Από τα υπαίθρια παζάρια στο Όσκαρ - Η ενδυματολόγος του Λάνθιμου Holly Waddington εξομολογείται

«Είχε ζέστη τότε, ήταν τέλη Ιούλη, και θυμάμαι να φτάνω στο Σύνταγμα κουβαλώντας 10 βαλίτσες γεμάτες ρούχα», μας λέει γελώντας, αλλά εμφανώς συγκινημένη η βραβευμένη με Οσκαρ για τα κοστούμια της ταινίας «Poor Things» Χόλι Γουάντινγτον, αποκαλύπτοντας όλο το παρασκήνιο της συνεργασίας της με τον Γιώργο Λάνθιμο.

Μας λέει για τις πολύωρες αναλύσεις που έκαναν παρέα με τον Ελληνα σκηνοθέτη ψάχνοντας πάνω από φωτογραφίες, όπως αυτές από γιαπωνέζικες κούκλες ή από πίνακες σαν του Εγκον Σίλε (από όπου εμπνεύστηκαν το μακρύ μαλλί της Μπέλα!), για ανατομικά σχέδια και βικτοριανές επιρροές, για περίτεχνες ιαπωνικές κατασκευές, ακόμα και για εικόνες από μυθολογικά πλάσματα όπως οι γοργόνες που είχαν ως αποτέλεσμα τα άκρως εντυπωσιακά κοστούμια, που δεν είναι απλώς ενδύματα αλλά ολόκληροι κόσμοι, που ήταν τελικά το σύμπαν της πολυβραβευμένης ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου.

Η ίδια η Γουάντινγκτον λέει ότι χαίρεται πολύ να τα βλέπει να αποκτούν και πάλι ζωή μέσα από την έκθεση «Poor Things: Τα Κοστούμια» στο Μουσείο Μπενάκη, στην Κουμπάρη, σε αυτό το πανέμορφο κτίριο γεμάτο στο ισόγειο από αγάλματα και αγγεία που της κάνουν εντύπωση - και της φέρνουν ξανά εικόνες από όλη αυτή τη διαδρομή από την Αθήνα στο κόκκινο χαλί και στο βραβείο Οσκαρ.

Παλτό-προφυλακτικό!

«Πραγματικά είναι μαγικό να βγάζω τα κοστούμια πάλι από τα κουτιά τους, να τα αφήνω να αναπνεύσουν για να αποκτήσουν νέα ζωή. Αγωνιούσα να τα ξαναδώ, να τα τακτοποιήσω και να τα αφήσω να φανερωθούν σε μια νέα συνθήκη», μας λέει, εμφανώς συγκινημένη που επιστρέφει εκεί όπου ξεκίνησαν όλα. Μας λέει ότι θυμάται σαν τώρα να συναντάει τον Λάνθιμο και την Εμα Στόουν κουβαλώντας όλες τις βαλίτσες με βικτοριανά ρούχα, με οτιδήποτε είχε σκεφτεί ότι θα ταίριαζε στον πολύπλοκο κόσμο της Μπέλα και να συζητάνε επί ώρες τις διάφορες μεταμορφώσεις της από παιδί σε γυναίκα και από μεσοαστή σε απελευθερωμένη νεαρή στο πορνείο στη Γαλλία. Γι’ αυτό και τα ρούχα δείχνουν το κλασικό πέρασμα από τα έντονα χρώματα που δείχνουν την παλιά ζωή της Μπέλα στα πιο νεανικά παλ, «με το απαλό ροζ στο χρώμα του δέρματος και το ανοιχτό κίτρινο που συνιστούν ωδή στη γυναικεία σεξουαλικότητά της».

Αποκορύφωμα ήταν το εμβληματικό παλτό-προφυλακτικό (condom coat) που δημιούργησε για να δείξει πώς πήρε η Μπέλα το βάπτισμα του πυρός στην πορνεία, αποδεικνύοντας τελικά ότι τα ρούχα συμβολοποιούν με κάθε τρόπο τον κόσμο της. Καθώς ανεβαίνουμε τα σκαλιά του Μουσείου Μπενάκη μαζί με τη Χόλι Γουάντινγκτον για να μας δείξει από κοντά τα κοστούμια που σχεδίασε και να μας πει την ιστορία τους, δεν σταματά να μας ρωτάει για τις παραδοσιακές ελληνικές φορεσιές που φιλοξενεί η συλλογή του μουσείου, λέγοντας πόσο θα ήθελε να τις μελετήσει - γιατί αναρωτιέται τι φορούσαν οι Ελληνίδες την εποχή που κάποια αντίστοιχη Μπέλα Μπάξτερ θα περιπλανιόταν στη Μεσόγειο.

