Βόρεια Εύβοια: Η μουσική έφερε την ελπίδα - Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης στο πλευρό των πυρόπληκτων

Αύγουστος 2021: Η Βόρεια Εύβοια φλέγεται απ’ άκρη σ΄ άκρη της. Οι κάτοικοί της ζουν επί εννέα ολόκληρα 24ωρα τον εφιάλτη της φωτιάς. Παλεύουν με νύχια και με δόντια να σώσουν τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους, τις ζωές τους.

Σεπτέμβριος 2022. Βράδυ Σαββάτου, στο ορεινό χωριό Κουρκουλοί, εκεί όπου, πριν έναν περίπου χρόνο, διαδραματιζόταν μια ανείπωτη τραγωδία με τις πύρινες γλώσσες να έχουν φθάσει μια ανάσα από τα πρώτα σπίτια. Οι κάτοικοι έχουν συγκεντρωθεί και πάλι στην πλατεία, όπως τότε, αλλά αυτή τη φορά για έναν λόγο ευχάριστο. Μοιάζουν να έχουν σταθεί και πάλι στα πόδια τους, να συνεχίζουν τις ζωές τους, στο βλέμμα τους όμως εξακολουθεί να υπάρχει ο πόνος  για όσα δραματικά βίωσαν αλλά και η αγωνία γι΄ αυτά που τούς επιφυλάσσει το μέλλον.

Άτομα κάθε ηλικίας, από μωρά παιδιά στα καρότσια, νέους, μεσήλικες και γεροντάκια με τα μπαστούνια τους, έχουν πάρει θέση σε μια από τις πλαστικές καρέκλες που έχουν στηθεί στην πλατεία ή στα τραπέζια του καφενείου, απ΄ όπου αναδύεται η έντονη η μυρωδιά από τα ψημένα σουβλάκια, και περιμένουν να ξεκινήσει η συναυλία του Αλκίνοου Ιωαννίδη που διοργανώνει το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του προγράμματος «Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια–Οι Γέφυρες της Μουσικής». Ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε τον Ιούλιο, ολοκληρώνεται στα τέλη του μήνα, περιλαμβάνει δωρεάν εκδηλώσεις και εκπαιδευτικές δράσεις σε διαφορετικά σημεία της Βόρειας Εύβοιας και «πρέπει οπωσδήποτε να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια», όπως υπογραμμίζει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της σειράς του Μεγάρου «Γέφυρες» Δημήτρης Μαραγκόπουλος.

Το σκηνικό δεν θυμίζει μια κοινή καλοκαιρινή συναυλία. Δεν υπάρχουν εντυπωσιακά φώτα ούτε τεράστια μεγάφωνα. Για να στηθούν τα απολύτως απαραίτητα επιστρατεύεται ο γερανός του πυροσβεστικού οχήματος του χωριού. Όλα είναι απλά, λιτά, διαφορετικά αλλά τόσο ουσιαστικά και ανθρώπινα…!

Πάνω στη σκηνή ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, μόνος, με μια κιθάρα, σε απόσταση αναπνοής από τον κόσμο, τον κοιτά στα μάτια και τραγουδά λες και θέλει να διώξει τη σκιά των δυσάρεστων αναμνήσεων από το βλέμμα του. Δεν είναι εύκολο και το ξέρει. Κι ο ίδιος άλλωστε, όταν έφθασε στο χωριό, λίγες ώρες νωρίτερα, δεν κατάφερε να συγκρατήσει τα δάκρυα του αντικρύζοντας τα βαθιά τραύματα που προκάλεσε η φωτιά στη φύση.

«Έχω τεράστια χαρά που είμαι εδώ. Το περίμενα πώς και πώς. Ήθελα πολύ να έρθω να σάς δω, να δω τα πρόσωπά σας, να ακούσω τις ιστορίες σας» λέει στον κόσμο συγκινημένος. Τούς θυμίζει πως και έχει ζήσει κι εκείνος στην κεντρική Εύβοια, για δέκα ολόκληρα χρόνια, και πως σε αυτό το διάστημα είχε επισκεφθεί πολλές φορές το χωριό τους γι΄ αυτό και νιώθει σαν στο σπίτι του. «Ξέρω ότι είστε άνθρωποι δυνατοί και θα το ξεπεράσετε όλο αυτό και θα γίνει ένας παράδεισος και πάλι η περιοχή. Είναι ούτως ή άλλως παράδεισος γιατί είστε εσείς εδώ γιατί όπως λέμε στην Κύπρο «ο τόπος είναι ο άνθρωπος» συμπληρώνει με νόημα.

Κι έπειτα παίρνει την κιθάρα του κι αρχίζει να τραγουδά. Κομμάτια από το προσωπικό του ρεπερτόριο όπως η «Παράκληση», ο «Προσκυνητής» και το «Πάντα θα ξημερώνει», που έχει αφιερώσει στη μνήμη του Παύλου Φύσσα, αλλά και τους «Νεοέλληνες» του Πανούση και τον «Κεμάλ» του Χατζιδάκι.

