Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων: Τα προβλήματα στα μεγάλα μουσεία

Τα προβλήματα που έχουν εντοπίσει στη λειτουργία των μεγάλων μουσείων τα οποία μετατράπηκαν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), οι θεσμικές αλλαγές που προβλέπονται στις σωστικές ανασκαφές, τα φαινόμενα παράνομης δόμησης στη Μύκονο και σε άλλα νησιά αλλά και η υπόθεση της μόνιμης έδρας του, από την οποία έχει εκδιωχθεί αλλά βρίσκεται ακόμη σε εκκρεμότητα, ήταν τα βασικά θέματα που θίχτηκαν κατά την χθεσινή συνέντευξη τύπου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Μειωμένο ωράριο και ελλείψεις προσωπικoύ στα πέντε μεγάλα μουσεία
«Ασφυκτική» χαρακτήρισε ο πρόεδρος του Συλλόγου, Κώστας Πασχαλίδης, την κατάσταση που επικρατεί στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου που λειτουργούν τον τελευταίο χρόνο υπό το καθεστώς του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, μια νομοθετική αλλαγή στην οποία οι αρχαιολόγοι είχαν αντιδράσει, εξ’ αρχής, έντονα. «Για πρώτη φορά τα πέντε μεγάλα μουσεία της χώρας δεν είναι ανοιχτά , από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ, όπως ορίζει θερινό οράριο αλλά κλείνουν στις 3.30 με 4.00, δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν την ομαλή πρόσβαση των επισκεπτών ενώ πολλές αίθουσές τους παραμένουν κλειστές εξαιτίας σημαντικών ελλείψεων σε προσωπικό ασφαλείας και καθαριότητας» υπογράμμισε ο κ. Πασχαλίδης και πρόσθεσε: «Τέθηκαν διοικήσεις της επιλογής της υπουργού Πολιτισμού οι οποίες δεν μπορούν να εφαρμόσουν τον νόμο, γιατί δεν υπάρχει θεσμικός τρόπος εφαρμογής απλών πραγμάτων όπως η εκταμίευση των ποσών που χρειάζονται για τα αναλώσιμα, δεν μπορούν να γίνουν προσκλήσεις ούτε καν για έκτακτες προσλήψεις, με αποτέλεσμα να υπάρχει ελάχιστο προσωπικό ασφαλείας και οι συνέπειες να είναι ορατές και πολλές φορές τραγικές».

Ως πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατάστασης που επικρατεί ο πρόεδρος του ΣΕΑ ανέφερε την πρόσφατη κλοπή καλωδίων που σημειώθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, σχετικά με την οικονομική διαχείριση του οποίου, για τον τελευταίο χρόνο, όπως για πρώτη φορά ανακοινώθηκε, έχει ξεκινήσει έρευνα μετά από καταγγελία του Συλλόγου.
Τα παραπάνω προβλήματα επιβεβαίωσε ο ξεναγός κ. Κρίτωνας Πιπέρας επισημαίνοντας πως «οι ουρές αναμονής στα μουσεία και το μειωμένο ωράριό τους δημιουργούν προβλήματα τόσο στους μεμονωμένους επισκέπτες όσο και στα γκρουπ και στα πολυήμερα τουριστικά προγράμματα ενώ υπάρχουν παράπονα από επισκέπτες που έρχονται για να θαυμάσουν συγκεκριμένα εκθέματα και δεν τα καταφέρνουν τελικά καθώς οι αίθουσες που τα φιλοξενούν είναι κλειστές».

Η έξωση του Συλλόγου από το κτίριο που στεγαζόταν
Όσον αφορά στο κτίριο επί της οδού Ερμού, όπου στεγαζόταν ο Σύλλογος επί δεκαετίες και έχει αποχωρήσει πλέον μετά την αναστολή παραχώρησής του από το Υπουργείο Πολιτισμού, αναφέρθηκε πως αυτή τη στιγμή παραμένει άστεγος, καθώς έχει παραχωρηθεί μόνον ένα παλιό κτίριο – αποθήκη για την αποθήκευση της βιβλιοθήκης και του αρχείο του ενώ τονίστηκε πως «δεν έχει βγει ακόμη η τελική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας».