Στην περίπτωση, όμως, της λανθιμικής ηρωίδας, το χρονικό πλαίσιο της περιπλάνησής της δεν ήταν ακριβώς σαφές, με αποτέλεσμα η Βρετανή ενδυματολόγος να προσαρμόσει τα κοστούμια στις ανάγκες και την τολμηρή περιπέτειά της στον χωροχρόνο δημιουργώντας ένα ευφάνταστο σύμπαν με ρομαντικά-βικτοριανά στοιχεία, αλλά με έντονες δόσεις science fiction και με αναφορές σε εμβληματικούς πίνακες. Συμφωνεί μαζί μου όταν της επισημαίνω ότι τόσο το μπλε από το πρώτο φόρεμα της Μπέλα στη σκηνή της αυτοκτονίας όσο και το πορφυρό του Μαρκ Ράφαλο παραπέμπουν στα έντονα χρώματα του Ρούμπενς και μου λέει πως όντως η έμπνευση τους ήταν αυτοί οι ζωγράφοι, αλλά και μια εικονογράφηση από τα τέλη του 19ου αιώνα.

Δείτε το βίντεο: Η βράβευση με Οσκαρ της Χόλι Γουάντινγτον για τα κοστούμια στην ταινία «Poor Things»

Κάθε κοστούμι ακροβατεί ανάμεσα στην ιστορική αλήθεια, στη φαντασία, στην ελευθερία και τη σεξουαλική απελευθέρωση της Μπέλα αλλά και τη θέση της γυναίκας την εποχή εκείνη. «Οι οδηγίες που πήρα από τον Γιώργο Λάνθιμο ήταν να μη δω την ταινία ως ένα δράμα εποχής, αλλά ούτε και ως science fiction. Οπότε προσπάθησα να βρω μια ενδιάμεση γλώσσα που δεν θα έδειχνε ακριβώς ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, αλλά θα συνόψιζε αυτά τα στοιχεία. Θα άφηνε, όμως, σε εμένα το πεδίο δράσης. Χρειαζόταν λοιπόν κάτι πιο εκλεπτυσμένο. Να βρω μια λεπτή ισορροπία μεταξύ παραμυθιού, πραγματικότητας και επιστημονικής φαντασίας», καταλήγει.

Οι πρώτες συνεννοήσεις έγιναν μέσω zoom και λόγω πανδημίας και σχεδόν κατευθείαν κατάλαβαν ότι μπορούσαν να συνεννοηθούν, με αποτέλεσμα, τρία χρόνια πριν, να βρίσκονται ο Γιώργος Λάνθιμος, η Εμα Στόουν και η Χόλι Γουάντινγκτον σε ένα δωμάτιο της «Μεγάλης Βρεταννίας» στο Σύνταγμα και να συζητούν όλες τις πιθανές εκδοχές της Μπέλα δοκιμάζοντας διάφορα ρούχα πάνω στην Εμα για να δουν πού ακριβώς θα κινηθούν.

Η λογική Λάνθιμου

Γι’ αυτό η ηθοποιός κατέθεσε τη δική της άποψη για το πώς θα μπορούσαν να είναι τα κοστούμια που, όπως είπε εκ των υστέρων, τη βοήθησαν να αντιληφθεί καλύτερα τον κόσμο της Μπέλα, την έκαναν να είναι αυτό το μοναδικό πλάσμα ανάμεσα σε γυναίκα και παιδί, απελευθερωμένη αλλά και απόλυτα γυναίκα της εποχής της. Είναι τρομερό να φαντάζεσαι την Εμα Στόουν να χωράει σε αυτά τα τόσο στενά ρούχα που σε παραπέμπουν στις χαρακτηριστικές σκηνές από την ταινία που προβάλλεται σε ειδικό video wall στο βάθος της αίθουσας στο Μουσείο Μπενάκη.

Δείτε το βίντεο αφιέρωμα στα ρούχα της Χόλι Γουάντινγκτον για το «Poor Things»

«Παρότι συζητούσαμε τα πάντα γύρω από την ταινία, βλέπαμε υφάσματα, μελετούσαμε διάφορες λεπτομέρειες, πάντα είχα την αίσθηση ότι μου δίνει απόλυτη ελευθερία στο πώς θα πορευτώ και αυτό είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του Γιώργου», επισημαίνει η βραβευμένη ενδυματολόγος.

«Ηταν ελάχιστοι οι περιορισμοί, καθώς ζήτησε τόσο από εμένα όσο και απ’ όλη τη δημιουργική μας ομάδα να αντιδράσουμε στην ιστορία με τον δικό μας τρόπο. Και από αυτή την άποψη και μόνο η δουλειά αυτή ήταν άκρως απολαυστική, ήταν ένα δώρο. Σαν να μην τον αφορούσε να βάλει κανόνες, επειδή τον απασχολεί η φαντασία και όχι η πραγματικότητα. Δεν τον ενδιαφέρει και δεν του ταιριάζει η λογική, λειτουργεί από ένστικτο. Δεν θέλει να περιγράψει τον πραγματικό κόσμο», λέει για τη δική της σχέση με τον σκηνοθέτη, ο οποίος με το «Poor Things» έδειξε όλο το πολύπτυχο εύρος των άπειρων δυνατοτήτων του, καταθέτοντας μια ταινία που μπορεί να συνδυάζει διαφορετικά είδη και επιρροές, αλλά ταυτόχρονα να αποθεώνει απόλυτη την ελευθερία και τη μαγεία του σινεμά.

