Όταν πάγωσε το χαμόγελο της Μόνα Λίζα: Διάσημα έργα τέχνης που έχουν υποστεί βανδαλισμούς σε μεγάλα μουσεία

Τί μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο να επιχειρήσει να καταστρέψει ένα πολύτιμο έργο τέχνης και μάλιστα μέσα στον προστατευμένο χώρο ενός μεγάλου μουσείου; Η χθεσινή επίθεση με ντοματόσουπα στα διάσημα «Ηλιοτρόπια» του Βαν Γκογκ, στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, από δύο ακτιβίστριες που ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για την κλιματική αλλαγή, αποτελεί ένα από τα δεκάδες περιστατικά βανδαλισμών που έχουν σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε κάποια από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Τα μέσα των επιθέσεων πολλά και ευφάνταστα: από μπογιά, σπρέι και καυστικά υλικά μέχρι όπλα, μαχαίρια και φαγώσιμα. Οι λόγοι; Πολιτικοί, ακτιβιστικοί αλλά και αυστηρά προσωπικοί.

Οι πληγές της Μόνα Λίζα

Ο άνδρας που, τον περασμένο Μάϊο, έβαλε στο στόχαστρό του, την εμβληματική «Μόνα Λίζα» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι χρησιμοποίησε έναν τρόπο που δεν είχαμε συναντήσει ποτέ μέχρι σήμερα σε αντίστοιχες επιθέσεις. Μεταμφιεσμένος σε γυναίκα και ινούμενος με αναπηρικό καροτσάκι διέσχισε τους διαδρόμους του Λούβρου κι όταν έφθασε μπροστά στον αριστουργηματικό πίνακα εκσφενδόνισε προς το μέρος του ένα κομμάτι τούρτας! Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, σκοπός του ήταν να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη σχετικά με την καταστροφή του πλανήτη. Ευτυχώς, η γυάλινη αλεξίσφαιρη πρόσοψη που έχει τοποθετηθεί μπροστά στον τεράστιας αξίας πίνακα τον προστάτευσε.

Δεν ήταν εξάλλου η πρώτη φορά που η «Μόνα Λίζα» με το μυστηριώδες χαμόγελο έπεφτε θύμα βανδαλισμού. Από τα μέσα του περασμένου αιώνα ο πιο διάσημος πίνακας του κόσμου έχει κινδυνεύσει αρκετές φορές. Το 1956 μια γυναίκα έριξε οξύ στο κάτω μέρος του ενώ ένας ακόμη άνδρας πέταξε μια πέτρα προκαλώντας χρωματικές φθορές στο αριστερό χέρι της περίφημης Τζοκόντας. Οι πρώτες δύο αυτές επιθέσεις οδήγησαν τους υπεύθυνους του Λούβρου στην σωτήρια απόφαση να τοποθετήσουν ειδική πρόσοψη στο σπουδαίο ζωγραφικό έργο προκειμένου να το προστατεύσουν. Η κίνηση αυτή, ωστόσο δεν στάθηκε αρκετή για να κρατήσει μακριά του τους νέους επίδοξους βανδαλιστές. Περί τα μέσα της δεκαετίας του ΄70 μια ανάπηρη γυναίκα πέταξε κόκκινη μπογιά στη «Μόνα Λίζα», που εκτίθετο την περίοδο εκείνη στο Τόκιο, προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για την έλλειψη άμεσης πρόσβασης των ατόμων με κινητικά προβλήματα στα εκθέματα του μουσείου. Μία ακόμη απόπειρα βανδαλισμού του σπουδαίου έργου του Ντα Βίντσι σημειώθηκε το 2009, στο Λούβρο, όταν ένας Ρώσος πέταξε με δύναμη μία κούπα διαμαρτυρόμενος για το γεγονός ότι η απορρίφθηκε η αίτησή του για να λάβει την γαλλική υπηκοότητα.