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εμφανίζεται πεπεισμένος πως ο πραγματικός λόγος της έξωσής του από το κτίριο ήταν μια εκδήλωση που φιλοξένησε πέρσι για το ναυάγιο της Πύλου και όχι μια μεμονωμένη ανώνυμη καταγγελία που έγινε εναντίον του στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας και οδήγησε σε έλεγχο στα οικονομικά του. «Από την μεγάλη έρευνα για τα οικονομικά του Συλλόγου σε βάθος πενταετίας αποδείχτηκε ο διαφανής τρόπος της διαχείρισης. Δεν υπάρχει κακοδιαχείριση, ούτε εμπορική χρήση ούτε κερδοφορία όπως έλεγαν οι ισχυρισμοί».

Όσον αφορά τις εκδηλώσεις που φιλοξενούσε στο κτίριο ο Σύλλογος και τα άτομα που φιλοξενούσε η Δέσποινα Κουτσούμπα απάντησε πως «επρόκειτο για εκδηλώσεις και δράσεις πολιτιστικού χαρακτήρα και λειτουργία ξενώνα για την φιλοξενία συναδέλφων τους από την επαρχία που προβλεπόταν από παλαιότερα σχετικά έγγραφα» τα οποία και έδωσαν στη δημοσιότητα.

Σχετικά με τις κατηγορίες ότι ο Σύλλογος διέθετε το κτίριο προς ενοικίαση για εκδηλώσεις, ο πρόεδρός του εξήγησε: «Όλες αυτές οι εκδηλώσεις και οι δράσεις έχουν γίνει κατόπιν συμφωνίας φιλοξενίας με την έγκριση του Δ.Σ του ΣΕΑ και της εξουσιοδοτημένης επιτροπής κτιρίου. Κάθε παραχώρηση υπογράφεται και ελέγχεται ως δωρεά στον ετήσιο οικονομικό προϋπολογισμό αλλά και στους έκτακτους οικονομικούς ελέγχους. Οι δωρεές έχουν πάντα ένα ποσό αντιτίμου που δικαιολογούν τον όρο και έχει να κάνει με τα λειτουργικά έξοδα της ανά ημέρα φιλοξενίας. Όπως θα δείτε στα σχετικά έγγραφα το σύνολο των δωρεών δεν υπερβαίνει ποτέ σύνολο των εισφορών από τα μέλη του μικρού συλλόγου μας. Αν δεν υπήρχε λοιπόν ο όρος της δωρεάς δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει το κτίριο, θα ήταν κλειστό. Για να λειτουργήσει ένα κτίριο 300 τ.μ. σε αυτή την περιοχή της Αθήνας απαιτούνται συγκεκριμένα ποσά. Εμείς επιλέξαμε τα τελευταία 15 χρόνια να έχουμε έναν ολοζώντανο χώρο και τον κρατούμε ανοιχτό με το απαραίτητο αντίτιμο το οποίο, όπως θα δείτε, δεν υπερβαίνει τα 45 ή 50 ευρώ.»

Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία, το διάστημα που ερευνήθηκε από την ΕΑΔ, δηλαδή από 28-2-2017 έως 16-6-2023 (76 μήνες), τα συνολικά έσοδα του Συλλόγου ήταν 288.717 (εκ των οποίων οι 208.897 είναι οι συνδρομές των μελών). Αυτό σημαίνει κατά μέσο όρο συνολικά έσοδα ανά μήνα 3.798 ευρώ, για έναν Σύλλογο με περίπου 1000 μέλη, ο οποίος απασχολεί μία εργαζόμενη με πλήρες ωράριο στη γραμματεία του.

