και η Rosetta
Το 2013 η ΝΑΣΑ επιλέγει και πάλι τον Βαγγέλη Παπαθανασίου για την δημιουργία ενός μουσικού έργου που θα πλαισιώνει το βίντεο από την αποστολή «ΗΡΑ» το οποίο παρουσιάζει, για πρώτη φορά, την ταυτόχρονη κίνηση της Γης και της Σελήνης.
Ένα χρόνο αργότερα έρχεται η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος θα ζητήσει από τον διεθνώς καταξιωμένο Έλληνα συνθέτη να αναλάβει τη μουσική επένδυση για την αποστολή «Rosetta», της προσεδάφισης ενός διαστημικού ερευνητικού οχήματος σε έναν κομήτη για πρώτη φορά στην ιστορία. Κι εκείνος, αφού πρώτα επισκέπτεται τον διαστημικό σταθμό, εμπνέεται και δημιουργεί την τριλογία «Άφιξη», «Το ταξίδι του Philae» και «Το βαλς», που παρουσιάζεται από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους Ροζέτα στον κομήτη.
«Όταν συνδυάσαμε τις εικόνες της αποστολής με τη μουσική, νιώσαμε ότι αποτυπώνουν ακριβώς το πώς θα ένιωθαν οι άνθρωποι αν αντίκριζαν έναν κομήτη από κοντά. Με τη μουσική μπορείς να εντείνεις τα συναισθήματα και να δημιουργήσεις αναμνήσεις. Πιστεύω ότι αυτό που επιθυμούσε ο Vangelis ήταν να μοιραστεί μια ανάμνηση της αποστολής Rosetta μέσω της μουσικής του» θα δηλώσει με νόημα ο Διαστήματος Carl Walker, στέλεχος του Ευρωπαικού Οργανισμού Διαστήματος.
Το ομώνυμο άλμπουμ θα κυκλοφορήσει στις 23 Σεπτεμβρίου του 2016 σε ολόκληρο τον κόσμο από την θρυλική δισκογραφική εταιρεία «Decca». Η κυκλοφορία του νέου αυτού μουσικού έργου μάλιστα σηματοδοτεί το αποκορύφωμα της 12ετούς αποστολής και συνοδεύεται από εντυπωσιακά διαστημικά πλάνα που έχουν τραβηχτεί από το ερευνητικό όχημα.
Το σύμπαν, που τόσο αγάπησε και ύμνησε με τις ουράνιες μουσικές του ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, συνωμότησε ώστε ο μουσικός κύκλος της επίγειας ζωής του να κλείσει με μια δισκογραφική έκδοση αφιερωμένη στο διάστημα. Ο λόγος για το άλμπουμ του «Juno To Jupiter» που κυκλοφόρησε στις 24 Σεπτεμβρίου και ήταν εμπνευσμένο από την πρωτοποριακή αποστολή της NASA με το διαστημικό σκάφος Juno, στην εξερεύνηση του πλανήτη Δία.
Κάπως έτσι ο ιδιοφυής και πρωτοπόρος συνθέτης που έφερε την επανάσταση στην ελληνική ροκ σκηνή, πάντρεψε με επιτυχία την κλασική μουσική με την ηλεκτρονική και αναγνωρίστηκε ως κορυφαία φυσιογνωμία της παγκόσμιας μουσικής κοινότητας ξεκίνησε για το τελευταίο του ταξίδι με προορισμό το κομμάτι εκείνο του διαστήματος που δικαιωματικά κατέκτησε κι είναι γραμμένο με μεγάλα γράμματα το όνομά του: Vangelis!