Ανοιχτός στην επαφή του με τους Έλληνες σκηνοθέτες ο Νταφόε, αναφέρεται στην πρόσφατη συνεργασία του με τον Βασίλη Κατσούπη και την ταινία «Inside», που βγαίνει αυτές τις μέρες στις αίθουσες
Ο Γουίλεμ Νταφόε έχει πολλούς τρόπους να δείχνει την αγάπη του για την Ελλάδα όχι μόνο με το να επιστρέφει διαρκώς εδώ για διακοπές αλλά και τιμώντας την ιστορία και τον κινηματογραφικό της κόσμο: από τις πιο άγνωστες αλλά καίριες ταινίες του είναι αυτή για την ιστορία ενός νεαρού Έλληνα Εβραίου μποξέρ (!) σε σκηνοθεσία του Ρόμπερτ Γιανγκ με τον τίτλο «Ο θρίαμβος του πνεύματος», ενώ αξέχαστη είναι και η συμμετοχή του στην τελευταία ταινία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου «Η Σκόνη του Χρόνου».
Έτοιμη είναι επίσης η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου «Poor Things» στην οποία πρωταγωνιστεί μαζί με την Έμα Στόουν, ένα βικτωριανό παραμύθι έρωτα και επιστημονικής φαντασίας, αλλά αυτό που αυτή τη στιγμή φαίνεται να απασχολεί τους σινεφίλ, που τον καταχειροκρότησαν πρόσφατα στο Βερολίνο είναι η συμμετοχή του στο απρόβλεπτο «Inside» του Έλληνα σκηνοθέτη Βασίλη Κατσούπη.
Η ταινία βγαίνει αυτές τις μέρες στους κινηματογράφους από την Tulip με παραγωγό τον Γιώργο Καρναβά της Heretic έχοντας ήδη αποσπάσει θερμές κριτικές από το Φεστιβάλ του Βερολίνου και έχοντας θέσει ακόμα μια εντυπωσιακή ερμηνεία από τον Αμερικανό πρωταγωνιστή.
Η υπόθεση θέλει τον ληστή έργων τέχνης Νίμο να προσγειώνεται σε ένα πολυτελές hi-tech νεοϋρκέζικο ρετιρέ με πανοραμική θέα στον ορίζοντα της πόλης γεμάτο με πολύτιμους πίνακες, πανάκριβα έπιπλα και αντίστοιχη διακόσμηση. Ωστόσο την ώρα που εισέρχεται στο διαμέρισμα, έχοντας ήδη απενεργοποιήσει το σύστημα συναγερμού, βρίσκεται εγκλωβισμένος όταν το υψηλής τεχνολογίας σύστημα μπλοκάρει.
Κανείς δεν ξέρει πότε και αν μπορέσει να βγει και, καθώς παραμένει αιχμάλωτος στο χρυσό αυτό κλουβί της αμερικανικής μεγαλούπολης, παρακολουθούμε όλες τις υπαρξιακές μεταβολές στην συμπεριφορά του και τα διάφορα στάδια που τον μεταμορφώνουν από έναν ικανό κλέφτη έργων τέχνης σε έναν ιδιότυπο μοναχικό Ροβινσώνα Κρούσο στην καρδιά του Μανχάταν.
Ο ηθοποιός μάς μίλησε για όλα αυτά μαζί με τον σκηνοθέτη Βασίλη Κατσούπη και τον παραγωγό Γιώργο Καρναβά σε συνέντευξη τύπου στο Ωδείο Αθηνών, ενώ τον συντονισμό της κουβέντας ανέλαβε ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος.
Από αριστερά ο παραγωγός Γιώργος Καρναβάς, ο σκηνοθέτης Βασίλης Κατσούπης, ο Γουίλιαμ Νταφόε και ο δημοσιογράφος Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος
Όλα ξεκίνησαν από την ιδέα που είχε ο σκηνοθέτης Βασίλης Κατσούπης να μιλήσει για τη μοναξιά σε ένα χρυσό κλουβί, όπως, εν προκειμένω, είναι ένα πολυτελές διαμέρισμα στο Μανχάταν, ωστόσο, ομολόγησε ότι δεν ήθελε να γράφει ο ίδιος το σενάριο γιατί πιστεύει ότι σε μια ταινία ο καθένας πρέπει να αναλαμβάνει τη δουλειά στον δικό του τομέα.
