Εντυπώσεις από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Σπάνιες γυναίκες και τρομερά φαντάσματα

Δεν είναι μόνο ότι η Θεσσαλονίκη στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης φοράει τα καλά της: είναι ότι μπορεί, κάποια στιγμή στην πόλη, να συναντήσεις ένα βραβευμένο δημιουργό που θα έχει να σου αφηγηθεί μια σινεφίλ ιστορία, όπως τον Οσκαρικό Αλεξάντερ Πέιν, να μάθεις τα μυστικά της τέχνης σε ειδικά masterclasses από κορυφαίους όπως τον «μάγο» των αξεπέραστων σειρών όπως του Six Feet Under, Τζέρεμι Ποντέσουα, να χαθείς μέσα σε εικόνες, εκθέσεις και ταινίες με πρωτοποριακά θέματα, όπως τα φαντάσματα, να ακούσεις τα μυστικά της Agora από τη Χαρούλα Αλεξίου αλλά και να πέσεις, πάνω σε θρυλικές σταρ-γιατί όχι;-όπως τη Μόνικα Μπελούτσι.

Ειδικά η παρουσία της τελευταίας φαίνεται να έφερε μεγάλη αναστάτωση στην πόλη με τον κόσμο να περιμένει σε ουρές έξω από το Ολύμπιον, όπου τιμήθηκε η Ιταλίδα ηθοποιός, για να της προσφέρει ένα λουλούδι και να τη χαιρετήσει. Ήταν ωραίο που η ίδια ανταποκρίθηκε με προθυμία και βρήκε μια καλή κουβέντα να πει για τις μέρες της στην Ελλάδα, για την αγαπημένη της, Μαρία Κάλλας και να εξομολογηθεί την ανάγκη της να λέει αλήθειες-όπως για τον δύσκολο κόσμο του θεάματος και την πραγματική της ηλικία- σε μια εποχή που επιβάλλει διαρκώς φευγαλέα πρότυπα και ψεύτικες εικόνες. Μας είπε «ευχαριστώ» στα Ελληνικά και έφυγε με την υπόσχεση ότι θα ξανάρθει γρήγορα.

Ευτυχώς, όμως, το καλό σινεμά έχει έναν τρόπο να μας κάνει να ξεχνάμε αλλά και να εξαλείφει οτιδήποτε δυσάρεστο, όπως οι όμορφες εικόνες από το «Δέντρο με Χρυσές Πεταλούδες» του Βιετναμέζου Τιέν Αν Φαμ αλλά και το αξεπέραστο, παλιότερο «Πέρυσι στο Μαριενμπάντ» του Αλέν Ρενέ, περιεκτικό και ουσιαστικό, με την εσωτερική αγωνία που αποκαλύπτει μόνο ένα σινεμά που εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις.

Σαν εκείνα τα πλάνα του Αλεξάντερ Πέιν, τον οποίο δεν τον αγάπησε μόνο το Χόλιγουντ αφού του χαρίζει αφειδώς τα Όσκαρ αλλά και εμείς που τον υποδεχόμαστε με ανοιχτές αγκάλες για να συνειδητοποιήσουμε ότι ναι, ο ίδιος μπορεί να είναι πιο τρυφερός και ανθρώπινος (ακόμα και) από τις ταινίες του.

Δεν χαιρόμαστε μόνο που είναι Έλληνας αλλά και που με εσωτερικά κινηματογραφικά έργα όπως «Τα Παιδιά του Χειμώνα», που προβλήθηκαν στη Θεσσαλονίκη (θα βγει στους κινηματογράφους τον Ιανουάριο) ο κορυφαίος δημιουργός ξέρει να στήνει μια άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία με ήρωες δυο άκρως δυσλειτουργικούς ανθρώπους. Ελάχιστοι μπορούν να φέρνουν μαζί έναν στριμμένο καθηγητή (το έχουν λένε έτοιμο το Όσκαρ για τον ρόλο το Πολ Τζιαμάτι) και έναν προβληματικό μαθητή, παραμονές Χριστουγέννων και να γυρίζουν ένα σινεματικό έργο αναφοράς, στα ανθρώπινα πάντα μέτρα. Αντίστοιχα άκρως γοητευτικά ανθρώπινη με ανάλογα ποταπά υλικά ήταν η ταινία «Πεσμένα Φύλλα» του Φιλανδού Άκι Καουρισμάκι, στην τελετή λήξης, που έκανε το σινεμά να γελάει και να κλαίει ταυτόχρονα με τα «χαμένα κορμιά» που ερωτεύονται ανάμεσα σε γκρεμισμένα σπίτια, μεταλλουργία, άνυδρα περιβάλλοντα και σκληρούς ανθρώπους.

