Δημήτρης Παπαΐωάννου: Επιστρέφει με «sold out» παράσταση στο Μέγαρο Μουσικής

Είναι ο καλλιτέχνης που ξέρει απ' έξω όχι μόνο κάθε σπιθαμή της ανθρώπινης κίνησης και όλα τα μυστικά του φωτός, αλλά και τις μυρωδιές από όλα τα κορυφαία θέατρα του κόσμου όπου έχει την τύχη να περάσει. Είναι το καλλιτεχνικό αντικείμενο του πόθου για κάθε Ελληνα που δίνει, κάθε φορά, μάχη να εξασφαλίσει το πολυπόθητο εισιτήριο, ο δημιουργός που έχει μπλέξει μοναδικά τα εικαστικά, τον χορό με τη σύγχρονη τέχνη -με άλλα λόγια, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου δεν χρειάζεται ούτε ταμπέλες, ούτε συστάσεις.

Οι παραστάσεις του καταφέρνουν να γίνουν sold out προτού καν ανοίξουν προς το κοινό, παρότι είναι πάντα έξω από όλα τα προβλεπόμενα στεγανά και σύστοιχες με ένα υψηλής αισθητικής σύμπαν που έχει διαμορφώσει με τον δικό του, μοναδικό τρόπο από τα υπόγεια των εναλλακτικών θεάτρων έως τα μεγάλα θέατρα όπου απλώνει τα μαγικά εργαλεία του ο κορυφαίος καλλιτέχνης.

Από τα υπόγεια του Μεγάρου Μουσικής αυτή τη φορά, «όπου γεννήθηκε το “Ink” προς τα υπέργεια», όπως δηλώνει ο ίδιος, αποκαλύπτεται η απρόβλεπτη αυτή παράσταση που αποπειράται μια τολμηρή καταβύθιση στην ανθρώπινη επιθυμία και την πολυπλοκότητά της. To «Ink» αναμένεται να κλέψει όπως πάντα τις εντυπώσεις, καθώς πολύ προτού ανεβεί στην Ελλάδα έχει προλάβει ήδη να τιμηθεί στην Ιταλία με το βραβείο Ubu 2020-21 (ένα ιδιαίτερα σπουδαίο βραβείο αφού αφορά «την καλύτερη παράσταση που παρουσιάστηκε ποτέ στην Ιταλία»).

Δείτε το τρέιλερ της παράστασης «Ink»

Μάλιστα στην Ελλάδα είχε προβλεφθεί αρχικά να ανεβεί για εννέα παραστάσεις, αλλά η αυξανόμενη ζήτηση έκανε τους υπεύθυνους του Μεγάρου Μουσικής να προσθέσουν επτά ακόμα για όλους όσοι θέλουν να παρακολουθήσουν μία ακόμη αποκαλυπτική αισθητικά παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου, ένα έργο που προξενεί τα δικά μας όρια στοχασμού και φαντασίας.

Η επιστροφή στη σκηνή

Οπως εξηγεί ο δημιουργός, το «Ink» είναι «ένα έργο και ένα παιχνίδι για δύο, μιλάει για την επιθυμία, για του πόθου τ’ αγρίμι», επικαλούμενος τον διάσημο στίχο του Μιχάλη Γκανά, «γι’ αυτή τη μανία σύνδεσης με τη νεότητα και την ομορφιά. Το έργο προέκυψε μια περίοδο που ήμουν γεμάτος φως και αγάπη και τελικά έφτιαξα ένα σκοτεινό έργο», δηλώνει χαρακτηριστικά, αν και μας έχει συνηθίσει στο ατέρμονο παιχνίδι ανάμεσα στο σκοτάδι και το φως που διακρίνει τις παραστάσεις του.

