Δημήτρης Παπαϊωάννου: Το πολυσχιδές έργο του πρωταγωνιστεί στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Στον μαγικό κόσμο του Δημήτρη Παπαϊωάννου θα ξεναγήσει το κοινό του το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που θα διεξαχθεί από τις 7 έως τις 17 Μαρτίου. Ο διεθνώς αναγνωρισμένος, σκηνοθέτης, χορογράφος, εικαστικός και περφόρμερ βρίσκεται στο επίκεντρο της φετινής διοργάνωσης η οποία επιχειρεί να φωτίσει τις πολύπλευρες καλλιτεχνικές πτυχές του οι οποίες καλύπτουν διαφορετικές μορφές τέχνης και έκφρασης. 

Στο πλαίσιο του φεστιβάλ θα προβληθεί, σε ειδική προβολή ως work in progress, το ντοκιμαντέρ της Εύας Στεφανή «Η καρδιά του ταύρου»,  σε παραγωγή Onassis Culture, στο οποίο η σκηνοθέτις ακολουθεί την περιοδεία της παράστασης του Δημήτρη Παπαϊωάννου «Εγκάρσιος Προσανατολισμός» - επίσης παραγωγή της Στέγης -, που έκανε ελληνική πρεμιέρα τον Δεκέμβριο του 2021, ταξίδεψε σε 3 ηπείρους, 20 χώρες, 31 πόλεις και προσέλκυσε περισσότερους 80.000 θεατές.

Στο μεταξύ στη Θεσσαλονίκη θα παρουσιαστεί η βίντεο - εγκατάσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου με τίτλο «Inside», που έχει ήδη ταξιδέψει  στα φεστιβάλ του κόσμου, και η παράλληλη κινηματογραφική απεικόνιση των παρασκηνίων του Inside, με τίτλο Backside, στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών. Το Inside ξεκίνησε σαν ένα μεγάλων διαστάσεων καλλιτεχνικό πείραμα,  μια θεατρική εγκατάσταση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την άνοιξη του 2011. Μέσα σε ένα δωμάτιο που στήθηκε στη σκηνή, τριάντα ερμηνευτές επαναλάμβαναν πανομοιότυπα μια απλή σειρά κινήσεων, παρουσιάζοντας την καθημερινή μας επιστροφή στο σπίτι μέσα από αμέτρητους συνδυασμούς και επιστρώσεις. Η σκηνική δράση ξεκινούσε πριν το θέατρο ανοίξει και συνεχιζόταν αφού είχε αναχωρήσει και ο τελευταίος επισκέπτης. Το θέατρο ήταν ανοιχτό για το κοινό έξι ώρες κάθε μέρα.Το Inside αντιμετώπιζε το  θέατρο ως εκθεσιακό χώρο και το έργο ως έκθεμα. Ένα αμοντάριστο μονοπλάνο  της εμπειρίας αυτής παρουσιάζεται στην βίντεο-εγκατάσταση.

Επιπλέον, το Φεστιβάλ εξερευνά το κινηματογραφικό έργο του σπουδαίου δημιουργού, προβάλλοντας τις μικρού μήκους ταινίες του Nowhere και Primal Matter, όπου ξαναχορογραφεί το θεατρικό του έργο μέσα από τις ιδιότητες του κινηματογραφιστή και του μοντέρ, επαναδιατυπώνοντάς το με κινηματογραφικούς όρους, ενώ μετά την προβολή των δύο ταινιών θα ακολουθήσει συζήτηση με τον δημιουργό. To Nowhere - Director’s Cut, σε σύλληψη, κινηματογράφηση και μοντάζ Δημήτρη Παπαϊωάννου, είναι μία κινηματογραφική εκδοχή της ομώνυμης θεατρικής παραγωγής. Μάλιστα, το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα έχει την τιμή να φιλοξενήσει για πρώτη φορά το Director’s Cut του Nowhere. 

