«Εμείς οι Ασταμάτητοι» - Η επιστροφή του Νώε Χαράρι

Έχει θεωρηθεί ένας από τους πιο επιδραστικούς και αναγνωρίσιμους διανοούμενους και συγγραφείς σε ολόκληρο τον κόσμο με τα βιβλία του όπως το «Sapiens, μια εικονογραφημένη Ιστορία-Τα θεμέλια του πολιτισμού» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) να θεωρείται ένα από τα πιο πετυχημένα, δημοφιλή και πολυμεταφρασμένα μπεστ σέλλερ: ο λόγος για τον Ισραηλινό διανοούμενο και συγγραφέα Νώε Χαραρι, του οποίου οι προβλέψεις για την πανδημία και τον πόλεμο έχουν αποδειχθεί καίριες και ακριβείς ενώ οι ιστορικές αναλύσεις του φιλοξενούνται σε κορυφαία έντυπα και βιβλία.

Αυτή τη φορά ο Νώε Χαράρι παρουσιάζει τη νέα τετράτομη σειρά με τον τίτλο «Εμείς οι ασταμάτητοι», την επική ιστορία της ανθρωπότητας για αναγνώστες από 9 έως 99 ετών, που πρόκειται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια-Μεταίχμιο για την οποία μας μιλάει αναλυτικά και από την οποία παραθέτουμε αποκλειστικά αποσπάσματα και σελίδες.

Μπορείτε να μας παρουσιάσετε περιληπτικά τη νέα σειρά βιβλίων σας;

Τα βιβλία της σειράς «Εμείς οι ασταμάτητοι» είναι αυτά που θα ήθελα να διαβάσω ως παιδί. Αφηγούνται την ιστορία των ανθρώπων από την εποχή που ήμασταν απλώς πίθηκοι και ζούσαμε στη σαβάνα, μέχρι την εποχή που σχεδόν γίναμε θεοί, πετώντας με αεροπλάνα και διαστημόπλοια.

Είναι διασκεδαστικά – ελπίζω οι νεαροί αναγνώστες να μη θέλουν να τ’ αφήσουν απ’ τα χέρια τους· από την άλλη μεριά είναι πάρα πολύ σοβαρά – και σκοπεύουν να προβληματίσουν με τα ερωτήματα που εγείρουν. Ερωτήματα από το γιατί βλέπουμε εφιάλτες ή γιατί μας αρέσει η ζάχαρη, μέχρι το γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν στους θεούς και γιατί γίνονται τόσο πολλοί πόλεμοι.

Επίσης περιέχουν ένα μήνυμα-κλειδί για τα παιδιά: Ο κόσμος στον οποίο ζούμε δεν έπρεπε να είναι υποχρεωτικά έτσι. Οι άνθρωποι τον έκαναν αυτό που είναι. Και οι άνθρωποι μπορούν να τον αλλάξουν.

Και γιατί να γράψω κάτι τέτοιο για παιδιά; Επειδή ο καθένας στον κόσμο κουβαλάει ένα βαρύ φορτίο. Κάθε συγγραφέας, δάσκαλος ή γονιός θα έπρεπε να αναρωτηθεί:

Τι θέλω από τους νέους και τις νέες; Θέλω να με βοηθήσουν να κουβαλήσω το φορτίο μου; Ή θέλω να τους απαλλάξω από το δικό τους;

Θέλω να κουβαλούν τις ιδέες, τη θρησκεία, τους πολέμους και τις αναμνήσεις μου; «Ε παιδιά, τα κουβάλησα όλα αυτά ως εδώ, τώρα ήρθε η σειρά σας!» Ή μήπως θέλω να τους απελευθερώσω από τους φόβους, τις ψευδαισθήσεις και τη δυστυχία τους; «Ε παιδιά, τα βλέπετε αυτά; Έχω κολλήσει μαζί τους εδώ και χρόνια. Προσοχή! Δεν χρειάζεται να τα κουβαλήσετε κι εσείς!».

Ελπίζω τα βιβλία αυτά να βοηθήσουν τα παιδιά να απαλλαχθούν από το φορτίο τους. Την Ιστορία δεν τη μαθαίνει κάποιος για να θυμάται το παρελθόν, αλλά για να απελευθερώνεται από αυτό.