Επιπλέον, αναφέρθηκε η πολύ καλή κατάσταση στην οποία παραδόθηκε το κτίριο επιβεβαιώνεται τόσο μέσα από την έκθεση αυτοψίας που διενεργήθηκε στα τέλη του 2023 όσο και από φωτογραφίες και βίντεο που έχει στη διάθεσή του ο Σύλλογος ενώ εκφράστηκε η υποψία πως η πρόσφατη απόφαση διάθεσης, από εθνικούς πόρους, του ποσού των 1.300.000 ευρώ για την αποκατάσταση του κτιρίου σχετίζεται με την πρόθεση μετατροπής της χρήσης του και όχι με απαιτούμενες εργασίες συντήρησης.

Οι αυθαιρεσίες στη δόμηση της Μυκόνου και άλλων νησιών
Σχετικά με το όργιο παρανομιών δόμησης στη Μύκονο, το μέγεθος του οποίου αποκαλύφθηκε μετά την μαφιόζικη επίθεση που δέχτηκε, πέρσι, ο αρχαιολόγος Μανώλης Ψαρρός επειδή υπερασπιζόταν τη νομιμότητα, επισημάνθηκε πως η αυθαιρεσία στο νησί έχει πλέον ξεσκεπαστεί αλλά μένουν ακόμη πολλά να γίνουν τόσο στη Μύκονο όσο και σε άλλα νησιά: «Ευτυχώς κινητοποιήθηκαν όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες και ο εισαγγελέας ώστε να γίνουν έλεγχοι και κατεδαφίσεις αυθαιρέτων. Εκκρεμούν, ωστόσο, πολλές υποθέσεις.

Στο πόρισμα του ελέγχου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναφέρεται, για παράδειγμα, ένα οικόπεδο, το οποίο μάλιστα βρίσκεται πλησίον αρχαιολογικού χώρου, όπου ξεκίνησε να χτίζεται ένα σπίτι που κατάφερε να υπαχθεί στην τακτοποίηση αυθαιρέτου, παρότι αυτός ο νόμος είχε ως προϋπόθεση το οίκημα να έχει χτιστεί πριν το 2011. Το ανακάλυψαν αυτό οι ελεγκτές, σταμάτησαν τις εργασίες και όταν ξαναπήγαν έναν χρόνο αργότερα, , διαπίστωσαν ότι οι εργασίες συνεχίζονταν κανονικά ενλώ ενώ είχε γίνει ανάκληση οικοδομικής άδειας. Οι ίδιες αυθαρεσίες γίνονται και σε άλλα νησιά όπως η Ρόδος κ.α.» τόνισε η Δέσποινα Κουτσούμπα και πρόσθεσε πως «είναι απαραίτητη η στελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών αλλά και η διασύνδεση των δεδομένων των αρχαιολογικών χώρων και των ζωνών που διαθέτει το υπουργείου πολιτισμού, μέσω του αρχαιολογικού κτηματολογίου, με τα δεδομένα του ΤΕΕ ώστε να προλαμβάνονται λάθη ή σκοπιμότητες μηχανικών που δεν παίρνουν άδεια από την αρχαιολογική υπηρεσία».

Σωστικές ανασκαφές από άτομα εκτός αρχαιολογικής υπηρεσίας
Έντονος προβληματισμός εκφράστηκε όμως και για την θεσμοθέτηση από το Υπουργείο Πολιτισμού σωστικών ανασκαφών για τα μουσεία που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ και τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΠΑΔ) από άτομα που δεν προέρχονται από την αρχαιολογική υπηρεσία. «Κάτι τέτοιο έρχεται σε αντίθεση με τον νόμο και το Σύνταγμα και αναρωτιόμαστε αν θα ιδρυθούν άλλα ΝΠΔΔ, εποπτευόμενα από το ΥΠΠΟ για να κάνουν τις σωστικές ανασκαφές ή αν για παράδειγμα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο θα κάνει μόνο του τις ανασκαφές για την επέκτασή του κάτι το οποίο δεν είναι σωστό καθώς πρόκειται για αρμοδιότητα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών» σημείωσε η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Δέσποινα Κουτσούμπα.