Αυτή τη φορά το κυρίαρχο στοιχείο είναι το νερό, το βασικό συστατικό που ξεκλειδώνει τα μυστικά του Σύμπαντος για τους προσωκρατικούς, το οποίο διατρέχει και περιβάλλει το παιχνίδι-αγώνα ανάμεσα σε δύο πρόσωπα. Και αυτό γιατί, εκτός από τον Παπαϊωάννου που επιστρέφει μετά από καιρό στη σκηνή -ως γνωστόν, στις παραστάσεις που σκηνοθετεί δεν πρωταγωνιστεί ο ίδιος-, μαζί του στη σκηνή θα βρίσκεται ως το alter ego, το ιδανικό συμπλήρωμα ή το αντίθετο άλλο ο Σούκα Χορν, Γερμανός χορευτής που από το break dance κατέληξε αυτή τη στιγμή να συμπληρώνει ιδανικά τις παραστάσεις του διεθνούς πλέον Παπαϊωάννου.

Πρόκειται για ένα ντουέτο που αναμένεται επί σκηνής να εξελιχθεί σε μονομαχία, καθώς από αυτή την εσωτερική πάλη ο Παπαϊωάννου θέτει σε δοκιμασία τα όρια της πραγματικότητας μέσα από τα φίλτρα της φαντασίας -και γιατί όχι;-, του τρόμου, της φρίκης. Είναι ένα παιχνίδι για δύο που δείχνει να τρέφει τη φαντασία του δημιουργού, ο οποίος για μία ακόμη φορά αποπειράται μια καταβύθιση στο ασυνείδητο ή στις πιο σκοτεινές εκδοχές του εαυτού του (ή του εαυτού μας;).

Το μελάνι του χταποδιού

Στη σκηνή βλέπουμε να επανέρχονται διάφορα χαρακτηριστικά σύμβολα του Παπαϊωάννου που έχουν χρησιμοποιηθεί στις παραστάσεις του και συνιστούν σήμα-κατατεθέν του όπως τα στάχυα, ένα σύμβολο ισχύος ως φόρος τιμής στις λαϊκές καταβολές του χορογράφου, άμεσα συνδεδεμένες με τον δάσκαλό του Γιάννη Τσαρούχη (ο οποίος, επίσης, έλεγε πως το φως είναι ταυτόχρονα «αργυρό» και «χρυσό»), και το χταπόδι, το οποίο είχαμε δει να χρησιμοποιεί στη «Σαπφώ» και τώρα επανέρχεται για να κινητοποιήσει άλλες οργασμικές καταστάσεις ή συμπτώσεις. Αμεσα συνυφασμένο με το μελάνι του χταποδιού είναι και το αίμα κάθε πλάσματος που δεν μπορεί παρά να παραπέμπει άμεσα στον τίτλο. Κάθε λεπτομέρεια, εξάλλου, από το σύμπαν του Παπαϊωάννου είναι σοφά επεξεργασμένη και έτοιμη να κινητοποιήσει έναν ολόκληρο κόσμο - κάτι αντίστοιχο αναμένεται να συμβεί και εδώ.

Δεν μπορούμε, λοιπόν, να μην τον ρωτήσουμε όταν βλέπουμε να επιστρέφει ο ίδιος στη σκηνή με ένα τόσο προσωπικό έργο αν πρόκειται για μια ιδιόμορφη αυτοβιογραφία. «Αν μπορώ να πω κάτι για όλα όσα έχω κάνει μέχρι στιγμής, είναι ότι μ’ έναν τρόπο είναι πάντα προσωπικά», μας απαντά. «Επειδή γράφω εγώ τα έργα και δεν δουλεύω ξένα έργα, ούτε χορογραφώ τη μουσική κάποιου, ούτε καν παίρνω ξένο μύθο, είναι αναπόφευκτα τα πάντα προσωπικά - και φυσικά, όταν παίζω ο ίδιος γίνονται ακόμα πιο προσωπικά.