Πώς γεννήθηκε η σειρά; Από πού προήλθε η ιδέα; Πότε κάνατε πρώτη φορά τη σκέψη να γράψετε βιβλία για παιδιά;

Η ιδέα γι’ αυτή τη σειρά προήλθε από πολλούς ανθρώπους. Από ανθρώπους που διάβασαν το Sapiens και μου ζήτησαν να γράψω κάτι αντίστοιχο για παιδιά. Ο σύζυγός μου επίσης, λίγο αφότου τελείωσα τη συγγραφή του Sapiens, μου είπε ότι το επόμενο έργο μου θα έπρεπε να απευθύνεται σε παιδιά. Χαριτολογώντας μάλιστα το αποκάλεσε «Harari Potter».

Αλλά κι εγώ ο ίδιος ήθελα πραγματικά να το κάνω. Ως ιστορικός, πολλές φορές δυσκολεύομαι να εξηγήσω την Ιστορία στους ενήλικες, κι αυτό γιατί έχουν παγιωμένες στο μυαλό τους ένα σωρό χαζομάρες για το παρελθόν. Πιστεύουν ένα σωρό παραμύθια για τους θεούς, τα έθνη ή το χρήμα, και είναι εξαιρετικά δύσκολο να τους κάνεις να απαγκιστρωθούν από αυτά. Με τα παιδιά είναι πιο εύκολο. Δεν έχουν ακούσει ακόμη όλα αυτά τα παραμύθια. Είναι πιο ανοιχτόμυαλα.

Είναι πολύ πιο εύκολο να εξηγήσεις, για παράδειγμα, τι είναι το χρήμα και τι είναι η θρησκεία σε ανθρώπους 10 χρονών, παρά 50 χρονών. Επίσης είναι πολύ πιο σημαντικό. Επειδή εκείνοι που θα αλλάξουν τον κόσμο δεν είναι 50 χρονών. Είναι 10.

Τι διαβάζατε ως παιδί;

Κυρίως βιβλία ιστορίας. Τα προτιμούσα από τα λογοτεχνικά. Έμαθα να διαβάζω και να γράφω σε ηλικία 4-5 χρονών κοιτάζοντας ένα μεγάλο βιβλίο που είχα με θέμα την ιστορία του ανθρώπινου είδους. Ήταν για παιδιά και είχε πολλές εικόνες. Το κοίταζα επί ώρες προσπαθώντας να καταλάβω τις λέξεις, τις οποίες και προσπαθούσα να αντιγράψω. Το έχω ακόμη στο γραφείο μου και στις σελίδες του υπάρχουν τα πρώτα μου ορνιθοσκαλίσματα.

Μερικές φορές λένε στα παιδιά να μη γράφουν στα βιβλία. Εντάξει, αν προέρχονται από κάποια βιβλιοθήκη ή ανήκουν σε κάποιον άλλο, δεν πρέπει να τα γράφετε. Αν όμως το βιβλίο είναι δικό σας, γράψτε ελεύθερα! Πολύ θα χαρώ αν τα παιδιά γράψουν ή ζωγραφίσουν κάτι στα βιβλία της σειράς «Εμείς οι ασταμάτητοι»…

Σε μεγαλύτερη ηλικία, γύρω στα 10-12, διάβαζα βιβλία όπως η Ρωμαϊκή ιστορία του Theodor Mommsen. Ήταν από τα αγαπημένα μου! Είναι ένα έργο που έχω διαβάσει τουλάχιστον πέντε φορές. Και εκείνο που μου έκανε εντύπωση ήταν πως όποτε το ξαναδιάβαζα συνέβαιναν τα ίδια… Ο Αννίβας ποτέ δεν κατάφερε να κερδίσει τον πόλεμο εναντίον της Ρώμης. Διάβαζα επίσης αρχαίους ιστορικούς, όπως ο Πλούταρχος και ο Θουκυδίδης, αλλά και ιστορικά μυθιστορήματα, όπως ο Μικρός Πέρσης της Mary Renault.

