Ιάκωβος Καμπανέλλης: Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει την κινηματογραφική πλευρά του

Μπορεί ο Ιάκωβος Καμπανέλλης να υπήρξε κατά κύριο λόγο σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας επέδειξε, ωστόσο, σημαντικά δείγματα γραφής και στο σινεμά και μάλιστα με διαφορετικούς τρόπους. Αυτή την κινηματογραφική, πιθανόν άγνωστη σε πολλούς, πλευρά του «φωτίζουν» η Ταινιοθήκη της Ελλάδος και το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μέσα από μια σειρά προβολών που θα φιλοξενηθούν, από τις 23 έως τις 28 Ιουνίου, στον θερινό κινηματογράφο «Λαΐς», στο πλαίσιο του Λογοτεχνικού Έτους 2022 Ιάκωβος Καμπανέλλης, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννησή του.

Πόσοι θυμούνται άραγε πως η θρυλική «Στέλλα» του Κακογιάννη βασίζεται στο θεατρικό έργο του Καμπανέλλη, πως ο ίδιος υπογράφει το σενάριο του «Δράκου» του Κούνδουρου ενώ σκηνοθέτησε και δύο ταινίες;

Στην ταράτσα της Ταινιοθήκης, θα προβληθεί η ταινία «Το κανόνι και τ΄ αηδόνι» (1968) που σκηνοθέτησε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης σε συνεργασία με τον αδερφό του Γιώργο Καμπανέλλη, καθώς και ταινίες στις οποίες είτε υπογράφει το σενάριο, είτε την επιμέλεια σεναρίου, είτε βασίστηκαν σε δικό του θεατρικό έργο.

Όπως σημειώνει στον κατάλογο του αφιερώματος η πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος Μαρία Κομνηνού, «ο Καμπανέλλης συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους έλληνες σκηνοθέτες στη διάρκεια των ετών 1950-1967, αφήνοντας το αποτύπωμά του σε αυτό που ονομάζουμε «κινηματογράφο του δημιουργού», με κορυφαίους εκπροσώπους τον Νίκο Κούνδουρο και τον Μιχάλη Κακογιάννη. Από τη σεναριακή του ενασχόληση ξεχωρίζει η συνεργασία του με καλούς εμπορικούς σκηνοθέτες, όπως ο Γρηγόρης Γρηγορίου, ο Ντίνος Δημόπουλος, ο Βασίλης Γεωργιάδης, ο Γιώργος Ζερβός και ο ΠάνοςΓλυκοφρύδης. Ο Καμπανέλλης ανήκε σε μια γενιά ανήσυχων διανοούμενων, η οποία οραματιζόταν την αναγέννηση του θεάτρου και του κινηματογράφου μέσα από καινοτόμες επιλογές που θα εξασφάλιζαν στους Έλληνες δημιουργούς μια θέση στο διεθνές στερέωμα, με άξονα όμως την προβολή των υπάλληλων αντιθετικών ακροατηρίων, η θέση των οποίων στην Ελλάδα της περιόδου 1950-1967 ήταν ακόμα δυσκολότερη από εκείνη άλλων ευρωπαϊκών χωρών, εξαιτίας των συνεπειών του Εμφυλίου πολέμου».
Ο ίδιος ο Καμπανέλλης, αναφορικά με τη σημασία του σεναρίου ως προς τη δημιουργία μιας ταινίας, έγραφε: «Σαν το πιο βασικό στοιχείο σε μια ταινία θα χαρακτήριζα το σενάριο… Με τα μορφολογικά στοιχεία που θα μεταχειριστείς φανερώνεις και αναδεικνύεις αυτό το κάτι που θες να πεις, αλλά οπωσδήποτε προϋπάρχει μέσα σου σαν ένας μύθος-όραμα, δηλαδή ένα σενάριο, έστω και ένα απλό διάγραμμα. Αν αυτό είναι αναπόφευκτο ακόμη και στη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ, πόσο μάλλον στην περίπτωση ενός δραματοποιημένου μύθου».

