Ορέστης Ανδρεαδάκης: «Η τέχνη ήταν πάντα ενοχλητική»

Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης δεν είναι μόνο ο αεικίνητος καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που έχει καταφέρει να μας χαρίσει εξαιρετικές στιγμές όχι μόνο με τις κορυφαίες ταινίες αλλά και φιλοξενώντας σπουδαία ονόματα και διατρανώνοντας την ισότητα και τη συμπερίληψη. Επίσης, δεν σταματάει ποτέ να συλλαμβάνει νέα πρότζεκτς φέρνοντας το Φεστιβάλ Κινηματογράφου κοντά στον κόσμο και συνομιλώντας με τις ανάγκες της εποχής.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Evia Film Project, που στόχο έχει να μετατρέψει τη Βόρεια Εύβοια σε παγκόσμιο κέντρο για το green cinema, αλλά και τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον οικολογικό και ισορροπημένο με το περιβάλλον τρόπο ζωής. Σε αυτά προσβλέπουν οι παράλληλες εκδηλώσεις, οι ταινίες, τα εργαστήρια και τα masterclasses, και οι δράσεις για τα παιδιά και τους φοιτητές. Ακόμα και οι δημιουργοί που προσέρχονται στο φεστιβάλ έχουν στόχο να επεξεργαστούν πρότζεκτ με την ίδια θεματική-εξου και ότι η Αγορά ως τμήμα του Φεστιβάλ προσφέρει εργαλεία και τεχνογνωσία για ένα βιώσιμο τρόπο κινηματογραφικής παραγωγής. Μέχρι τώρα στο Evia Film Project έχουν φιλοξενηθεί διάσημοι δημιουργοί όπως οι βραβευμένοι με Όσκαρ Φόλκερ Σλέντορφ και Αλεξάντερ Πέιν αλλά και σημαντικοί επαγγελματίες, οι οποίοι ξεναγούνται στην περιοχή, την οποία μπορούν, στη συνέχεια, να αξιοποιήσουν ως μέρος γυρισμάτων.

Ειδικά φέτος το 3ο Evia Project έχει ως βασική θεματική και σημείο αναφοράς το νερό: η θάλασσα, τα ποτάμια, οι λίμνες, η βροχή, όλοι οι υδάτινοι πόροι και η κρίσιμη και αναγκαία σύνδεση του ανθρώπου μαζί τους έρχονται στο προσκήνιο, ταυτόχρονα με την αγωνία που φέρνει η καταστροφή τους. Από τις 2 έως και τις 6 Ιουλίου προβάλλονται ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ με θέμα το νερό στους θερινούς κινηματογράφους της Αιδηψού και της Λίμνης. Αγαπημένοι δημιουργοί του κινηματογράφου μας αποκαλύπτουν τα μυστικά της τέχνης τους μέσα από μια σειρά masterclasses. Η Λένα Κιτσοπούλου και ο Δώρος Δημοσθένους ετοιμάζουν μια υπέροχη μουσική βραδιά ενώ για δεύτερη χρονιά θα φιλοξενηθεί το κορυφαίο εργαστήριο ανάπτυξης ντοκιμαντέρ CIRCLE Women Doc Accelerator, το οποίο απευθύνεται σε γυναίκες και θηλυκότητες που ασχολούνται με την κινηματογραφική σκηνοθεσία και παραγωγή. Επίσης, στις παράλληλες δράσεις μπορεί κανείς να βρει ένα κυνήγι «πράσινου θησαυρού» στο παιδικό εργαστήριο που διοργανώνει το WWF, συναντήσεις για επαγγελματίες του σινεμά από όλο τον κόσμο, ξεναγήσεις και περιηγήσεις στο Ξηρό Όρος και στο μαγευτικό τοπίο των καταρρακτών του Δρυμώνα, προβολές ταινιών XR τεχνολογίας κι ένα συναρπαστικό podcast πλάι στη θάλασσα. Τέλος και μια έκπληξη για όλους όσοι αγαπούν τη γαστρονομία καθώς οι δημοσιογράφοι γεύσης Ελένη Ψυχούλη και Ιωάννα Σταμούλου θα συστήσουν τον μεζέ στον ελληνικό και διεθνή Τύπο.

