Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ: Η θεωρία της για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Βεργίνα που αμφισβητεί τον Μανόλη Ανδρόνικο
19.12.202307:31
Ποια είναι τα επιχειρήματά της και γιατί έρχονται σε αντίθεση με τις υπάρχουσες ιστορικές και αρχαιολογικές πηγές
Με μια θεωρία την οποία έχει διατυπώσει κι άλλες φορές κατά το παρελθόν, τόσο προφορικά όσο και γραπτώς μέσα από το βιβλίο της «Ο Μέγας Αλέξανδρος των Βυζαντινών - Που είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος;», η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ επανέφερε στην εγχώρια επικαιρότητα το διαχρονικό ιστορικό ερώτημα σχετικά με τον τόπο που βρίσκεται ο τάφος του Μακεδόνα στρατηλάτη. Η 97χρονη βυζαντινολόγος ιστορικός επανέλαβε, σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξή της, την εκτίμησή της ότι ο Τάφος ΙΙ της Βεργίνας δεν ανήκει στον Φίλιππο Β’, όπως αποκάλυψε μετά από πολλά χρόνια ερευνών ο κορυφαίος αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος αλλά στον γιο του, Μεγάλο Αλέξανδρο το τελικό σημείο ταφής του οποίου παραμένει ένα μεγάλο, άλυτο μυστήριο για την παγκόσμια ιστορική και αρχαιολογική κοινότητα.
Ήταν 8 Νοεμβρίου του 1977 όταν ο Μανόλης Ανδρόνικος ανακοίνωνε πως ανακάλυψε στη Βεργίνα τον ασύλητο τάφο του βασιλιά Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας: «NΑΙ, πιστεύω ακράδαντα πια ότι ο νεκρός του τάφου της Βεργίνας, είναι ο Φίλιππος Β', πατέρας του Μεγαλέξανδρου» δήλωσε κατηγορηματικά στο αμφιθέατρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, χτυπώντας με εμφανή συγκίνηση τη γροθιά του στο αναλόγιο της έδρας. Στην ίδια εκείνη ανασκαφή ανακαλύφθηκε ένας ακόμη ασύλητος τάφος, ο τάφος ΙΙΙ, που ομόφωνα αποδίδεται στον Αλέξανδρο Δ, γιο του Μ. Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης, ο τάφος μιας εκ των συζύγων του Φιλίππου και ο κιβωτιόσχημος τάφος Ι, που ήταν συλημένος και μικρότερος.
Η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, παρότι δεν είναι αρχαιολόγος, αμφισβητώντας τα συμπεράσματα του Μανόλη Ανδρόνικου, αλλά και τις υπάρχουσες ιστορικές και αρχαιολογικές πηγές που δείχνουν πως ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, επιμένει να υποστηρίζει ότι τα οστά του βρίσκονται μέσα στην ολόχρυση λάρνακα της Βεργίνας που φέρει στο καπάκι της το ανάγλυφο μακεδονικό αστέρι με τις 12 ακτίνες.
Ως επιχειρήματα που ενισχύουν την εκτίμησή της, η κ. Αρβελέρ αναφέρει το ελαφαντοστέινο ομοίωμα του Αλέξανδρου που έχει βρεθεί, την επιθυμία του Μεγάλου Αλεξάνδρου να ταφεί στον τόπο του, το ύψος του νεκρού που φιλοξενεί ο τάφος το οποίο, σύμφωνα με την ίδια, ταιριάζει περισσότερο με αυτό του Αλέξανδρου, την παράσταση στη ζωφόρο που δείχνει μια δράση, η οποία για να αποτυπωθεί έπρεπε προηγουμένως να έχει συμβεί, το χρονικό κενό από την ταφή στο σημείο που ξέρουμε, μέχρι να κατασκευαστεί το μαυσωλείο και η εύρεση στον τάφο της Βεργίνας χουντίτη, ορυκτού της Αιγύπτου.
Παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί, από Έλληνες και ξένους επιστήμονες, διάφορες θεωρίες σχετικά με τον τόπο όπου βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο μοναδικός που υποστήριζε το σενάριο της Βεργίνας από το 1993, παρότι μη ειδικός, με τον οποίον και συντάχθηκε αργότερα η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, ήταν ο συνταξιούχος αντιστράτηγος και ιστορικός ερευνητής Τριαντάφυλλος Παπαζώης. Λεπτομέρειες αυτής της θεωρίας του συμπεριλαμβάνονται στο 500 σελίδων βιβλίο του «Ο Μέγας Αλέξανδρος με την οικογένειά του είναι θαμμένοι στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας» το οποίο ολοκληρώθηκε λίγο πριν τον θάνατό του, το 2011. Σε αυτό αναφέρεται ότι στον επίμαχο τάφο ΙΙ επανατάφηκαν, μετά το 274π.Χ. από τον Αντίγονο Γονατά, ο Μέγας Αλέξανδρος με τη βασίλισσα Ρωξάνη και στον τάφο ΙΙΙ ο δωδεκάχρονος γιος τους, Αλέξανδρος Δ’.
Στην επίσημη παρουσίαση του εν λόγω βιβλίου, πάντως, που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2017, η έμπειρη αρχαιολόγος, βοηθός του Μανόλη Ανδρόνικου στην ανασκαφή της Βεργίνας και υπεύθυνη του εντυπωσιακού νέου Μουσείου των Αιγών, Αγγελική Κοτταρίδη είχε αντικρούσει τους ισχυρισμούς του συγγραφέα. Σχετικά με τη θεωρία του που ήθελε όλους του βασιλικούς τάφους στις Αιγές να έχουν συληθεί από τους Γαλάτες μισθοφόρους του Πύρου κατά το 276 π.Χ και τα οστά του Αλέξανδρου να έχουν ταφεί εκεί από τον Αντίγονο, το 276 π.Χ., η κ. Κοτταρίδη, επικαλούμενη αδιάσειστα στοιχεία χρονολόγησης και κεραμικής, είχε δηλώσει κατηγορηματικά πως όλα αυτά δεν ισχύουν και πως θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με το συμπέρασμα στο οποίο οδηγούν οι ιστορικές πηγές ότι, δηλαδή, ο Μέγας Αλέξανδρος είναι στην Αλεξάνδρεια.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ιστορικές πηγές μετά τον θάνατό του, Μεγάλου Αλεξάνδρου, στη Βαβυλώνα το 323 π.Χ., εκφράστηκαν διαφορετικές απόψεις από τους διαδόχους του σχετικά με το σημείο ταφής του. Ενώ προτάθηκαν η Βαβυλώνα, οι Αιγές και η Όαση του Άμμωνα τελικά επιλέγησαν οι Αιγές όπου ήταν θαμμένος ο πατέρας του Φίλιππος και άλλα μέλη της ίδιας βασιλικής δυναστείας. Κατά τη διάρκεια της πορείας της πομπής προς τη Μακεδονία, ωστόσο, η σορός αρπάχθηκε από τον Πτολεμαίο, ο οποίος τη μετέφερε στην Αίγυπτο, την οποία διοικούσε.
Το ταριχευμένο σώμα του Αλεξάνδρου τάφηκε αρχικά στη Μέμφιδα, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, ενώ αργότερα, στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ, μεταφέρθηκε στην Αλεξάνδρεια από τον γιo και διάδοχο του Πτολεμαίου και στη συνέχεια, στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ., στο κοινοτικό μαυσωλείο της Αλεξάνδρειας. Μάλιστα τον τάφο είχαν επισκεφθεί ο Ιούλιος Καίσαρας, το 48 π.Χ. , ο Οκταβιανός Αύγουστος, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καλιγούλας κ.α,
Ο ιστορικός Λέων ο Αφρικανός, ανέφερε πως είχε δει τον τάφο του Αλέξανδρου, το 1491, ανάμεσα στα χαλάσματα της Αλεξάνδρειας ενώ ο περιηγητής Τζωρτζ Σάντις υποστήριξε πως το 1611 που επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια τού παρουσίασαν ένα μνήμα της, το οποίο τιμούνταν τόπος ανάπαυσης του Αλεξάνδρου.