Ψαραντώνης: Ο κορυφαίος κρητικός καλλιτέχνης στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου

Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της κρητικής μουσικής παράδοσης, ο Ψαραντώνης, θα βρεθεί, στις 8 Ιουλίου, στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, προκειμένου θα δώσει μια συναυλία στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επίδαύρου.

Ο «πρώτος λυράρης της Ελλάδας», όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο Μάνος Χατζιδάκις, στα 85 του πλέον χρόνια, θα ταξιδέψει το κοινό, με τη φωνή του και τη λύρα του, στο ξεχωριστό μουσικό του σύμπαν.

Γεννημένος στα Ανώγεια της Κρήτης το 1942, ο Ψαραντώνης (Αντώνης Ξυλούρης) ήταν μόλις 5 ετών όταν έπιασε για πρώτη φορά στα χέρια του τη λύρα του μεγαλύτερου αδερφού του, του μυθικού Νίκου Ξυλούρη. Προτού κλείσει τα 13 του χρόνια, ξεκίνησε παίζοντας σε μια κρητική γιορτή, ενώ ο πρώτος του δίσκος ολοκληρώθηκε το 1974.

«Παίζω λύρα από μικρό παιδί. Άκουγα τον αδερφό μου, τον Νίκο, και μάθαινα. Έμαθα να διαβάζω νότες, όμως η μουσική είναι στην καρδιά. Η μουσική είναι συναίσθημα» λέει ο ίδιος.

Ο Ψαραντώνης αποφάσισε να τραβήξει το δικό του καλλιτεχνικό δρόμο και μέσα από μία διαδρομή περίπου 60 ετών, κατάφερε να γίνει ένας ζωντανός θρύλος, εμπλουτίζοντας με τη μουσική του την κρητική, τη μεσογειακή και την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.

Απόκοσμος, άχρονος και βαθιά γειωμένος σε κάθε του συναυλία μαγεύει με την απαράμιλλη δεξιοτεχνία του στην κρητική λύρα και συγκλονίζει με την ερμηνεία του. Είτε πρόκειται για μικρές μουσικές σκηνές είτε για διεθνή φεστιβάλ οι εμφανίσεις του Ψαραντώνη αποτελούν μυσταγωγικές εμπειρίες για το κοινό.

Ο Ψαραντώνης ως βαθύς γνώστης και λάτρης της παράδοσης, με την ιδιαίτερη ικανότητά του να αυτοσχεδιάζει, έρχεται να ζωντανέψει μύθους και να αφηγηθεί αρχέγονες και ταυτόχρονα σύγχρονες ιστορίες. Να ζωντανέψει τον αρχέγονο ήχο της Κρήτης και να δημιουργήσει μια νέα παράδοση.

«Η παράδοση κρατάει για πάντα. Είναι η τέχνη του λαού, η πίστη του. Χωρίς ρίζα, δεν υπάρχει ούτε φύλλο ούτε καρπός. Χωρίς ρίζα δεν μπορούμε να σταθούμε, να κάνουμε τίποτα!» λέει ο με νόημα ο ίδιος.

Ο λυράρης της Κρήτης έχει καταφέρει εδώ και χρόνια να κερδίσει διεθνή αναγνώριση και να αποτελεί μια ξεχωριστή φιγούρα στο μουσικό στερέωμα. Δεν είναι τυχαίο ότι διοργανωτές μεγάλων μουσικών φεστιβάλ ανά τον κόσμο τον έχουν αποκαλέσει «Φωνή της Αρχαίας Ελλάδας» και «Κραυγή των Θεών».

Αλλά και ο σπουδαίος Νικ Κέιβ  έχει πει ότι ο Ψαραντώνης «θα είναι για πάντα ένας γνήσιος εκφραστής της παγκόσμιας μουσικής»! Μάλιστα οι δυο τους έχουν συνεργαστεί και στο στούντιο το 2014, για το σάουντρακ του «Loin des Hommes» («Μακριά από τους ανθρώπους»), της ταινίας που με πρωταγωνιστή τον Βίγκο Μόρτενσεν κέρδισε τρία βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

Δεν υπάρχουν πολλά που δεν έχουν ειπωθεί για τον Ψαραντώνη αυτή τη μοναδική περίπτωση καλλιτέχνη που καταφέρνει επί δεκαετίες να συνεπαίρνει όσους έχουν την τύχη να τον δουν και να τον ακούσουν από κοντά.

Ο ίδιος περιγράφει με λίγα λόγια τη σχέση του με τη μουσική και το ρόλο που παίζει στη ζωή του: «Με συνεπαίρνει η μουσική. Είναι κάτι μαγικό και δυνατό. Δεν κάνω χωρίς μουσική. Είναι σύντροφος. Την έχω παρέα. Στο άπειρο με πάει».

*