Παρότι χρόνια στο τιμόνι του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή, έχει κανείς την αίσθηση ότι αντί για την καρέκλα, χαίρεστε να είστε μαζί με τον κόσμο, εκεί που παίζονται οι ταινίες, στον δρόμο, στις αίθουσες και στην πόλη. Τι έχετε αποκομίσει από αυτή τη διαρκή ανάμειξη με τον κόσμο;
Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι κομμάτι οργανικό της Θεσσαλονίκης. Μέρος της ταυτότητας της, σημείο αναφοράς της πόλης. Άρα οφείλεις να είσαι διαρκώς στον δρόμο και να ακούς τον παλμό της πόλης, να είσαι στις αίθουσες και να ακούς τις γνώμες των θεατών. Ο προηγούμενος Διευθυντής του Φεστιβάλ, ο αείμνηστος Δημήτρης Εϊπίδης, μου είχε δώσει ένα εξαιρετικό φεστιβαλικό μάθημα «Είναι πολύ σημαντικό να βλέπεις τους θεατές όταν βγαίνουν από την αίθουσα» μου είχε πει ένα βράδυ του Νοεμβρίου του 1993, τότε που ήμουν την Θεσσαλονίκη ως κριτικός κινηματογράφου. «Οι δημοσιοσχετίστες περιμένουν στην είσοδο για τις φωτογραφίες και οι γραφειοκράτες δεν βγαίνουν από τα γραφεία τους. Οι προγραμματιστές όμως οφείλουν να χαιρετούν τους θεατές στην έξοδο.» Αυτό προσπαθούμε να εφαρμόσουμε, η Γενική Διευθύντρια Ελίζ Ζαλαντό κι εγώ, από τότε που αναλάβαμε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Τον περασμένο Μάρτιο είδαμε ότι στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης υπήρξαν ακραίες αντιδράσεις αναφορικά με μια ταινία, τα “Αδέσποτα Κορμιά” και ότι εσείς σταθήκατε στο πλευρό της δημιουργού με επίσημες ανακοινώσεις. Περιμένατε να υπάρξει τέτοια αντίδραση για ένα ντοκιμαντέρ και μάλιστα για μια αφίσα;
Ακριβώς, οι αντιδράσεις προκλήθηκαν για την αφίσα της ταινίας και όχι για την ίδια την ταινία. Ήταν ένα δύσκολο Φεστιβάλ αυτό για όλα τα μέλη του προσωπικού που δέχτηκαν ανήθικες επιθέσεις και χυδαίες απειλές ακόμη και για την σωματική ακεραιότητα και τη ζωή τους. Και το κωμικοτραγικό ήταν ότι ένα πολιτικό κόμμα, κάποιες ομάδες, αλλά και μεμονωμένα άτομα ζητούσαν από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης να απαγορεύσει μια αφίσα που δεν υπήρχε ούτε στον επίσημο κατάλογο ούτε σε άλλο δικό μας έντυπο ούτε στην ιστοσελίδα και τα κοινωνικά δίκτυα του Φεστιβάλ. Ήταν απλώς η διαφημιστική αφίσα της ταινίας για την οποία δεν είχαμε ούτε γνώμη ούτε δικαιοδοσία! Ακόμα κι αν είχαμε δικαιοδοσία βέβαια δεν θα μπορούσαμε να την απαγορεύσουμε διότι δεν υπάρχει κανένας Νόμος που θα μας επέτρεπε να το κάνουμε. Αυτό απάντησε και ο τότε Υφυπουργός Πολιτισμού, Χρίστος Δήμας, στην Βουλή, με μια πολύ θαρραλέα και δημοκρατική ομιλία. Οι ακραίες αντιδράσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται με περισσότερη δημοκρατία, όχι με λογοκρισία ή καταστολή της καλλιτεχνικής έκφρασης.

