«Η Γυναίκα του Τσαϊκόφσκι» : Μια ταινία για τη σκοτεινή ερωτική ζωή του μεγάλου συνθέτη

Ένα βιογραφικό δράμα, που φωτίζει τη σκοτεινή ερωτική ζωή του μεγάλου συνθέτη Πιοτρ Τσαϊκόφσκαι και την πολυτάραχη σχέση του με την Αντονίνα Μιλιούκοβα, αποτελεί η ταινία του Κίριλ Σερεμπρένικοφ «Η Γυναίκα του Τσαϊκόφσκι» που βγαίνει στις 6 Απριλίου στους κινηματογράφους. Το φιλμ προβλήθηκε στο τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών και μάλιστα ήταν υποψήφιο για Χρυσό Φοίνικα.

Η Αντονίνα Μιλιούκοβα είναι μία όμορφη και δροσερή κοπέλα, μέλος της ρωσικής αριστοκρατίας του 19ου αιώνα. Θα μπορούσε να έχει όποιον θέλει, όμως αναπτύσσει μια εμμονή με τον ήδη περιζήτητο συνθέτη Πιοτρ Τσαϊκόφσκι, τον οποίο ερωτεύεται τρελά με το που ακούει τη μουσική του. Ο μοναδικός της σκοπός είναι να τον παντρευτεί και να τον στηρίζει δια βίου με όλες της τις δυνάμεις στο θεάρεστο, όπως το αντιλαμβάνεται εκείνη, έργο του.

Ο συνθέτης ενδίδει για να δώσει ένα τέλος στις φήμες γύρω από το πρόσωπό του, αλλά ο γάμος αυτός δεν μπορεί να διαρκέσει… Και όσο πιο βάναυσα ο Τσαϊκόφσκι επιχειρεί να ξεφορτωθεί τη σύζυγό του, τόσο πιο εμμονικά και αρρωστημένα η ίδια πασχίζει να μείνει μαζί του, παραδομένη στην ανεκπλήρωτη αγάπη της.

Ο Κιρίλ Σερεμπρένικοφ («Πιστός», «Leto», «Petrov Flu») δημιούργησε μια τολμηρή, βιογραφική ταινία εποχής που συζητήθηκε πολύ στις Κάννες: μια ταινία που αποδίδει ατμοσφαιρικά, και καθόλου ωραιοποημένα, το ιστορικό πλαίσιο της Ρωσίας στα τέλη του 19ου αιώνα, και μιλά για το καθεστώς της πατριαρχίας της εποχής εκείνης, στο οποίο μια γυναίκα με ταλέντο δεν θα μπορούσε ποτέ να μεγαλουργήσει όπως ένας άντρας -περιορίζεται απλώς στο ρόλο της συζύγου. Ο Σερεμπρένικοφ υπαινίσσεται πως οι γυναίκες τότε, που διακατέχονταν από έντονα πάθη και ευαισθησίες, αν ήταν άντρες πιθανόν να εκτονώνονταν μέσω της τέχνης, αλλά καθώς είναι γυναίκες οδηγούνταν πιο εύκολα στην τρέλα.
Ο σκηνοθέτης τολμά να αμαυρώσει την εικόνα του μέγα Τσαϊκόφσκι –όχι βέβαια του ιδιοφυούς δημιουργού της Λίμνης των Κύκνων, αλλά του ανθρώπου, ο οποίος, αδυνατώντας να συμφιλιωθεί με την ερωτική του φύση σε ένα εχθρικό κοινωνικό πλαίσιο, με τις λάθος επιλογές του και τις συχνά σοκαριστικές πράξεις του οδηγεί μαθηματικά την σύζυγό του στον όλεθρο.

H ταινία είναι γυρισμένη υπό το πρίσμα της Αντονίνας, και όπως τονίζει ο δημιουργός της, είναι βασισμένη στα πραγματικά περιστατικά της ζωής της, όπως διασώζονται σήμερα από τα γράμματα και τις αναμνήσεις της. «Πολλοί την παρουσίαζαν σαν μια ηλίθια που δεν κατανοούσε το μεγαλείο του Τσαϊκόφσκι, που δεν ήταν αντάξιά του ως σύντροφος. Αμφέβαλα γι’ αυτό και θέλησα να «σκάψω» βαθύτερα, να μάθω περισσότερα γι’ αυτήν. Είναι άλλωστε προφανές πως δεν μπορείς να πλησιάσεις τον ήλιο χωρίς να καείς».

Θέλησε να γυρίσει ένα «ψυχολογικό θρίλερ. Στον πυρήνα της ταινίας όμως βρίσκεται μια διαφορετική ιστορία αγάπης. Ταυτόχρονα είναι μια ταινία για την υποκρισία. Φωτίζει την ιδιωτική ζωή του Τσαϊκόφσκι που για δεκαετίες θεωρείτο ταμπού και σκοπίμως την απέκρυβαν και τη λογόκριναν».

Ο σκηνοθέτης βασίστηκε στο βιβλίο του καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Γέιλ Αλεξάντερ Ποζνάνσκι, ο οποίος έκανε ενδελεχή έρευνα για τη ζωή του συνθέτη αλλά και της Αντονίνας Μιλιούκοβα.

Ανέκαθεν μαχητικός, ο Σερεμπρένικοφ, γιος Εβραίου και Ουκρανής, στον οποίο είχε απαγορευτεί η έξοδος από την Ρωσία, εγκαταστάθηκε τελικά στο Βερολίνο, απ’ όπου δηλώνει ελεύθερος να δημιουργεί αλλά και να παρουσιάζει τις ταινίες του στα μεγάλα φεστιβάλ -κάτι που του απαγορευόταν όσο ζούσε στην πατρίδα του, καθώς ουδέποτε φοβόταν να μιλήσει εναντίον της κυβέρνησης.

Στο 75ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών όμως, ο Σερεμπρένικοφ διαγωνίστηκε για το Χρυσό Φοίνικα με τη «Γυναίκα του Τσαϊκόφσκι», και ήταν και ο ίδιος εκεί. Όπως δήλωσε στις Κάνες, «αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία είναι φρικτό, είναι αβάσταχτο. Ωστόσο το να σταματήσουμε να ακούμε Τσαϊκόφσκι ή να διαβάζουμε Ντοστογιέφσκι ή να ανεβάζουμε Τσέχοφ δεν είναι σίγουρα η λύση. Η τέχνη μιλάει για την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, το πόσο εύθραυστοι είμαστε, για το πόσο σημαντικός είναι ο κάθε ένας από εμάς. Η προπαγάνδα μιλάει μόνο για καταστροφή. Η τέχνη δεν θα έπρεπε να λογοκρίνεται ή να απαγορεύεται. Είναι το πιο δυνατό μήνυμα κατά του πολέμου».

Στην ταινία παίζουν οι ηθοποιοί Αλιόνα Μιχαϊλόβα και Οντίν Λουντ Μπιρόν