Στις ταινίες του αφιερώματος πρωταγωνιστούν μερικοί από τους πιο δημοφιλείς ηθοποιούς της εποχής. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Μελίνα Μερκούρη, Γιώργο Φούντα, Αλέκο Αλεξανδράκη, Τζένη Καρέζη, Ορέστη Μακρή, Βασίλη Αυλωνίτη, Στέφανο Στρατηγό, Έλλη Φωτίου, Δήμο Σταρένιο, Τίτο Βανδή, Ανέστη Βλάχο, Γιάννη Φέρτη, Λαυρέντη Διανέλλο, Νίκη Τριανταφυλλίδη και Διονύση Παπαγιαννόπουλο.

Παρακολουθώντας τις ταινίες αυτές, ντοκουμέντα μιας ολόκληρης εποχής, αντιλαμβάνεται κανείς πως ο Ιάκωβος Καμπανέλλης δημιουργεί ή εμπνέει πρωτότυπα σενάρια που ξεφεύγουν από τα κλισέ του λεγόμενου «παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου» και από την τυποποίηση των κινηματογραφικών ειδών της εποχής –ίσως γι’ αυτό και η σχέση του με τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής ήταν τελικά περιστασιακή. Παρ’ όλ’ αυτά (ή ίσως ακριβώς γι’ αυτό) η σημαντική συνεισφορά του στον ελληνικό κινηματογράφο παραμένει εν πολλοίς άγνωστη –γεγονός που εν μέρει εξηγείται και από την υποτίμηση της δουλειάς του σεναριογράφου την εποχή εκείνη.

Οι ταινίες του Καμπανέλλη, κάνουν το δικό τους εύστοχο σχόλιο στην κοινωνικοπολιτική κατάσταση και ανθρωπογεωγραφία της Ελλάδας, χωρίς να ηθικολογούν, με χιούμορ, σκωπτική διάθεση και ταυτόχρονα διεισδυτική ματιά και αγάπη για τους χαρακτήρες του. Αξίζει να τις ξαναδούμε στη μεγάλη οθόνη.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ

ΠΕΜΠΤΗ 23/06
21.30 Το κανόνι και τ’ αηδόνι (Ιάκωβος Καμπανέλλης, 1968, 105')
Προλογίζουν: Μαρία Κομνηνού, Κατερίνα Καμπανέλλη, Σίσσυ Παπαθανασίου
Είσοδος με προσκλήσεις. Θα διατεθεί αριθμός προσκλήσεων στο Facebook

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24/06
21.00 Το αμαξάκι (Ντίνος Δημόπουλος, 1957, 99')
Προλογίζουν: Ρήγας Αξελός και Ιάσων Τριανταφυλλίδης.
23.00 Η λίμνη των πόθων (Γιώργος Ζερβός, 1958, 98')

ΣΑΒΒΑΤΟ 25/06
21.00 Στέλλα (Μιχάλης Κακογιάννης, 1955, 90')
Προλογίζει ο Γιάννης Σολδάτος
23.00 Οι άσσοι του γηπέδου - Κυριακάτικοι Ήρωες (Βασίλης Γεωργιάδης, 1956, 98’)

ΚΥΡΙΑΚΗ 26/06
21.00 Το ποτάμι (Νίκος Κούνδουρος, 1959, 110')
Προλογίζει ο Χρήστος Σκυλλάκος
23.00 Η αρπαγή της Περσεφόνης (Γρηγόρης Γρηγορίου, 1956, 90')

ΔΕΥΤΕΡΑ 27/06
21.00 H έβδομη μέρα της δημιουργίας (Βασίλης Γεωργιάδης, 1956, 120')
Προλογίζει η Λιζιάννα Δελβερούδη
23.15 Το μονόγραμμα: Ιάκωβος Καμπανέλλης (Ηρώ Σγουράκη, 2005, 60’)

ΤΡΙΤΗ 28/06
21.00 Με τη λάμψη στα μάτια (Πάνος Γλυκοφρύδης, 1966, 100')
23.00 Το κανόνι και τ’ αηδόνι (Ιάκωβος Καμπανέλλης, 1968, 105') (Ε)

Οnline κράτηση εισιτηρίων ΕΔΩ