Ναι η λογοκρισία δεν είναι ποτέ λύση. Εσείς έχετε δεχτεί πιέσεις να λογοκρίνετε κάποια ταινία; Μπορεί ένας οργανισμός ή ένας επίσημος θεσμός να το κάνει; Σας έχει συμβεί να έχετε δίλημμα αναφορικά με την προβολή κάποιου κινηματογραφικού έργου;
Θα πρέπει να πούμε – και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό – ότι τα χρόνια που είμαι καλλιτεχνικός διευθυντής ουδέποτε υπήρξε η παραμικρή παρέμβαση από πλευράς κυβέρνησης ή Υπουργείου Πολιτισμού. Ούτε στο ελάχιστο. Και η Υπουργός Λίνα Μενδώνη και οι δύο προηγούμενοι Υφυπουργοί, ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης και ο Χρίστος Δήμας, ήταν πάντοτε υποστηρικτικοί. Ο νυν Υφυπουργός Ιάσων Φωτήλας μόλις ανέλαβε και είμαι σίγουρος ότι και με αυτόν θα έχουμε τέλεια συνεργασία.
Τί σημαίνει λοιπόν λογοκρισία; Να απαγορεύεις κάτι που δεν σου αρέσει, κάτι που σε ενοχλεί. Η τέχνη όμως ήταν πάντοτε ενοχλητική. Ο Ευριπίδης ήταν ενοχλητικός. Καραβάτζο ήταν ενοχλητικός. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ήταν ενοχλητικός. Ο Ιάνης Ξενάκης ήταν ενοχλητικός. Το να επιτρέπεις την καλλιτεχνική έκφραση μόνο σε όσους δεν ενοχλούν και με τους οποίους συμφωνείς δεν είναι δημοκρατία- είναι ολοκληρωτισμός. Δημοκρατία είναι να επιτρέπεις και να ενθαρρύνεις καλλιτέχνες με τους οποίους διαφωνείς. Είναι δηλαδή σημαντικό να προστατεύουμε τους καλλιτέχνες και το δικαίωμά τους να εκφράζονται, ακόμα και αν διαφωνούμε αισθητικά ή ιδεολογικά με τα έργα τους. Η ελευθερία της έκφρασης και η καλλιτεχνική δημιουργία προστατεύονται από τους νόμους του ελληνικού κράτους, τους οποίους οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε. Είναι μια σημαντική κατάκτηση της σύγχρονης ευρωπαϊκής δημοκρατίας, όσο κι αν μερικοί θέλουν να την αμφισβητούν και να την απαξιώνουν. Κι αυτό ακριβώς δηλώσαμε με την στάση μας κατά την διάρκεια του προηγούμενου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: ότι δεν φοβόμαστε τις αντιδράσεις κι ότι βασιζόμαστε στις αρχές της δημοκρατίας για να προάγουμε την ελευθερία της τέχνης- στον βαθμό που κι η τέχνη σέβεται αυτές τις αρχές και τους νόμους του κράτους.

Υπήρξε κάτι θετικό μέσα σε όλο αυτό το αρνητικό κλίμα;
Ναι βέβαια: ο γόνιμος και νηφάλιος διάλογος που ανοίξαμε με τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεο ο οποίος μάλιστα καταδίκασε τις ομοφοβικές επιθέσεις που έγιναν εκείνες τις ημέρες στην πλατεία Αριστοτέλους μπροστά από το Ολύμπιον, την έδρα του Φεστιβάλ. Έχουμε σκοπό να συναντηθούμε μαζί του και είμαι σίγουρος ότι θα συνεχίσουμε τον δημιουργικό διάλογο.

