Φεστιβάλ Βενετίας: Οι ελληνικές συμμετοχές στη Μόστρα

Μετά τη μαζική απόβαση των Ελλήνων στο τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών, η Ελλάδα εξακολουθεί να δίνει το «παρών», αυτή τη φορά στη Μόστρα, με μια σειρά από διεθνείς συμπαραγωγές όπως μια ταινία μυθοπλασίας, ένα δυναμικό ντοκιμαντέρ, που είναι η νέα διεθνής τάση στο σινεμά, αλλά και με μια παραγωγή του Netflix, και συγκεκριμένα την ταινία του Ρομέν Γαβρά, ο οποίος έχει ήδη ξεσηκώσει το κοινό με την πολυαναμενόμενη «Athena» του.

Σε ένα λαμπερό μέχρι στιγμής φεστιβάλ, με έντονο, ωστόσο, πολιτικό χρώμα, αφού η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής Τζούλιαν Μουρ υποδέχτηκε το κοινό με τη σημαία της Ουκρανίας και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να βγαίνει σε απευθείας σύνδεση για να χαιρετίσει, αυτό που είναι προφανές είναι ότι διατηρεί τον πρωτοποριακό χαρακτήρα του. Ανοιχτό στις νέες προτάσεις και θεματικές, αλλά κυρίως στις πλατφόρμες όπως το Netflix, το Φεστιβάλ Βενετίας, έναν χρόνο προτού κλείσει τα 80 του χρόνια, φανερώνει τις «νεανικές» του τάσεις: απόδειξη ότι οι ταινίες που προβάλλονται στο επίσημο διαγωνιστικό διαθέτουν την ανατρεπτική, προκλητική χροιά που δικαιολογεί παρουσίες όπως του Λαρς Φον Τρίερ, του Ντάρεν Αρονόφσκι και του δικού μας Ρομέν Γαβρά, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι το 79ο Φεστιβάλ σήκωσε αυλαία με το παράδοξο «White Noise» του Νόα Μπάουμπαχ, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Ντον ΝτεΛίλο.

Διόλου τυχαία και η επιλογή της Αμερικανίδας Τζούλιαν Μουρ στο τιμόνι της επιτροπής, αφού είναι εκείνη που κόμισε ευρωπαϊκό αέρα στο αμερικανικό σινεμά μέσα από τις αξέχαστες «Ωρες», όπου πρωταγωνιστούσε το 2002, αλλά και το «Maps to the Stars» στις Κάννες το 2014. Ισως να είναι από τις λίγες Αμερικανίδες που εμπιστεύεται εδώ και χρόνια το φεστιβάλ, το οποίο, επίσης, αποδεικνύει ότι αγαπάει την Ελλάδα και τους Ελληνες δημιουργούς - ας μην ξεχνάμε ότι είναι το φεστιβάλ που ανέδειξε τον Γιώργο Λάνθιμο.

Ταινίες με πολιτική σφραγίδα

Η ελληνική παρουσία, πάντως, φέτος θα γίνει αισθητή χάρη σε δύο διεθνείς παραγωγές στις οποίες συμμετέχουν Ελληνες συμπαραγωγοί και οι οποίες έχουν ενισχυθεί από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ), αλλά και χάρη σε δύο φιλόδοξα ελληνικά κινηματογραφικά projects που επιλέχθηκαν να παρουσιαστούν στην Αγορά του Φεστιβάλ. Οι ταινίες που θα προβληθούν, εκτός του ότι έχουν έντονη κοινωνικοπολιτική σφραγίδα αφού αφορούν το θέμα του ξεριζωμού, της σχέσης κράτους - πολίτη, αλλά και της πατρίδας και της ταυτότητας σε μια εποχή όπου τα σύνορα είναι ήδη δυσδιάκριτα, κατάφεραν να ολοκληρωθούν ξεπερνώντας τις δυσκολίες την περίοδο του κορωνοϊού.

Συγκεκριμένα, εκτός από την ταινία του Γαβρά, η οποία ωστόσο έκανε γυρίσματα στη Γαλλία, στη Βενετία παρελαύνουν δύο ταινίες που ενισχύονται από το ΕΚΚ: η ταινία «Προς τον Βορρά» του Μιχάι Μινκάν και το ντοκιμαντέρ «Ο Χρήστος, το τελευταίο παιδί» της Τζούλια Αμάτι. Επίσης, στη Βενετία παρουσιάστηκαν τα κινηματογραφικά projects «Arcadia» του Γιώργου Ζώη και «Titanic Ocean» της Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη στο πρόγραμμα Venice Production Bridge (2-4/9). Αμφότερα έχουν ενταχθεί στο βασικό πρόγραμμα χρηματοδότησης του ΕΚΚ: το «Titanic Ocean» υποστηρίζεται και από το Ταμείο Ενίσχυσης Ελληνογαλλικών Κινηματογραφικών Συμπαραγωγών.