Τα ρούχα της Μπέλα

Ακόμα και τώρα δεν ακολουθεί την πεπατημένη οδό μιας βραβευμένης ενδυματολόγου και σκηνογράφου, αλλά την αντισυμβατική του Λάνθιμου, καθώς εξακολουθεί τους μεγαλύτερους θησαυρούς να τους βρίσκει στα παζάρια. «Ακόμα και τώρα πολλές από τις λεπτομέρειες στα ρούχα της Μπέλα οφείλονται σε αυθεντικά πράγματα που βρήκα στα παζάρια της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας», μας εξομολογείται: από κουμπιά, λεπτομέρειες για τις ζώνες, όπως το χέρι που ντύνει τη ζώνη της μαντάμ από το πορνείο, ακόμα και η καρφίτσα με το χαρακτηριστικό γράμμα B, στο κατάλευκο βικτοριανό φόρεμα της Μπέλα, που της λέω ότι μοιάζει να είναι με βικτοριανή και από ελεφαντόδοτο, αλλά ομολογεί ότι είναι ψεύτικη και ότι βρέθηκε, όπως και τα γυαλιά της Μπέλα, σε παζάρι.

Η αγάπη της για τις υπαίθριες αγορές την έκαναν να ξέρει να εντοπίζει θησαυρούς από μικρή: μιλώντας για καρφίτσες ήταν η μόνη φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου πήρε το πτυχίο της στις Καλές Τέχνες, που φορούσε ένα σακάκι της δεκαετίας του ’50 με μια βικτοριανή καρφίτσα που είχε βρει -και πάλι- σε ένα παζάρι.

Τα φουσκωτά μανίκια

Με αυτές τις συζητήσεις για παράξενα αντικείμενα και ρούχα ξεκίνησε και η συνεργασία με τον Λάνθιμο όταν ο Ελληνας σκηνοθέτης τής έδειξε τη φωτογραφία ενός βραβευμένου φοιτητή που είχε σχεδιάσει ένα παντελόνι με φουσκωμένο το κάτω μέρος - κι έτσι γεννήθηκε η ιδέα για τα φουσκωτά μανίκια. «Ηταν σαν να έβλεπες φουσκωμένους πνεύμονες», λέει ομολογώντας πως χρειάστηκε πολλή κουβέντα με όλους τους συνεργάτες για να καταλήξουν στα μανίκια.

«Σκεφτήκαμε ότι σε μια ταινία φαίνεται περισσότερο το πάνω μέρος του σώματος από το κάτω και ότι θα ήταν άσχημο να δίναμε λεπτομέρεια στη φουσκωμένη φούστα. Επιπλέον, τα μανίκια που δίνουν όγκο προσθέτουν ένα στοιχείο ενδυνάμωσης που θέλαμε να έχει ούτως ή άλλως η Μπέλα. Μεγεθύνουν, κατά κάποιον τρόπο, το σώμα και κάνουν τη γυναίκα να μοιάζει δυνατή όπως οι άνδρες τότε, ενώ σε παραπέμπει στο στοιχείο του παραμυθιού αφού αυτομάτως σκέφτεσαι τον αέρα που κρύβουν μέσα τους».

Η έμπνευσή τους ερχόταν κυριολεκτικά από παντού και από κάθε στοιχείο που μπορούσε να ενσωματωθεί αρμονικά στην ιστορία της Μπέλα: από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας και από κοστούμια της εποχής του ’60, όπως τα χαρακτηριστικά ρούχα του Αντρέ Κουρέζ (από τον οποίο εμπνεύστηκαν τις λευκές δερμάτινες μπότες που φοράει η Εμα Στόουν): «Δεν τα αντιγράψαμε, απλώς ενσωματώσαμε την πλαστικότητά τους, όπως κάναμε και με άλλες επιρροές που μπορούσαμε να πάρουμε από παντού - ακόμα και βοτανολόγους της βικτοριανής εποχής όπως του Ερνεστ Χέκελς με αυτά τα συγκλονιστικά σχέδια κοχυλιών, φυκιών και υποβρύχιας ζωής. Ηθελα τα ρούχα να μοιάζουν ότι είναι ζωντανά, σαν να αναπνέουν», καταλήγει η Γουάντιγκτον.