Σε ποιο βαθμό συνδέονται όλα αυτά με την άνοδο της Ακροδεξιάς και κατά πόσο πιστεύετε ότι μπορεί αυτό το αντιδραστικό κύμα να επηρεάσει την τέχνη-όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλη την Ευρώπη;
Η άνοδος της Ακροδεξιάς τρομάζει. Την ανάσα της τη νιώσαμε το Μάρτιο, στο Φεστιβάλ του Ντοκιμαντέρ. Όπως τρομάζει και κάθε τι ακραίο που θέλει να επιβάλλει την άποψη του. Να ορίσει τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Δίπλα στην «επίσημη» λογοκρισία, υπάρχει και η «ανεπίσημη»: η λογοκρισία που προσπαθούν να επιβάλουν ακραίες ομάδες οι οποίες αυτοανακηρύσσονται σωτήρες ή υπερασπιστές μιας νεφελώδους δήθεν κανονικότητας. Η τέχνη όμως θα συνεχίσει να είναι ένα σημαντικό μέσο έκφρασης και αντίστασης σε καιρούς πολιτικής αναταραχής. Δεν ξέρω αν η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Μπορεί όμως να μας δώσει τα εφόδια για να αντισταθούμε στην παρακμή του.

Κάποιες ακτιβιστικές ομάδες σας κατηγόρησαν ότι δεν πήρατε επίσημα θέση ως Φεστιβάλ στον πόλεμο στην Παλαιστίνη. Τι απαντάτε και σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι της καλλιτεχνικός θεσμός πρέπει να παίρνει θέση;
Φυσικά και πήραμε θέση κατά του πολέμου και υπέρ της εκεχειρίας. Από την αρχή δηλώσαμε ότι «το Φεστιβάλ είναι ένας ασφαλής χώρος έκφρασης όλων των καλλιτεχνών, ανάδυσης ιδεών, συνέχισης του παγκόσμιου διαλόγου για τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα» και γι’ αυτό αποδεχτήκαμε καλλιτέχνες, ταινίες, πρότζεκτ και έργα από όλο τον κόσμο, την Παλαιστίνη, το Ισραήλ, τη Μέση Ανατολή.» Είπαμε επίσης επανειλημμένως ότι «το Φεστιβάλ αντιστέκεται στον πόλεμο και τη διχόνοια, τάσσεται ενάντια στην αιματοχυσία και τη σφαγή αθώων πολιτών και θα υπερασπίζεται πάντα την ειρήνη και τη συνύπαρξη, καθώς πιστεύει στη δύναμη της εκεχειρίας, της κατάπαυσης του πυρός, των διαπραγματεύσεων, της αμοιβαίας κατανόησης και της γεφύρωσης των διαφορών.» Εγώ ο ίδιος είπα στην συνέντευξη τύπου, πριν την έναρξη, ότι «το Φεστιβάλ δεν επιλέγει τα καλλιτεχνικά έργα και τους καλλιτέχνες με κριτήρια φύλου, φυλής, χρώματος, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, γλώσσας, θρησκείας και σεξουαλικού προσανατολισμού. Δεν ακούει τις ακραίες φωνές του μίσους, είναι πάντα με την πλευρά των αδυνάτων και της ειρήνης.» Κι επίσης ένα από τα φετινά βραβεία- το βραβείο της Αγοράς που μάλιστα συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10.000 ευρώ- το κέρδισε μια παλαιστινιακή ταινία το «If These Stones Could Talk»- μια ταινία που αφηγείται την επιστροφή μιας οικογένειας στην Παλαιστίνη. Η αλήθεια είναι ωστόσο ότι κάποιοι δεν ικανοποιήθηκαν από την συγκεκριμένη θέση μας. Υπήρξαν πιέσεις από πολλές πλευρές: Μας ζήτησαν να αφαιρέσουμε ταινίες και πρότζεκτ της μιας ή της άλλης πλευράς και να τις αντικαταστήσουμε με άλλες ταινίες που τις θεωρούσαν πιο φιλικές στις δικές τους απόψεις. Κάποιοι μας ειρωνεύτηκαν επειδή είχαμε καλέσει Παλαιστίνιους και Μουσουλμάνους δημιουργούς και παραγωγούς και κάποιοι άλλοι επειδή είχαμε καλέσει Ισραηλινούς και Εβραίους δημιουργούς και παραγωγούς. Εμείς όμως δηλώσαμε από την πρώτη στιγμή ότι «το Φεστιβάλ αποτελεί μια ανοιχτή πλατφόρμα τέχνης, συμπερίληψης και διαλόγου. Είναι ο χώρος όπου συναντιούνται και συνεργάζονται επαγγελματίες από ολόκληρο τον κόσμο, χωρίς διακρίσεις. Στόχος του Φεστιβάλ είναι να δημιουργήσει έναν ασφαλή χώρο για τον διάλογο και αντιμετωπίζει με σεβασμό τους δημιουργούς και τη δουλειά τους. Το σινεμά και η τέχνη αποτελούν ένα καταφύγιο, το οποίο θα πρέπει να προστατεύσουμε πάση θυσία.»