«Αυτό που είχα στο μυαλό μου ήταν μια κεντρική ιδέα και ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα: κατάλαβα ότι έχουμε πλέον ομάδα, όταν ο Καρναβάς συζήτησε με τον Μπεν Χόπκινς και δέχτηκε να γράψει το σενάριο. Δουλεύαμε και οι τρεις την κεντρική ιδέα, συζητούσαμε το σενάριο και στις τελευταίες εκδοχές προστέθηκε και ο Γουίλεμ, ο οποίος έκανε τις δικές του παρατηρήσεις. Σίγουρα, πάντως, δύσκολα μπορούσα να πιστέψω, προτού γίνουν όλα αυτά, ότι η ταινία θα μπορούσε αυτή να γίνει, με αυτούς τους όρους και με τον Γουίλεμ Νταφόε πρωταγωνιστή».
Όπως μας εξήγησε ο παραγωγός Καρναβάς, όταν ο Κατσούπης του είπε την ιδέα, εκείνος ενθουσιάστηκε αλλά καταλάβαινε ότι «είναι δύσκολο στην Ελλάδα να γίνει μια τόσο μεγάλη και φιλόδοξη παραγωγή με στοιχεία θρίλερ, ένα σινεμά έξω από τα πλαίσια μιας art house ταινίας με μεγάλες απαιτήσεις που δεν είχαμε κάνει προηγουμένως. Ωστόσο, επειδή ξέραμε ότι ο Νταφόε θα ήταν ιδανικός για τον ρόλο, προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε μαζί του και να τον προσεγγίσουμε μέσω του executive producer Τζιμ Σταρκ, με τον οποίο είχαμε συνεργαστεί σε μια Τουρκική ταινία της Heretic, την “Αναγγελία”. Έτσι τον βρήκε και του έδωσε ένα πρώτο προσχέδιο, όταν τον βρήκε στη Βενετία, στο Φεστιβάλ το 2018».
Κανείς από τους δυο, ούτε ο σκηνοθέτης, ούτε ο παραγωγός του «Inside» δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ο ηθοποιός, όχι μόνο θα διάβαζε σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα το προσχέδιο, αλλά ότι θα τους απαντούσε, μέσα σε δυο βδομάδες, ότι ενδιαφέρεται.
Πόσο μάλλον ο σκηνοθέτης, Βασίλης Κατσούπης, ο οποίος ένιωσε ότι όλα συνωμοτούν ιδανικά ώστε να γίνει η ταινία, αν και δυσκολευόταν να το πιστέψει μέχρι που είδε τον Νταφόε να καταφθάνει στο πλατό: «Είναι τρομερή η ενέργεια και η υποστήριξη που ένιωσα από τον κόσμο που αγκάλιασε με ιδιαίτερη θέρμη το πρότζεκτ. Όταν γυρίζαμε την ταινία ήμασταν πραγματικά όλοι στο ίδιο μήκος κύματος και εισέπραττα θετική ενέργεια από όλους. Άλλωστε όλοι συνέβαλαν στο πρότζεκτ με τις δικές τους ιδέες και το εμπλούτισαν αναλόγως ο καθείς. Αυτή είναι η μαγεία του σινεμά που πιστεύω ότι είναι συλλογική δουλειά. Απαιτεί μια ομάδα για να γίνει-και σε καμία περίπτωση δεν πιστεύω στον σκηνοθέτη δικτάτορα».
«Δεν είναι πάντα κακός ο φόβος»
Βέβαια ο Γουίλεμ Νταφόε αστειευόμενος δήλωσε ότι σε καμία περίπτωση ο Έλληνας σκηνοθέτης, παρότι βρέθηκε να κατευθύνει στην πρώτη του μεγάλη μήκους ταινίας έναν τέτοιο ηθοποιό, δεν ένιωσε ότι δεν είναι έντονος και απόλυτος όταν χρειαζόταν.
Δεν παρέλειψε ωστόσο να αναφερθεί στο καλό κλίμα και την εμπιστοσύνη την οποία θεωρεί απαραίτητο στοιχείο για μια συνεργασία αφού συμφωνεί με τον σκηνοθέτη του ότι το σινεμά είναι μια συλλογική εργασία. Όσο για το αν είναι σίγουρος, κάθε φορά που δέχεται να συμμετάσχει σε ένα νέο πρότζεκτ, ότι είναι καλό, δήλωσε ότι αυτά κρίνονται εκ του αποτελέσματος.