Η «Μόνα Λίζα», ωστόσο, δεν είναι το μοναδικό έργο του διάσημου Ιταλού ζωγράφου που έχει δεχτεί επιθέσεις. Το 1986 το «Η Παναγία και το Βρέφος με την Αγία Άννα και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή», που είναι φιλοτεχνημένο με κάρβουνο, δέχτηκε πυροβολισμό από την καραμπίνα που κατάφερε να περάσει από την είσοδο της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου ένας ψυχικά ασθενής επισκέπτης, πολέμιος της πολιτικής της Μάργκαρετ Θάτσερ. Αποτέλεσμα της επίθεσης ήταν μία τρύπα που δημιουργήθηκε σε σημείο του έργο. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 2011, θα δημιουργηθεί έντονη διχογνωμία σχετικά με τις μεθόδους καθαρισμού του πίνακα η οποία ήταν, κατά πολλούς συντηρητές, λανθασμένες με αποτέλεσμα να υποστούν φθορά τα χρώματά του.


Επιθέσεις στην «Γκέρνινα» του Πικάσο και την «Αναγέννηση» του Μιχαήλ Άγγελου

Πολιτικοί, εξάλλου, ήταν και οι λόγοι πίσω από την επίθεση που δέχτηκε ο πίνακας του Μονέ «Κόλπος του Αρζαντέιγ με ιστιοφόρο», το 2012, στην Εθνική Πινακοθήκη της Ιρλανδίας από άνδρα ο οποίος θέλησε να διαμαρτυρηθεί με αυτόν τον τρόπο για την τότε κυβερνητική πολιτική. Ο ίδιος κατάφερε να κάνει μια μεγάλη τριπλή σχισμή στο αριστερό μέρος του πίνακα.

Το αριστουργηματικό μαρμάρινο γλυπτό της Αναγέννησης με την υπογραφή του Μιχαήλ Άγγελου, η περίφημη «Πιετά», γνωστή και ως«Αποκαθήλωση», με την Παναγία να κρατά στα χέρια της το σώμα του νεκρού Ιησού, που φιλοξενείται στο Βατικανό, έχει επίσης κινδυνεύσει να καταστραφεί όταν ένας Αυστραλός γεωλόγος του επιτέθηκε το 1972 με ένα σφυρί, χτυπώντας το δυνατά σε διάφορα σημεία με αποτέλεσμα να σπάσουν κάποια κομμάτια του. Τα περισσότερα από αυτά βρέθηκαν και επικολλήθηκαν όχι όμως η μύτη της Παναγίας που χρειάστηκε να αντικατασταθεί με υλικό από το πίσω μέρος του γλυπτού.

Τα συγκλονιστικά μηνύματα κατά της βίας και η φρίκη του πολέμου, που αποτυπώνεται με μοναδικό τρόπο στην περίφημη «Γκέρνικα» του Πάμπλο Πικάσο δεν στάθηκαν ικανά να εμποδίσουν έναν βίαιο γκαλερίστα, τον Τόνι Σαφράζι, να γράψει με κόκκινο σπρέι πάνω του το σύνθημα «KILL LIES ALL», διαμαρτυρόμενος για την χάρη που είχε δώσει ο Πρόεδρος Νίξον στον άνθρωπο που διέταξε την σφαγή των αμάχων στο Βιετνάμ. Ευτυχώς, η βλάβη που σημειώθηκε ήταν αναστρέψιμη.

Στο μεταξύ, η «Νυχτερινή περίπολος» του Ρέμπραντ είναι από τους πίνακες που έχουν δεχτεί τις περισσότερες απόπειρες βανδαλισμών. Η αρχή έγινε το 1911 με την επίθεση ενός άνεργου μάγειρα με μαχαίρι. Ακολούθησε, το 1975, ο άγριος βανδαλισμός του έργου από έναν ψυχικά διαταραγμένο άνδρα ο οποίος το μαχαίρωσε δεκάδες φορές, δημιουργώντας πολυάριθμες, κάθετες σχισμές στην επιφάνειά του.