Ίσως να συνδέεται με την κουβέντα μας αλλά η τέχνη δεν υπήρξε, ουσιαστικά, ποτέ ουδέτερη: από την “Παρηκμασμένη τέχνη” του Γερμανικού Εξπρεσιονισμού, τα έργα των οποίων κρεμούσε ο Χίτλερ ως δείγμα προς αποφυγή μέχρι τους Σουρεαλιστές που ήταν ξεκάθαρα στρατευμένοι. Αλήθεια, πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητη τέχνη;
Η ιστορία της τέχνης μας διδάσκει ότι πάντοτε υπήρχαν και στρατευμένοι και ουδέτεροι και καθεστωτικοί και ανεξάρτητοι καλλιτέχνες. Τα μεγάλα έργα τέχνης ωστόσο που διασώθηκαν στο χρόνο και οι σημαντικοί καλλιτέχνες που διαμόρφωσαν το ιστορικό γίγνεσθαι και επηρέασαν το συλλογικό ασυνείδητο, αναδύθηκαν μέσα από (και με αφορμή) τις μεγάλες συγκρούσεις του ανθρώπινου πνεύματος. Δεν είναι τυχαίο που ο επιτυχημένος θεσμός του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» έχει φέτος το καλοκαίρι κεντρικό θεματικό άξονα την έννοια της Σύγκρουσης. Η τέχνη είναι καθρέφτης των αντιλήψεων, των συγκρούσεων, των αντιφάσεων αλλά και των οραμάτων της κοινωνίας. Οπότε ναι: μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητη τέχνη. Εύκολη όμως είναι μόνο μέσα στο πλαίσιο και τη συνθήκη της σύγχρονης δημοκρατίας. Διότι και ο Ιρανός σκηνοθέτης Μοχάμαντ Ρασούλοφ κάνει ανεξάρτητη τέχνη, τις ταινίες του όμως τις γυρίζει μόνος του και κρυφά από το καθεστώς της πατρίδας του. Και πληρώνει αυτή του την ανεξαρτησία με φυλάκιση και μαστίγωση. Για να παρουσιάσει την τελευταία του ταινία, «Ο σπόρος της ιερής συκιάς», στις Κάννες δραπέτευσε από το Ιράν περπατώντας.