Ναι, αυτό μπορεί να το κάνει μόνο το σινεμά-και είναι ωραίο που το φεστιβάλ εντοπίζει τα προσιτά σημεία του και να μας κάνει συνενόχους μέσα σε ένα βράδυ. Σινεμά σημαίνει, όμως, κλειστή αίθουσα και μεγάλη οθόνη ακόμα και αν χρειάζεται να το οικειοποιηθούν καλογυρισμένες σειρές όπως οι πολυσυζητημένες «17 Κλωστές» της Cosmote TV,που έκαναν και αυτές πρεμιέρα εδώ. Πρόκειται για μια (ακόμα) σειρά του Σωτήρη Τσαφούλια που έκλεψε τις εντυπώσεις σε σενάριο Μιρέλλας Παπαοικονόμου και Κάτια Κισσονέργη -και στο «Ολύμπιον» δεν έπεφτε καρφίτσα.

Τα βραβεία και οι εκπλήξεις

Αλλά φέτος τα βραβεία δεν ήταν υπόθεση μιας ακόμα τελετής, όπου θα προσέρχονταν οι επίσημοι, οι πολιτικοί-οι περισσότεροι από τους οποίους φεύγουν πριν καν τη λήξη-και θα κρατούσε ατελείωτες ώρες (50 βραβεία γαρ!). Πολύ έξυπνα, ακολουθώντας τα πρότυπα άλλων κορυφαίων φεστιβάλ, οι υπεύθυνοι του 64ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αποφάσισαν η τελετή να μεταφερθεί από το επίσημο Ολύμπιον στην εναλλακτική Αποθήκη Γ' με μια σεμνή γιορτή και «παρεΐστικη διάθεση» όπως είπαν. Ίσως γι αυτό και η ατμόσφαιρα να ήταν πιο ζεστή και τα χειροκροτήματα ακόμα πιο έντονα, ειδικά όταν ακούστηκε το όνομα της Σοφίας Εξάρχου και της πολυσυζητημένης ταινίας της «Animal», για την οποία μιλούσε όλες τις μέρες ο κόσμος του Φεστιβάλ. Η ταινία που είχε κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο αποδομεί όλο τον μύθο της τουριστικής Ελλάδας δείχνοντας το σκοτεινό κομμάτι της μέσα από την ιστορία μιας ομάδας ανιματέρ σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο της Κρήτης. Η Σοφία Εξάρχου έλαβε το μεγάλο βραβείο Χρυσός Αλέξανδρος όπως και η ηθοποιός της, η εκπληκτική Δήμητρα Βλαγκοπούλου που έλαβε το βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας εξ ημισείας με την Τζοάνα Άρνοου για την ταινία «Η αίσθηση πως έχει περάσει πια η ώρα να γίνει κάτι».

Το σημαντικό δεν είναι μόνο η βράβευση αυτών των ξεχωριστών γυναικών αλλά και το γεγονός ότι το μεγάλο βραβείο του Φεστιβάλ δίνεται, για δεύτερη φορά, στην ιστορία του Φεστιβάλ και μάλιστα τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά τον Σωτήρη Γκορίτσα και το «Απ'το χιόνι» σε γυναίκα.

Αλλά κόντρα στη λογική που θέλει τους δημιουργούς στο σινεμά να είναι κατεξοχήν άνδρες, υπήρχε και άλλη γυναίκα στην εξίσωση των βραβείων που έκανε την έκπληξη και χειροκροτήθηκε θερμά: η Εύα Νάθενα ανέβηκε αρκετές φορές για να χαιρετήσει και να ευχαριστήσει αφού σε αυτή και στην ταινία της «Φόνισσα»-εμπνευσμένη από το ομώνυμο έργο του Παπαδιαμάντη-δόθηκαν το Βραβείο Σεναρίου ή Καλλιτεχνικής Επίτευξης όπως και μια σειρά ακόμη από ανεξάρτητα βραβεία, όπως το Βραβείο FIPRESCI (Διεθνής Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου) για ελληνική ταινία που πραγματοποιεί πρεμιέρα στο Φεστιβάλ, το πρώτο βραβείο της ΕΡΤ, το Βραβείο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου). Πολλή συζήτηση προκάλεσε ο «Τελευταίος Ταξιτζής» του Στέργιου Πάσχου, ο πρωταγωνιστής του οποίου, Τάκης Κορφωναίος απέσπασε βραβείο ερμηνείας.