Αυτό δεν αφορά, όμως, κανέναν, γιατί αυτό που έχει σημασία για τον θεατή είναι το να είναι καλό το έργο και να ολοκληρώνεται με κάποιον τρόπο ώστε να αφορά προσωπικά τον καθέναν. Εν τέλει, αυτό που τον αφορά είναι αν γυαλίζεται καλά η κατασκευή ώστε να γίνει καθρέφτης. Αυτό που βρίσκω ενδιαφέρον και θεωρώ ευχής έργον είναι να βρίσκομαι σε ένα περιβάλλον που θα αναβιώσει τα έργα που έχω κάνει εγώ επί σκηνής, αλλά επειδή αυτό δεν συμβαίνει, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παντού, μένω να πω πως έχουν αυτή την προσωπική σφραγίδα», μας απαντά χαρακτηριστικά.

Δείτε το βίντεο:  Μια μικρή γεύση από τα  έργα του Δημήτρη Παπαϊωάννου από το 1988 μέχρι το 2012

Παρότι έχει συνηθίσει να βάζει ως μοναδικός και μοναχικός καλλιτέχνης τη σφραγίδα στα έργα του, αυτή τη φορά άπλωσε το χέρι του προς έναν άλλον σκηνοθέτη και ηθοποιό, τον Χάρη Φραγκούλη, τον οποίο γνωρίζει χρόνια, από την εποχή που πρωτοδούλεψε με τον Λευτέρη Βογιατζή. «Ηταν τότε που γοητεύτηκα κι εγώ από το ταλέντο του», δήλωσε εκφράζοντας τον θαυμασμό του προς τον Φραγκούλη και εξηγώντας πως τον επέλεξε για να παίξει τον δικό του ρόλο στις συμπληρωματικές παραστάσεις που θα δοθούν στο Μέγαρο - και όχι μόνο. «Πέρυσι, με την ευκαιρία του “Εγκάρσιου προσανατολισμού” στη Στέγη, ξαναβρεθήκαμε και έμοιαζε η στιγμή κάπως ώριμη για να συνεργαστούμε. Μπήκαμε στο στούντιο να φτιάξουμε κάτι καινούριο στο οποίο θα πρωταγωνιστούσε εκείνος. Καθώς όμως περνούσαμε καλά, του ζήτησα να συνδεθεί μαζί μου ως συνεργάτης-σκηνοθέτης για να ολοκληρώσουμε το “Ink”. Επειτα, εντυπωσιασμένος από τη σκηνική ιδιοφυΐα του, αποφάσισα να μοιραστώ μαζί του τον πρωταγωνιστικό ρόλο».

Οσον αφορά τη μεταξύ τους σύγκριση, ο Παπαϊωάννου δεν φοβήθηκε να πει αναγνωρίζοντας τη δύναμη του συμπράττειν: «Είμαι εγώ τελικά που φοβάμαι τη σύγκριση με τον Χάρη. Ζήτησα τη σκηνοθετική βοήθειά του για να καταφέρω να ολοκληρώσω τον ρόλο που έφτιαξα για τον εαυτό μου. Βλέποντας όμως τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τον ρόλο εντυπωσιάστηκα και αποφάσισα να τον μοιραστώ μαζί του», μας εξομολογήθηκε παραδεχόμενος ότι η συνεργασία ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τον ίδιο, για να καταλήξει: «Το να μοιράζεσαι τον πρωταγωνιστικό ρόλο βοηθάει στο να ξεπεράσεις την αίσθηση ότι είσαι μοναδικός και να παραδώσεις την εξουσία σε κάποιον άλλον. Είναι μια διαδικασία πολύ χρήσιμη για το έργο».

Ωστόσο, στην παράσταση συμπράττουν και άλλοι, όπως ο συνθέτης σύγχρονης μουσικής Κορνήλιος Σελαμσής, ο οποίος εκλήθη να δημιουργήσει την πρωτότυπη μουσική δίνοντας την ηχητική, μουσική έκφραση στο σκοτάδι, στο άδυτο και την υγρή δύναμη του «Ink», ενώ η μεγάλη έκπληξη είναι η απόφαση του κορυφαίου Ελληνα αρχιμουσικού Θεόδωρου Κουρεντζή, ο οποίος προσφέρθηκε όχι μόνο να διευθύνει τη μουσική του Σελαμσή, αλλά και να την ηχογραφήσει με τη musicAeterna στο Βερολίνο.

