«Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα»: Η ιστορία της πιο σοκαριστικής ταινίας όλων των εποχών που γίνεται παράσταση στη Λυρική Σκηνή
17.01.202406:47
Η ακραία κραυγή αγωνίας του Παζολίνι ενάντια στον φασισμό, με τις πρωτοφανείς σκηνές βίας, απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες - Δείτε φωτογραφίες
Αποτελεί την πιο οριακή ταινία όλων των εποχών, ένα απερίγραπτα σκληρό και απεγνωσμένο πολιτικό μανιφέστο εναντίον του φασισμού και ταυτόχρονα το κύκνειο άσμα του σπουδαίου Ιταλού σκηνοθέτη Πιερ Πάολο Παζολίνι, η προβολή του οποίου απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες του κόσμου. Σχεδόν 50 χρόνια μετά τη δημιουργία του το συγκλονιστικό «Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα» θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, στη σκηνική του εκδοχή, μέσα από την ομώνυμη παράσταση στην Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που σκηνοθετεί ο Άρης Μπινιάρης, και θα κάνει πρεμιέρα στις 10 Φεβρουαρίου.
Έχοντας βιώσει την σκληρή πραγματικότητα του φασισμού, δεδομένου ότι γεννήθηκε την εποχή της ανόδου του Μουσολίνι στην εξουσία αλλά και διαβλέποντας ένα μέλλον που κινδυνεύει από τη συνεχιζόμενη άνθηση του νεοφασισμού και τη σαρωτική επέλαση του καπιταλισμού, ο Παζολίνι ξεκίνησε να γράφει την «Τριλογία του Θανάτου», έργο το οποίο δεν έμελλε να ολοκληρωθεί ποτέ καθώς τον Νοέμβριο του 1975 δολοφονήθηκε κάτω από πολύ περίεργες συνθήκες. Πατήθηκε αρκετές φορές με το δικό του αυτοκίνητο ενώ μέρος του σώματός του βρέθηκε καμένο. Ήταν μια δολοφονία που επί της ουσίας δεν εξιχνιάστηκε ποτέ, υπήρχαν ωστόσο ενδείξεις ότι πιθανώς να συνδεόταν με την ταινία του «Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα» η οποία επρόκειτο να βγει εκείνη την περίοδο στις κινηματογραφικές αίθουσες.
Η πρεμιέρα της ιταλογαλλικής παραγωγής ταινίας σόκαρε κοινό και κριτικούς καθώς παρουσίαζε με τον πλέον ωμό τρόπο, την απανθρωπιά και την αρρωστημένη διαστροφή του φασισμού. Η υπόθεση της ταινίας, η οποία είναι βασισμένη στο επίσης ανολοκλήρωτο βιβλίο «Οι 120 Μέρες των Σοδόμων», του Γάλλου συγγραφέα, φιλοσόφου και ονομοατοδότη του όρου «σαδισμός», Μαρκήσιου ντε Σαντ, διαδραματίζεται στη Δημοκρατία του Σαλό, ένα εικονικό ναζιστικό κρατίδιο που είχε δημιουργηθεί στην Ιταλία κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όπου άτομα κάθε ηλικίας υποβάλλονταν σε απίστευτα σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια.
Στην ταινία καταγράφεται το εφιαλτικό χρονικό την παραμονής σε αυτήν την επίγεια κόλαση εννέα κοριτσιών και εννέα αγοριών, τα οποία είχαν βρεθεί εκεί με την συγκατάθεση των γονιών τους προκειμένου να...«διαπαιδαγωγηθούν» σύμφωνα με τις «αρχές» του φασισμού. Αντ΄ αυτού όμως υποβάλλονταν σε απερίγραπτα, σαζομαχιστικά βασανιστήρια ικανοποιώντας τα άρρωστα ένστικτα των βασανιστών τους και οδηγούνταν στην εξόντωση, τον αφανισμό, αυτό που δηλαδή ονειρεύονται οι θιασώτες του φασισμού και του ναζισμού για όσους δεν ασπάζονται τις ιδέες τους.