Παρά το γεγονός ότι είναι ένα αρκετά ζεστό για την εποχή Σαββατοκύριακο στην Βόρεια Εύβοια, όσο πέφτει η νύχτα στους Κουρκουλούς, τόσο η ψύχρα γίνεται πιο έντονη. Οι καρδιές όμως είναι ζεστές και δεν φεύγει κανείς. Όσο περνά η ώρα μάλιστα έρχεται και κόσμος από τα γύρω χωριά. Και γίνονται όλοι μαζί μια μεγάλη παρέα. Μια συντροφιά με κοινές, σκληρές μνήμες, κοινές ανησυχίες αλλά και κοινά όνειρα για ένα καλύτερο μέλλον.

Κι όταν ο Αλκίνοος αφήνει κάτω την κιθάρα του και τούς τραγουδά, ακαπέλα, το νανούρισμα που τού έλεγε γιαγιά του όταν ήταν μικρός, η συγκίνηση είναι πλέον διάχυτη. Και όλοι φεύγουν με χαμόγελο.

«Είναι καλό που γίνονται τέτοιες εκδηλώσεις για να ακούγεται ότι υπάρχει η Βόρεια Εύβοια, γιατί πολύς κόσμος πιστεύει ότι έσβησε η πυρκαγιά και τελείωσε το θέμα. Λοιπόν η πυρκαγιά δεν έσβησε. Όποιος νομίζει ότι η φωτιά έχει σβήσει, κάνει, ας έρθει να δει με τα ίδια του τα μάτια και να μιλήσει μαζί σας για τις συνέπειες όλης αυτής της υπόθεσης» έχει πει, λίγο νωρίτερα, με νόημα από σκηνής ο τραγουδοποιός. Κι έχει δίκιο. Τα σημάδια της φωτιάς είναι εκεί και χρειάζεται προσπάθεια, συμπαράσταση, πρόγραμμα και πολύ δουλειά για σβήσουν.

Οι μικροί μαέστροι του Μαντουδίου

Λίγες ώρες νωρίτερα, το απόγευμα του Σαββάτου, η αυλή του δημοτικού σχολείου στο Μαντούδι είναι γεμάτη κόσμο. Παιδιά κάθε ηλικίας, συνοδευόμενα από τους γονείς, έχουν έρθει να παρακολουθήσουν τη συναυλία του μουσικού συνόλου El Sistema Greece. Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό μουσικό πρόγραμμα κοινωνικής ένταξης, εμπνευσμένο από την πρωτοποριακή μεθοδολογία του El Sistema στη Βενεζουέλα, το οποίο από το 2016 προσφέρει δωρεάν μαθήματα μουσικής σε παιδιά και νέους στην Ελλάδα, με σκοπό τη δημιουργία μιας κοινότητας χωρίς διακρίσεις και χωρίς αποκλεισμούς, με πυρήνα τη μουσική.

Όταν ο 24χρονος μαέστρος Jose Angel Salazar Marin καλεί τα παιδιά ν΄ ανέβουν στο πόντιουμ προκειμένου να τούς αποκαλύψει κάποια από τα μυστικά της τέχνης του, εκείνα σπεύδουν. Στρέφονται προς την ορχήστρα, κουνούν τα χέρια τους κι όταν αντιλαμβάνονται ότι οι μουσικοί ακολουθούν το πρόσταγμα της μπαγκέτας τους δεν μπορούν να κρύψουν τη χαρά τους.

Στη συνέχεια τούς δίνεται η ευκαιρία να επιλέξουν ένα από τα έγχορδα όργανα της ορχήστρας για να κάνουν την πρώτη γνωριμία μαζί τους. Τα αγγίζουν στην αρχή διστακτικά αλλά πολύ σύντομα παρασύρονται από τη μαγεία του ήχου που παράγουν. «Θέλω να ξεκινήσω μαθήματα βιολιού σήμερα» λέει ενθουσιασμένη η μικρή Δήμητρα στην μητέρα της μόλις ολοκληρώνεται η ιδιότυπη αυτή πρόβα. Αυτός είναι εξάλλου και ο βασικός στόχος του προγράμματος. Να υποστηρίξει παιδιά και νέους που προέρχονται από ευπαθείς ομάδες να ενταχθούν κοινωνικά, μέσω της αστείρευτης δύναμης της μουσικής.

Μια δύναμη η οποία διαφάνηκε ξεκάθαρα κατά την διάρκεια της συναυλίας της υπέροχης αυτής πολυπολιτισμικής ορχήστρας που παρέσυρε μικρούς και μεγάλους σε όμορφα μουσικά ταξίδια, κάνοντάς τους να ξεχάσουν, έστω και για λίγο, όσα δραματικά βίωσε ο τόπος τους.