Δείτε το βίντεο: Το τρέιλερ από τον «Εγκάρσιο προσανατολισμό»

Τα σχέδιά του

Τα σχέδια του Παπαϊωάννου δεν εξαντλούνται στο «Ink», αλλά επιφυλάσσουν πολλές εκπλήξεις για τα επόμενα χρόνια, τόσο μέσα και έξω από το Μέγαρο Μουσικής, το οποίο καθίσταται η σταθερή του βάση για τα επόμενα πέντε χρόνια και η αφετηρία του για μια σειρά από παραστάσεις που στη συνέχεια θα ανεβαίνουν σε ολόκληρο τον κόσμο. «Σε αυτόν τον ενιαίο χώρο δημιουργίας ξημεροβραδιαζόμαστε τα τελευταία χρόνια. Από εδώ γεννήθηκε ο “Μεγάλος δαμαστής”, εδώ έγιναν οι πρώτες πρόβες του “Since she” προτού πάω στο Βούπερταλ, εδώ γεννήθηκε ο “Εγκάρσιος προσανατολισμός” και εδώ δουλέψαμε το “Ink”». Η συνεργασία αυτή, όπως ανακοίνωσε, μάλιστα, ανανεώθηκε για πέντε ακόμη χρόνια με την προοπτική περαιτέρω επιμήκυνσής της, ενώ ήδη γίνονται συζητήσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές για μία ακόμη παραγωγή η οποία θα φιλοξενηθεί στο Μέγαρο τον Οκτώβριο του 2024.

Μάλιστα, ως εορταστικό δώρο για να μπορέσει να σφραγιστεί με τον πιο πανηγυρικό τρόπο αυτή η συνεργασία, ο Ελληνας δημιουργός δίνει την ευκαιρία στο κοινό να παρακολουθήσει από τις 17 έως τις 30 Ιανουαρίου, μεταξύ 18.00 και 24.00, εντελώς δωρεάν τη μεγάλη, 6ωρη βιντεο-εγκατάστασή του, σε μουσική Κωνσταντίνου Βήτα, με τίτλο «ΜΕΣΑ». Ο θεατής, για όση ώρα επιθυμεί, καθισμένος αναπαυτικά, ξαπλωμένος με το ποτό του ή χωρίς αυτό, μπορεί να βρει έτσι στο Μέγαρο τον δικό του τόπο για να αναπαυτεί, να σκεφτεί ή να κάνει ένα ταξίδι αντίστοιχο με αυτό που θα πραγματοποιήσει ο δημιουργός.

Ανατρέχοντας, μάλιστα, στη μέχρι τώρα πορεία του και φιλοδοξώντας να παραμείνει ενεργός για τα επόμενα χρόνια, αν όχι πρωταγωνιστώντας, τουλάχιστον δίνοντας το στίγμα του ως δημιουργός, ο Παπαϊωάννου παραδέχτηκε ότι το υλικό του είναι κατεξοχήν το ανθρώπινο σώμα και η βαθιά του αγάπη γι’ αυτό - ο κλασικός τόπος αναφοράς από τα πρώιμα χρόνια των καταλήψεων μέχρι τις παγκόσμιες περιοδείες και τους απανωτούς θριάμβους.

Μόνο που αυτή τη φορά εκτός από το σώμα και το νερό ο καλλιτέχνης παρουσιάζει το «Ink» ξέροντας πως στα χέρια του κρατά τα σπίρτα που θα βάλουν φωτιά στη σχέση του με το κοινό. «Ενας Ευαγγελισμός είναι το “Ink” και, όπως ξέρουμε, η κατάληξη του Ευαγγελισμού είναι η Σταύρωση. Η παράσταση μιλάει για τον πόθο, τη μανία της σύνδεσης με τη νεότητα και την ομορφιά», καταλήγει.