Έχουμε δει ότι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένο με τα κοινωνικά ζητήματα, την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και το Περιβάλλον αναπτύσσοντας διάφορα παράλληλα πρότζεκτ. Πού ακριβώς εντάσσεται το Evia Film Project;
Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι κομμάτι της κοινωνίας. Ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία, κλιματική κρίση αποτελούν μέρος του προβληματισμού μας. Όχι μόνο μέσω των ταινιών που προβάλλουμε αλλά και μέσω των δράσεων που γίνονται παράλληλα με το Φεστιβάλ. Αν κλείσεις τα μάτια σου στον κόσμο που αλλάζει, έχεις χαθεί, είσαι μέρος του παρελθόντος. Το Evia Film Project, η πράσινη πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, επικεντρώνεται στη βιωσιμότητα και γεννήθηκε ως η απάντηση της τέχνης σε μια τεράστια οικολογική καταστροφή- τις πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2021 στην Βόρειο Εύβοια. Η κινητοποίηση του Υπουργείου Πολιτισμού ήταν άμεση: μας ζήτησε, να σχεδιάσουμε ένα πρόγραμμα για να βοηθήσουμε στην ανασυγκρότηση της περιοχής και έδωσε τα απαραίτητα κονδύλια. Η πρώτη εκδήλωση, το καλοκαίρι του 2022, ήταν πραγματικά συγκινητική. Οι δύο Δήμοι της περιοχής (Ιστιαίας- Αιδηψού και Μαντουδίου- Λίμνης Αγίας Άννας), οι επιχειρηματίες, οι φορείς και οι κάτοικοι το αγκάλιασαν αμέσως.

Τί ακριβώς σημαίνει βιωσιμότητα και γιατί ένα φεστιβάλ κινηματογράφου ασχολείται με αυτήν;
Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ασχολείται με την βιωσιμότητα διότι όλοι μας πρέπει να ασχολούμαστε με αυτήν. Πρέπει να είναι η προτεραιότητά μας. Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει με το κλίμα τα τελευταία χρόνια. Έχουμε μπει για τα καλά στην «Ανθρωπόκαινο Εποχή» (από το «άνθρωπος» και «καινός» (νέος), επίθημα που χρησιμοποιείται στα ονόματα των γεωλογικών εποχών.) Ήμασταν μάλιστα το πρώτο φεστιβάλ που διοργάνωσε ένα ειδικό αφιέρωμα στην Ανθρωπόκαινο, τον Μάρτιο του 2020 κι είχαμε εκδώσει κι ένα βιβλίο για το θέμα.μΕπισήμως βέβαια ζούμε στην Ολόκαινο Εποχή, ωστόσο από την βιομηχανική επανάσταση ο homo sapiens έγινε ο σημαντικότερος φορέας αλλαγών στην παγκόσμια οικολογία. Ποτέ στην ιστορία του πλανήτη ένα και μόνο είδος δεν άλλαξε μόνο του, και μάλιστα τόσο γρήγορα, την οικολογική ισορροπία. Η υπερκατανάλωση, η υπεραλίευση, η βιομηχανική κτηνοτροφία, τα ορυκτά καύσιμα και η κυριαρχία του πλαστικού μας καταστρέφουν. Δηλαδή καταστρέφουν τον άνθρωπο, όχι τον πλανήτη. Ο πλανήτης θα βρει κάποια στιγμή τρόπο να ισορροπήσει, απλώς ο άνθρωπος θα έχει εξαφανιστεί.

Τί μάθατε και τί κερδίσατε κάνοντας το Evia Film Project;
Ήρθαμε σε επαφή με σημαντικούς επιστήμονες, πανεπιστημιακούς, διεθνείς οργανισμούς για το περιβάλλον και μάθαμε ότι δεν έχουμε πια χρόνο! Ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ. Έτσι ξανασχεδιάζουμε όλες τις δράσεις μας με τρόπο οικολογικό και βιώσιμο, προκειμένου να μειώσουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία του Φεστιβάλ και να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό. Μάθαμε επίσης ότι υπάρχουν ακόμα ισχυρές δυνάμεις και συμφέροντα που εμποδίζουν την πράσινη ανάπτυξη. Την αρνούνται. Την χλευάζουν. Και είναι χρέος να κάνει ο καθένας μας ότι μπορεί για να ανατρέψει αυτή την κατάσταση. Αρκεί, θα μου πείτε, η ατομική προσπάθεια όταν κολοσσιαίες βιομηχανίες δεν κάνουν τίποτε ή ακόμη χρησιμοποιούν προσχηματικά την βιωσιμότητα για μεγαλύτερο κέδρος; Δεν αρκεί, αλλά ας είμαστε «πάλ’ εις μικρόν γενναίοι» όπως λέει ο Καβάφης. Εις μικρόν, αλλά γενναίοι. Εγώ προσωπικά πάντως κέρδισα και κάτι ακόμα στο Evia Film Project: ένα μεγάλο έρωτα, τη Νάντια!