Οι σκοτεινές μνήμες και η ανησυχία για το μέλλον

«Ήταν ένας εφιάλτης. Για εννέα 24ωρα δεν κοιμήθηκε κανείς. Χρειάστηκε να περάσει πολύς καιρός για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε κάπως ήρεμα» εξομολογείται ο Δήμαρχος Μαντουδίου – Λίμνης- Αγίας Άννας Γιώργος Τσαπουρνιώτης. Όπως σημειώνει οι μεγαλύτερη καταστροφή έχει γίνει στο ανατολικό κομμάτι της Βόρειας Εύβοιας, γύρω από την Αγία Άννα και τα Βασιλικά.

«Η κυβέρνηση έδειξε άμεσα αντανακλασιτικά μετά τη φωτιά» παραδέχεται ο πρόεδρος του Δ.Σ του Δήμου Σταύρος Κουτσουράς. Σύμφωνα με τον ίδιο ο κρατικός μηχανισμός έχει στηρίξει τους επαγγελματίες η δουλειά των οποίων έχει άμεση σχέση με το δάσος όπως οι ρητινοκαλλιεργητές, οι οποίοι θα εργαστούν για τα επόμενα επτά χρόνια στην δασική υπηρεσία, οι μελισσοκόμοι, οι κτηνοτρόφοι και οι ξυλοκόποι το μεγαλύτερο ποσοστό των οποίων έχει αποζημιωθεί. Υπάρχουν, παρόλα αυτά, και 2000 καλλιεργητές που δεν ήταν ασφαλισμένοι και βρίσκονται στον αέρα καθώς δεν δικαιούνται αποζημιώσεις. Εκεί που φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα είναι στις αποζημιώσεις που σχετίζονται με την αποκατάσταση των κίτρινων σπιτιών οι οποίες είναι πολύ χαμηλές σε σχέση με το συνολικό κόστος της ανακατασκευής. Όσο για τα αντιπλημμυρικά έργα, στον συγκεκριμένο Δήμο τουλάχιστον, έχουν ολοκληρωθεί σε ποσοστό 80%.

Δεν συμβαίνει ωστόσο το ίδιο και στο χωριό Γούβες, εικόνες από το οποίο  ταξίδεψαν σε ολόκληρο τον κόσμο μέσα από την συγκλονιστική φωτογραφία του Κωνσταντίνου Τσακαλίδη με την 81χρονη γυναίκα την ώρα  που εγκαταλείπει το φλεγόμενο σπίτι της. «Τρέμουμε μην βρέξει πολύ γιατί θα πνιγούμε» λέει ο Πρόεδρος του χωριού, Βαγγέλης Τριανταφύλλου, ένας νέος άνθρωπος που πάλεψε σκληρά με τη φωτιά, μαζί με τους συγχωριανούς του, προκειμένου να μην καεί κανένα σπίτι. Και τα κατάφεραν. Τα σπίτια σώθηκαν όχι όμως και το δάσος που θα χρειαστεί χρόνια για να αναγεννηθεί με τον κίνδυνο της πλημμύρας να στέκεται απειλητικός κάθε φορά που ανοίγουν οι ουρανοί.

Σε ένα πράγμα πάντως συμφωνούν όλοι οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης: ότι πρέπει να επανασχεδιαστεί άμεσα το πρόγραμμα καταστολής των δασικών πυρκαγιών καθώς το υπάρχον έχει αποδειχτεί αναποτελεσματικό.

Το φετινό ήταν ένα διαφορετικό καλοκαίρι για τη Βόρεια Εύβοια, σαφώς πιο δύσκολο από τα προηγούμενα. Ο κόσμος όμως, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό έσπευσε να δείξει την συμπαράστασή του στους πυρόπληκτους κατοίκους, με διάφορους τρόπους. Άλλοι έστειλαν τρόφιμα και ρούχα για να καλυφθούν οι πρώτες ανάγκες, άλλοι έκαναν δωρεές ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που την επέλεξαν για τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλά ακόμη να γίνουν.

Μια σύντομη περιήγηση πάντως στη Βόρεια Εύβοια είναι αρκετή για συνειδητοποιήσει κανείς τις αστείρευτες δυνάμεις της φύσης. Και τις καταστροφικές αλλά και τις δημιουργικές. Ναι, υπάρχουν χιλιάδες στρέμματα καμμένων δέντρων, όμως το πράσινο  που έχει σκεπάσει και πάλι το έδαφος, τα πλατάνια που στέκουν ολοζώντανα ανάμεσα στα κουφάρια των πεύκων κι εκείνα τα μικρά καταπράσινα κλαδάκια που έχουν ήδη φυτρώσει μέσα στις στάχτες, αποδεικνύουν, περίτρανα, πως η ζωή πάντα θα νικά!

Φωτογραφίες Γιάννης Λυμπέρης