Ωραία έκπληξη ήταν το ότι, εκτός από τις ταινίες και τις παράλληλες δράσεις που στόχο είχαν την προώθηση των ελληνικών ταινιών και των Ελλήνων δημιουργών στο εξωτερικό και τα διάφορα φεστιβάλ, το ΕΚΚ διοργάνωσε στη Μόστρα μια άκρως πετυχημένη εκδήλωση σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, ενώνοντας, όπως και στα υπόλοιπα φεστιβάλ, τις εγχώριες κινηματογραφικές δυνάμεις σε μια κίνηση εξωστρέφειας.

Από τον πολιτικό «Βορρά» στον μοναχικό «Χρήστο»

Γυρισμένη στην Ελλάδα, η ταινία «Προς τον Βορρά» πραγματοποιεί τη δική της παγκόσμια πρεμιέρα στη Βενετία, μια συμπαραγωγή Ρουμανίας, Ελλάδας, Γαλλίας, Τσεχίας και Βουλγαρίας, με στόχο να δείξει ότι οι συμπαραγωγές είναι κάτι που ενισχύει και προβάλλει με κάθε τρόπο η χώρα μας. Πίσω, μάλιστα, από την ταινία κρύβεται μια πραγματική ιστορία που στόχο έχει να θίξει το βασικό κύμα μετανάστευσης από τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης κατά τη δεκαετία του '90: όλα ξεκινούν το 1996, στα ανοιχτά της θάλασσας, όταν κατά τη διάρκεια της βάρδιας του στο κατάστρωμα ενός υπερατλαντικού πλοίου, ο Τζόελ, ένας θρησκευόμενος Φιλιππινέζος ναύτης, βρίσκει κρυμμένο ανάμεσα σε κοντέινερ τον Ντιμίτρου, έναν Ρουμάνο λαθρεπιβάτη.

Η ταινία που έκανε γυρίσματα σε δύσκολες συνθήκες λόγω του κορωνοϊού τόσο στη χώρα μας, στο Κατάκολο, όσο και στην Κονστάντσα της Ρουμανίας, συνιστά συμπαραγωγή του ΕΚΚ με συμπαραγωγό τον Κωνσταντίνο Βασίλαρο και την εταιρεία παραγωγής Studio Bauhaus. Αλλη ταινία που έκανε δυναμικό πέρασμα από τη Μόστρα είναι ο «Χρήστος, το τελευταίο παιδί», που προβλήθηκε στο παράλληλο τμήμα Giornate degli Autori διεκδικώντας βραβείο. Είναι μία από τις λίγες περιπτώσεις που επιλέγεται ντοκιμαντέρ για να εκπροσωπήσει τόσο δυναμικά τη χώρα μας, καθώς είναι ένα είδος που τελευταία βρίσκεται στην καλύτερή του συνθήκη, αφού συναγωνίζεται επάξια τις ταινίες fiction.

Με πολύ ευαίσθητη ματιά και με το βλέμμα ενός ξένου που ανακαλύπτει τα απομακρυσμένα νησιά της Ελλάδας και τις δύσκολες συνθήκες της καθημερινότητας κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η Τζούλια Αμάτι μιλάει για τον Χρήστο, τον πρώτο και τελευταίο μαθητή των Αρκιών. Ολοι θα θυμόμαστε τις φωτογραφίες του μικρού μαθητή καθώς πραγματοποιούσε μόνος του παρέλαση στις εθνικές επετείους κρατώντας την ελληνική σημαία και μιλώντας για τη μοναξιά του, αφού ήταν ο μόνος μαθητής στο σχολείο του.

Το θέμα του ντοκιμαντέρ δεν πραγματεύεται μόνο τη δύσκολη αυτή θέση του αγοριού, αλλά και την ανάγκη του να διεκδικήσει ένα άλλο μέλλον, για το οποίο, όμως, αναγκάζεται, περνώντας στο γυμνάσιο, να εγκαταλείψει το νησί του και να μετακομίσει σε ένα μεγαλύτερο. Η οικογένειά του δεν δείχνει, ωστόσο, να ενστερνίζεται τα μεγάλα όνειρα του Χρήστου, επιμένοντας ότι το καλύτερο γι’ αυτόν είναι να μείνει στους Αρκιούς και να γίνει βοσκός. Η δασκάλα του, όμως, που έχει άλλη γνώμη είναι αποφασισμένη να βρει λύση και να ενισχύσει οικονομικά τον μικρό μαθητή.

Πρόκειται για μια άκρως πρωτότυπη παραγωγή και ένα ντοκιμαντέρ που χρειάστηκε μεγάλη αντοχή και επιμονή, αντίστοιχη με εκείνη του μικρού Χρήστου, ώστε να μπορέσει να πάρει χρηματοδότηση, αφού πήρε έναν ολόκληρο χρόνο γυρισμάτων στους απομακρυσμένους Αρκιούς, διάστημα κατά το οποίο η δημιουργός του ντοκιμαντέρ παρακολουθούσε από κοντά τον Χρήστο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Συγκινητικό και τρυφερό το φιλμ της Αμάτι, χρηματοδοτήθηκε τελικά από το Ειδικό Πρόγραμμα COVID-19 του υπουργείου Πολιτισμού μέσω του ΕΚΚ και είναι συμπαραγωγή της εταιρείας Bad Crowd, με παραγωγούς τους Nίκο Μουστάκα και Νάνσυ Κοκολάκη.