Το Nowhere, ανάθεση και παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου για τα εγκαίνια της ανακαινισμένης Κεντρικής Σκηνής το 2009, σχεδιάστηκε ως site-specific έργο. Ο ίδιος ο σκηνικός χώρος χορογραφήθηκε με τον προγραμματισμό νέων σκηνικών μηχανισμών και ομάδα ανθρώπων αντιμετώπισε τις χωρικές προκλήσεις που δημιουργήθηκαν, μετρώντας το διάστημα με το σώμα τους. Το Nowhere, το οποίο παιζόταν δύο φορές την ημέρα σε αλληλοεπικαλυπτόμενες παραστάσεις, στοχάζεται για την ίδια τη φύση του θεάτρου ως μηχανής που καθρεφτίζει την ανθρώπινη ζωή. Η κινηματογραφημένη εκδοχή της κεντρικής σκηνής (αφιερωμένη στη μνήμη της ιέρειας του μοντέρνου χορού, Πίνα Μπάους, η οποία είχε μόλις φύγει από τη ζωή) πρωτοπαρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2014 και έγινε viral με πάνω από 2,5 εκατομμύρια προβολές.

Το Primal Matter (2013), ολόκληρο το έργο σε δεκαεπτά λεπτά αποτελεί μια συμπυκνωμένη κινηματογραφική περίληψη της πρωτότυπης παραγωγής του Δημήτρη Παπαϊωάννου, Primal Matter, που παρουσιάστηκε το 2023 στο Φεστιβάλ Αθηνών. Σε αυτή τη ζωντανή παράσταση, που αρχικά διήρκησε 1 ώρα και 15 λεπτά, συμμετείχαν οι Δημήτρης Παπαϊωάννου και Μιχάλης Θεοφάνους. Την κινηματογράφηση της παράστασης ανέλαβε ο Στέφανος Σιταράς, ενώ το μοντάζ της  δεκαεπτάλεπτης εκδοχής είναι του Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Το Primal Matter είναι η προσωπική απάντηση του Δημήτρη Παπαϊωάννου σε μια νέα πολιτική, κοινωνική και ηθική πραγματικότητα, όπου ο δημιουργός ασχολείται εκ νέου με ζητήματα εθνικής ταυτότητας. Το έργο μάς ωθεί να αντιμετωπίσουμε μια πληγωμένη εθνική ταυτότητα, την ώρα που το τραύμα εξακολουθεί να είναι ανοιχτό, αλλά η δημιουργικότητα συνεχίζει να αντιστέκεται, σε μια δημιουργία που επιστρατεύει τα πιο απλά μέσα και το ίδιο το σώμα. Το Primal Matter παρουσιάζει μια καθολική γλώσσα αποκωδικοποίησης και μια συντομευμένη δίοδο προς την αλήθεια. Καθώς τα δύο σώματα γίνονται ένα μέσα από οπτικές ψευδαισθήσεις, καταλήγει σε μια διαδικασία συγχώνευσης ανάμεσα σε διαφορετικές στάσεις και ταυτότητες: μια πάλη ανάμεσα στην ύλη και τον νου, στη σκιά και το φως, στον δημιουργό και τη δημιουργία του.

Στο κινηματογραφικό Primal Matter αναδεικνύεται ο δεξιοτέχνης μοντέρ Δημήτρης Παπαϊωάννου, καθώς, μέσα από ένα μοντάζ διάρκειας 17 λεπτών, ο δημιουργός επαναδιατυπώνει μια διαφορετική χορογραφία μέσα από το κινηματογραφικό μοντάζ, συνυφαίνοντας την κινηματογραφική διαδικασία με την ανθρώπινη κίνηση.

Εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στο έργο του Δημήτρη Παπαϊωάννου, έτσι όπως αυτό προσεγγίζεται μέσα από τη ματιά της σκηνοθέτιδας Εύας Στεφανή θα είναι και το περιοδικό Πρώτο Πλάνο, που θα κυκλοφορήσει στο πλαίσιο του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ο ίδιος ο δημιουργός έχει επίσης παραχωρήσει ένα ασπρόμαυρο σχέδιο ενός φιλιού για την αφίσα της φετινής διοργάνωσης ενώ θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη τόσο για τις προβολές των ταινιών όσο και την εγκατάσταση Inside.