Παρότι διαθέτει τη διαίσθηση που του λέει πότε πρέπει να αρνείται και να δέχεται μια συνεργασία, δεν είναι από αυτούς που θέλουν να έχουν πλήρη έλεγχο του πρότζεκτ, προτού προχωρήσουν: «Είναι καλό να έχεις την πληροφορία ώστε να μπορείς να προστατευθείς. Επειδή ακριβώς ξέρω ότι δεν μπορώ να ελέγχω τα πράγματα απόλυτα, προσπαθώ να είμαι ικανοποιημένος με το γεγονός ότι κάνω τη συγκεκριμένη ταινία, ότι νιώθω άνετα με αυτήν και ότι, όταν δεν πάει κάτι καλά, ότι μπορώ να το αντέξω» υποστηρίζει ο Νταφόε.
«Αποφεύγω τις καταστάσεις που με κάνουν να νιώθω άβολα με μια ταινία και νιώθω πραγματικά ευλογία που έχω κάνει ταινίες, τις οποίες, κάθε φορά που τις βλέπω, ανακαλύπτω κάτι καινούργιο, μια άλλη πτυχή. Μου αρέσει πολύ αυτή η αίσθηση. Είναι φυσικό κάθε φορά που δοκιμάζεις κάτι καινούργιο να νιώθεις φόβο αλλά αν τον έχεις νιώσει μια φορά, νιώθεις βολικά με αυτό, γιατί σου διδάσκει πολλά και σου δίνει ένα κίνητρο ώστε να προχωρήσεις. Αν έχεις ζήσει με τον φόβο και ξέρεις ότι έχεις επιβιώσει και ότι δεν σε έχει καταστρέψει, έχεις πάρει από αυτό ένα πολύτιμο μάθημα-και αυτό το βρίσκω εξαιρετικό. Αντιθέτως, δεν βρίσκω κάτι πιο φοβιστικό και τρομακτικό από τη βεβαιότητα και αυτή προσπαθώ, κάθε φορά να αποφύγω, πηγαίνοντας προς κάτι που μπορεί να είναι εν μέρει ορατό αλλά μπορεί να μου αποκαλύπτει πλευρές που με κάνουν να νιώθω βεβαιότητα και άλλες που μου αφήνουν ένα ποσοστό ανασφάλειας που χρειάζεται ώστε να μπορώ να κινητοποιούμαι. Είναι υπέροχο, με άλλα λόγια, να νιώθεις ότι σταδιακά αρχίζουν να αποκαλύπτονται οι πτυχές αυτού που δημιουργείται, ότι αναδεικνύεται σιγά σιγά και να χτίζεται η επικοινωνία. Και αυτή η ταινία φτιάχτηκε στα γυρίσματα. Σάμπως μερικές φορές τα πράγματα να συμβαίνουν από μόνα τους και η ταινία να αποκτά μια οντότητα και μια μορφή την ώρα ακριβώς που συμβαίνει. Αυτή είναι η μορφή της και πρέπει να είναι, σε μεγάλο βαθμό, διαπεραστική ώστε να μπορούν να ταυτίζονται μαζί της οι άνθρωποι και να ανιχνεύουν σε αυτήν πλευρές και τις αφηγήσεις που έχουν ανάγκη. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα έργα τέχνης, τα οποία εμφανίζονται στην ταινία και μοιάζουν να συνδιαλέγονται μεταξύ τους και να αποκτούν τη δική τους αξία. Και αυτό πιστεύω ότι είναι το πιο συναρπαστικό από όλα», κατέληξε ο ηθοποιός αποσπώντας τα ευχαριστήρια του Καρναβά ο οποίος τόνισε την “εργασιακή ηθική” που έφερε ο διάσημος ηθοποιός στο πλατώ δείχνοντας εξαιρετικό σεβασμό προς όλο το συνεργείο.
Όσο για τον Βασίλη Κατσούπη, είπε ότι ηρέμησε όταν είδε ότι η ταινία άρεσε στον Νταφόε: “Αυτό με ένοιαζε πάνω απ' όλα”.