Ποιο είναι το μυστικό όταν γράφει κανείς βιβλία ιστορίας για παιδιά;

Να θέτεις πραγματικά δύσκολα ερωτήματα και να μην κρύβεσαι πίσω από μια σύνθετη γλώσσα. Όταν γράφεις για ενήλικες και δεν είσαι σίγουρος για κάτι, συχνά το κρύβεις χρησιμοποιώντας μακροπερίοδο λόγο, γεμάτο αοριστίες. Έτσι, οι αναγνώστες πιστεύουν ότι δεν σε καταλαβαίνουν ακριβώς επειδή είσαι πολύ έξυπνος για τα μέτρα τους.

Εάν όμως προσπαθήσεις να ξεγελάσεις τα παιδιά, η αποτυχία είναι δεδομένη. Θα βαρεθούν ή θα αφήσουν στην άκρη το βιβλίο. Τα πάντα θα πρέπει να είναι απλά αλλά συγκεκριμένα. Γι’ αυτό και πρέπει να ξέρεις ακριβώς για τι πράγμα μιλάς. Κι αν δεν γνωρίζεις κάτι, τότε είναι καλύτερο να πεις: «Δεν ξέρω».

Επομένως στην πραγματικότητα είναι πιο δύσκολο να γράψεις για παιδιά παρά για μεγάλους. Είναι μια διαδικασία που σε ωθεί να σκεφτείς περισσότερο. Κι επίσης ζωντανεύει την Ιστορία. Και γι’ αυτό είναι η Ιστορία: Να ζωντανεύει τους νεκρούς χωρίς να αποκοιμίζει τους ζωντανούς.

Πώς θα υποδεχόταν ο δεκάχρονος εαυτός σας το βιβλίο αυτό;

Πιστεύω πως θα το λάτρευε! Και κατά κάποιον τρόπο είναι γραμμένο για τον δεκάχρονο εαυτό μου. Όταν το έγραφα έπαιζα το εξής παιχνίδι: «Αν υποθέσουμε ότι μπορούσα να ταξιδέψω πίσω στον χρόνο και να συναντήσω τον δεκάχρονο εαυτό μου, τι θα του έλεγα;».

Θεωρώ πως αν είχα διαβάσει το βιβλίο τότε, θα είχα απαλλαχθεί από πολλές ανόητες πεποιθήσεις που για χρόνια έτρεφα για τον κόσμο. Επιπλέον μπορεί να με είχε εμποδίσει να συμπεριφέρομαι με τρόπο άσχημο τόσο για μένα όσο και για τους άλλους.

Σας έχει ρωτήσει ποτέ ένα παιδί κάτι για το οποίο δεν είχατε να του δώσετε μια καλή απάντηση;

Τα παιδιά γνωρίζουν όλα τα σημαντικά και δύσκολα ερωτήματα για τα οποία δεν έχουμε απαντήσεις. Για παράδειγμα: «Ποιο είναι το νόημα της ζωής;», «Γιατί βρισκόμαστε εδώ;», «Τι γίνεται αφότου πεθάνουμε;».

Οι περισσότεροι, όσο μεγαλώνουν, παύουν να αναρωτιούνται, όχι επειδή βρίσκουν απαντήσεις, αλλά επειδή απογοητεύονται από την αναζήτηση. Ή επειδή οι απαντήσεις τούς τρομάζουν πάρα πολύ.

Παρ’ όλα αυτά είναι σημαντικό να συνεχίζουμε να θέτουμε τέτοια ερωτήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας. Σε διαφορετική περίπτωση, το μυαλό μας περιορίζεται και νομίζουμε ότι καταλαβαίνουμε τον κόσμο, ενώ δεν είναι έτσι τα πράγματα. Είναι πολύ καλύτερο να έχουμε ερωτήματα που δεν μπορούμε να απαντήσουμε, παρά απαντήσεις που δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε.



Ειδήσεις σήμερα:

Πόλεμος στην Ουκρανία: B' γύρος για την αντεπίθεση του Κιέβου, βοήθεια-μαμούθ από τις ΗΠΑ

Ιβάν Σβιτάιλο: Ευτυχισμένος στη ζωή και στη σκηνή

Δείτε βίντεο: Κλεμμένη Μασεράτι εκτοξεύεται στον αέρα με 200 χλμ - Ένας νεκρός και δυο τραυματίες