Ο ανατρεπτικός Ρομέν Γαβράς

Λίγο προτού βγει η ταινία στο Netflix και ο δημιουργός της κάνει το πέρασμά του από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, η «Athena» του Ρομέν Γαβρά καλείται να συμμετάσχει στο επίσημο διαγωνιστικό στη Βενετία, μια μεγάλη επιτυχία αν αναλογιστεί κανείς ότι η συμμετοχή του προστέθηκε τελευταία στιγμή. Ολοι, ωστόσο, συζητούν ήδη για την ανατρεπτική του «Athena», μια σύγχρονη τραγωδία εμπνευσμένη από την «Αντιγόνη», τα διδάγματα του Σοφοκλή, του Πλούταρχου, αλλά και του Ουγκό, που φαίνεται πως ο Γαβράς ξαναθυμάται, ειδικά στις καλύτερες στιγμές των «Αθλίων» του, πάντα με τη σύγχρονη σφραγίδα και τη σπιντάτη λογική των βιντεοκλίπ, που συνιστά το σήμα κατατεθέν του.

Ο 41χρονος γιος του Κώστα Γαβρά έχει δώσει ήδη το στίγμα του όχι μόνο μέσα από τα ροκ, υποβλητικά και ατμοσφαιρικά πρόμο βίντεο που έκανε για μεγάλους οίκους όπως τους Dior, Louis Vuitton και Yves Saint Laurent, τα βιντεοκλίπ του με Κάνιε Γουέστ, Jay-Z και M.I.A., αλλά και μέσα από τις εμβληματικές του ταινίες, όπως το «Θα έρθει η μέρα και για μας» και το «The World is Yours». Οπως έχει φανεί και από προηγούμενες ταινίες του, πηγή έμπνευσής του είναι τα θυμωμένα τέκνα των υποβαθμισμένων γαλλικών προαστίων, οι δυνατές μουσικές τους, ο ξεσηκωμός και όλο αυτό το ξεχαρβαλωμένο ριζικό, ορκισμένο να πάρει εκδίκηση για τη ζωή που στερήθηκε. Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της «Athena», η ιστορία της οποίας εμπνέεται από μια οικογενειακή τραγωδία και τον πρόωρο χαμό του μικρού αδελφού από αστυνομικό, στο όνομα του οποίου ορκίζονται να πάρουν εκδίκηση τα υπόλοιπα δύο αδέλφια.

Ωστόσο, από τη στιγμή που ξεσπούν οι ταραχές, κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η κατάληξή τους, αν το δράμα θα έχει αίσιο τέλος ή θα κινητοποιήσει αντίστοιχες δραματικές επιπλοκές. Το σενάριο της ταινίας συνυπογράφει με τον Γαβρά ο Λαντζ Λι, παλιός γνώριμος των φεστιβάλ και από το βραβείο που είχε κερδίσει στις Κάννες για τους «Αθλιους», με πολλά σημεία του «Athena» να παραπέμπουν κάλλιστα σε ριζοσπαστικές στιγμές τόσο από τη δική του ταινία όσο και από το ομώνυμο βιβλίο του Ουγκό. Στα ατού της και η πρωταγωνιστική δύναμη του Νταλί Μπενσαλάχ, ο οποίος έκανε αίσθηση ερμηνεύοντας τον κακό στην τελευταία ταινία του Τζέιμς Μποντ.

Συνολικά, στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ, εκτός από την ταινία του Γαβρά, συμμετέχουν 23 ταινίες μεγάλου μήκους, με τα βραβεία να ανακοινώνονται στις 10 Σεπτεμβρίου. Και όπως πάντα το κόκκινο χαλί δεν θα στρωθεί μόνο για τους Ελληνες δημιουργούς, αλλά και για λαμπερά ονόματα όπως η Κέιτ Μπλάνσετ, που πρωταγωνιστεί στο «Tar» του Τοντ Φιλντ, η πολυσυζητημένη Κουβανή Ανα ντε Αρμας, η οποία μετά από κορίτσι του Τζέιμς Μποντ ενσαρκώνει τη Μέριλιν Μονρόε στην ταινία «Blonde» του Αντριου Ντόμινικ μαζί με τον Εϊντριαν Μπρόντι και τον Μπραντ Πιτ στην παραγωγή, ο ποπ αστέρας Χάρι Στάιλς, που εμπνέει την Ολίβια Γουάιλντ ώστε να γυρίσει το «Don’t Worry Darling» και να του δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά και η Πενέλοπε Κρουζ, η οποία πρωταγωνιστεί σε δύο ταινίες.