Επειδή, όμως, ένα φεστιβάλ δεν είναι ποτέ μόνο βραβεία, η ιδέα των «Φαντασμάτων» που ενέπνευσε όχι μόνο τα σχετικά αφιερώματα με ταινίες αλλά και διάφορες συζητήσεις και εικαστικές εκθέσεις, έκανε τη διαφορά: τέσσερις σπουδαίοι Έλληνες εικαστικοί φιλοτέχνησαν έργα που εκτίθενται στο Glass House (Προβλήτα 1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης), με δωρεάν είσοδο με τίτλο «ΦΑΝΤ ΣΜ ΤΑ»: τι ωραία τα φασματικά έργα του Νίκου Κεσσανλή, αλλά και τα ξεχωριστά των Βλάση Κανιάρη, Σίλειας Δασκοπούλου και Ιάσονα Μολφέση, τόσο σημαντικών καλλιτεχνών όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και πέρα από τα σύνορα.

Αλλά το αφιέρωμα που μπήκε στην καρδιά μας και ήταν αυτό που κρατάμε πιο έντονα από το φεστιβάλ ήταν αυτό στον Θεσσαλονικιό Τάκη Κανελλόπουλο, έναν αξεπέραστο και παραγνωρισμένο auter που ίσως να μην βρήκε τελικά ποτέ, παρά την αναγνώριση από τους ομότεχνους του, την περίοπτη θέση που του αξίζει: ο ίδιος με τις ταινίες του είχε τιμήσει τον ελληνικό Βορρά και τη Μακεδονία και είχε εμπνεύσει άλλους σπουδαίους δημιουργούς-πόσο αλήθεια φαίνονται οι επιρροές στους «Κυνηγούς» του Θόδωρου Αγγελόπουλου που προβλήθηκαν επίσης στο Φεστιβάλ-ενώ είχε καταστεί σημείο αναφοράς για τον μοντέρνο κινηματογράφο με τον αξεπέραστο «Ουρανό» του.

Υπέροχη έκπληξη ήταν, εκτός από το ειδικό αφιέρωμα η έκθεση «Τάκης Κανελλόπουλος: Ονειρεύομαι μια εκδρομή» που μας περίμενε με το που μπαίναμε στους χώρους του φεστιβάλ-και ήταν πολύ έξυπνο να αξιοποιηθεί το δυτικό φυλάκιο στην είσοδο και να μετατραπεί σε έναν χώρο τέχνης προσφέροντας μια ολιστική οπτικοακουστική εμπειρία. Όπως δήλωσε σχετικά με την έκθεση και τον Τάκη Κανελλόπουλο ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης:

«Ο Τάκης Κανελλόπουλος είναι ο μόνος σκηνοθέτης του ελληνικού κινηματογράφου ο οποίος έζησε όλη τη ζωή του και γύρισε όλες τις ταινίες στη Θεσσαλονίκη και στην γύρω περιοχή. Το Φεστιβάλ δεν κάνει βέβαια για πρώτη φορά αφιέρωμα στο έργο του, έχει κάνει και στο παρελθόν. Πιστεύω ότι κάθε τόσο θα πρέπει να γίνεται ένα αφιέρωμα στον Τάκη Κανελλόπουλο για να θυμόμαστε, να εκτιμούμε, να τον τοποθετούμε στο πλαίσιο της εποχής, αλλά και να διαπιστώνουμε κάθε φορά το πόσο επίκαιρος ήταν, το πόσο σημαντική είναι αυτή η ρομαντική ποιητική γραφή του και το πόσο περήφανοι πρέπει να είμαστε που δραστηριοποιούμαστε και ζούμε σε αυτή την περιοχή που περπάτησε αυτός ο ξεχωριστός άνθρωπος». Την επιμέλεια του αφιερώματος είχε ο κριτικός κινηματογράφου Μανώλης Κρανάκης, σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Νίκο Πάστρα.

Ειδήσεις σήμερα:

Ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας «είναι και δικός σας», λέει ο Νετανιάχου στους Αμερικανούς

Νέο έκτακτο δελτίο για την 24ώρη κακοκαιρία - Και η Αττική στις περιοχές που επηρεάζονται

Διευκρινήσεις Μακρόν σε Χέρτσογκ για τις δηλώσεις του: «Δεν είχα πρόθεση να κατηγορήσω το Ισραήλ ότι βλάπτει αμάχους»