Οι σκηνές βίας, οργίων, σεξουαλικής υποταγής είναι ιδιαίτερα σκληρές και αποτελούν, διαχρονικά, γροθιά στο στομάχι για κάθε θεατή. Ξεσκεπάζουν όμως, παράλληλα, με τον πιο κυνικό αλλά και απεγνωσμένο τρόπο τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που έχουν συντελεστεί κατά το παρελθόν από τα απολυταρχικά καθεστώτα αλλά και εκείνα που θα συντελεστούν στο μέλλον αν άνθρωποι με ανάλογες ιδεολογίες πάρουν εξουσία στα χέρια τους.
Η παράσταση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Η θεατρική εκδοχή της συγκλονιστικής αυτής ιστορίας, που θα φιλοξενήσει σε πανελλήνια πρώτη η Εθνική Λυρική Σκηνή διαχέεται από τα απεγνωσμένα κραυγή του Παζολίνι απέναντι σε ένα, όπως αποδεικνύεται, διαχρονικά ζωντανό «τέρας» αλλά και από την ποιητική αλληγορία μέσα από την οποία αποκαλύπτει το αληθινό πρόσωπο κάθε μορφής ολοκληρωτισμού, που μεταλλάσσεται μέσα στον χρόνο και ξαναζωντανεύει, με νέα μορφή κάθε φορά.
Η «Τριλογία του Θανάτου», σε μετάφραση, δραματουργία και τη θεατρική διασκευή υπογράφουν από κοινού ο Άρης Μπινιάρης και η Έλενα Τριανταφυλλοπούλου, που απευθύνεται σε θεατές άνω των 18 ετών, εξελίσσεται επί σκηνής σε τρεις κύκλους, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από μια υπόκωφη ένταση που κλιμακώνεται σταδιακά, ενώ δυο αφηγήτριες διηγούνται τολμηρές ερωτικές ιστορίες παρμένες από το ημιτελές έργο του του Μαρκησίου ντε Σαντ.
Η μουσική, που μοιραία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παράσταση είναι δημιούργημα του ανερχόμενου συνθέτη Tζεφ Βάγγερ: « Η δημιουργία αυτού του ηχητικού σύμπαντος αποτελεί μια προσπάθεια αντανάκλασης της πολυπλοκότητας και της έντασης του έργου η οποία προέκυψε από την καθημερινή τριβή κατά τη διάρκεια των προβών και το συνονθύλευμα συναισθημάτων, δράσεων και λέξεων με τα οποία ήρθα αντιμέτωπος βιώνοντας την προετοιμασία του έργου σε στενή συνεργασία με τον Άρη Μπινιάρη και τους συνεργάτες του. Η διαδικασία αυτή ήταν μια περιπέτεια στην εξερεύνηση της σύνθεσης ήχων και ρυθμών που αντικατοπτρίζουν τον ενδιάμεσο ψυχικό χώρο ανάμεσα στην ελπίδα και τον φόβο. Επιλέγοντας κάθε στοιχείο, έδωσα έμφαση στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που ανταποκρίνεται στη σκοτεινή και προκλητική φύση του έργου στην οποία ταυτόχρονα παρεμβάλλονται έντονες ρυθμικές εκρήξεις και θραύσματα εφιαλτικών μουσικών μοτίβων» σημειώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Από την πλευρά της η Μικαέλας Λιακατά που έχει φιλοτεχνήσει το σκηνικό της παράσταση εξηγεί πως δημιούργησε «έναν τόπο άσκησης της πιο απόλυτης και αυταρχικής μορφής εξουσίας, που για αυτούς που την υφίστανται γίνεται τόπος φριχτού ψυχικού και σωματικού μαρτυρίου».