Αστειευόμενος ο Νταφόε είπε ότι μπορεί ο Έλληνας σκηνοθέτης να ήταν «αποφασιστικός ακόμα και σκληρός στο σετ» αλλά αυτό συνέβαινε επειδή ήξερε τι ήθελε: «Πολλές φορές συμβαίνει να βαριόμαστε τον εαυτό μας και ξέρουμε ότι για να το σπάσουμε αυτό, πρέπει να εφευρίσκουμε νέους τρόπους, ανάλογα με τη στιγμή. Επειδή στην ταινία συνέβαινε να είμαι μόνος, αυτό έπρεπε να το καθορίσω εγώ. Μπορεί πολλοί το λένε αυτοσχεδιασμό, δημιουργική επιφοίτηση αλλά εγώ ξέρω ότι αυτό που συνέβαινε είναι να αντιδρώ ανάλογο με τις απαιτήσεις της στιγμής ή μάλλον καλύτερα να αντιδράμε όλοι όσοι βρισκόμασταν σε αυτό τον χώρο. Και αυτό είναι που “χτίζει” τελικά μια ταινία το πως αντιδρούν όλοι αυτοί που βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Σε κάθε ταινία καλείσαι να βρεις όχι μόνο τον εαυτό σου, τι είναι αυτό που συμβαίνει, ποια είναι η δική σου θέση και αυτό γίνεται εξερευνώντας τελικά το σύμπαν της ταινίας. Γι' αυτό όταν με ρωτάνε αν ένιωθα μόνος στην ταινία, η απάντηση μου είναι καθόλου. Ναι, ήμουν μπροστά από την κάμερα αλλά ένιωθα μεγάλη επικοινωνία με το συνεργείο γιατί εκείνη τη στιγμή συνεργαζόμουν με όλους μαζί και με τον καθένα χωριστά, αφού όταν ερχόταν προς εμένα για την παραμικρή λεπτομέρεια, έπρεπε να είμαι παρών. Αυτό δημιουργεί μια σχέση. Πρόκειται για μια έκφραση αυτού που είσαι» υποστηρίζει ο ηθοποιός.
Ταύτιση με τον χαρακτήρα
Όσο για τον χαρακτήρα ή γενικά για τους χαρακτήρες ο ίδιος δεν συμφωνεί ότι ένας ηθοποιός ταυτίζεται αναγκαστικά με τον ρόλο που ερμηνεύει: «Απλώς έχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και πάνω σε αυτό χτίζει την ερμηνεία του», σχολίασε χαρακτηριστικά.
«Ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες και όταν αυτό τελειώνει, τότε νιώθει, όπως εγώ, ότι επιστρέφει στον εαυτό του. Απλώς, όταν έχεις καθημερινά, πολύωρα γυρίσματα είναι φυσικό ο χαρακτήρας να αρχίσει να επιδρά σε αυτό που είσαι με έναν φυσικό τρόπο, οπότε φέρεις αυτή την κατάσταση έχοντας τη δυνατότητα να διεισδύσεις βαθιά στον χαρακτήρα. Και αυτό είναι λογικό, ως εκ τούτου, να σε επηρεάζει. Το ωραίο είναι ότι δεν πρόκειται για κάτι στατικό, δεν έχει να κάνει με ένα σενάριο στο οποίο υπακούει κανείς με μονοσήμαντο τρόπο αλλά για κάτι ευμετάβλητο. Είναι μια κατάσταση οργανική που αφορμάται από ένα πλαίσιο και από εκεί και πέρα έχεις την ελευθερία να δημιουργείς. Μέσα, λοιπόν από αυτό, μαθαίνεις πολλά, τα οποία είναι δύσκολο να ξεμάθεις. Οι χαρακτήρες μένουν μαζί μου για πάντα αλλά με διαφορετικό τρόπο».
Ο ίδιος λέει ότι όντως αν έσωζε κάτι στο τέλος είναι η ίδια η τέχνη, όπως ο χαρακτήρας που ερμηνεύει. Καθώς είναι αναγκασμένος να επικοινωνήσει με τον εαυτό του, είναι αλήθεια πως βρίσκει μια αλήθεια, έστω με τη βία, έστω λόγω συνθηκών, που δεν θα έβρισκε πουθενά αλλού. «Είναι πολύ βάρβαρο να εξαναγκάζεσαι να βρεις τον εαυτό σου με τη βία, όπως συνέβη με τον συγκεκριμένο χαρακτήρα που εγκλωβίστηκε στο διαμέρισμα στο Μανχάταν, αλλά έτσι συμβαίνει πάντα. Δεν είναι ότι ο Νίμο τρελάθηκε είναι ότι αναγκάστηκε να επικοινωνήσει με τη βαθύτερη αλήθεια του και να συνειδητοποιήσει κάποια πράγματα που δεν θα είχε σκεφτεί αλλιώς. Όπως ακούγεται να λέει κάποια στιγμή στην ταινία: “Όταν με ρώτησαν για τα τρία πράγματα που θα έσωζα, είπα ότι αυτά θα ήταν το τετράδιο της ζωγραφικής μου, ένα άλμπουμ των AC/DC και τον γάτο μου τον Γκράουτσο. Δεν απάντησα τους γονείς ή την αδελφή μου. Αυτό με καθιστά κακό άνθρωπο; Οι γάτες πεθαίνουν, η μουσική ξεθωριάζει αλλά η τέχνη μένει για πάντα».