Για να μιλήσω ειλικρινά, χαίρομαι πάντα που οι συνεντεύξεις τύπου του Φεστιβάλ, κλείνουν με την ανάγνωση ενός ποιήματος από εσάς, το οποίο, σε μεγάλο βαθμό, εξηγεί όλη την οπτική της εκάστοτε διοργάνωσης-και όχι μόνο-μέσα σε λίγους στίχους. Είναι, αλήθεια, για εσάς η ποίηση τρόπος ζωής;
Μα μόνο τρόπος ζωής μπορεί να είναι η ποίηση «μια πηγή αθωότητας γεμάτη από επαναστατικές δυνάμεις» όπως είχε πει ο Ελύτης. Εγώ βέβαια μια μικρή συλλογή μόνο τόλμησα να εκδόσω και μάλιστα μόνος μου, χειροποίητα με την βοήθεια ενός πολύτιμου συνεργάτη, του Γιάννη Καρλόπουλου ο οποίος κέρδισε με αυτή το Χρυσό Βραβείο Εικονογράφησης στα ΕΒΓΕ. Ήταν μια εντελώς ιδιότυπη και αφηρημένη εικονογράφηση, διότι πιστεύω ότι η ποίηση όταν εκδίδεται πρέπει να συνδυάζει την μυρωδιά ενός συγκεκριμένου χαρτιού με το παιχνίδισμα των γραμμάτων και των σχεδίων και τον ρυθμό των λέξεων με το δέσιμο των σελίδων. Ένα βιβλίο ποιημάτων είναι κάτι συνολικό και μοιάζει με το όνειρο: μολονότι δεν περιλαμβάνει ούτε ήχους ούτε εικόνες ούτε γεύσεις και οσμές, πρέπει να σε κάνει να τις νιώθεις.

Εσείς τί βιβλία διαβάζετε αυτή την περίοδο;
Δεν μπορώ να διαβάζω ένα μόνο βιβλίο. Για παράδειγμα αρχίζω ένα μυθιστόρημα, το σταματάω για λίγο και πιάνω μια ποιητική συλλογή, ανοίγω ένα δοκίμιο, επιστρέφω στο πρώτο μυθιστόρημα, και ταυτόχρονα αρχίζω κι ένα άλλο μυθιστόρημα. Προχθές πάντως άρχισα την «Έβδομη λειτουργία της γλώσσας», του Γάλλου Λοράν Μπινέ, στο οποίο ένας αστυνομικός προσπαθεί να διαλευκάνει τον ύποπτο θάνατο του Ρολάν Μπαρτ κι έρχεται σε επαφή με όλους τους Γάλλους διανοούμενους της δεκαετίας του 80. Η πραγματικότητα, η μυθοπλασία και το χιούμορ δημιουργούν μια εκπληκτική λογοτεχνική ατμόσφαιρα.

“Στο εκκρεμές το μακρινό των κεραυνών νόμιζα πως υπήρξα” γράφετε στην ποιητική συλλογή σας, τον “Σκοτεινό Πληθυντικό”. Να κρατήσουμε, αλήθεια, αυτή την εικόνα σας;
Κρατείστε ότι θέλετε όπως κι εγώ κρατάω χιλιάδες εικόνες, τις τσαλακώνω και τις ξαναφτιάχνω, τις μουτζουρώνω με χρώματα και στο τέλος δεν μένει παρά μια νέα αόρατη εικόνα, η οποία- όπως λέω συχνά στην αγαπημένη μου- επιβεβαιώνει το ξανά: «Ξανά τα πολλά- και γλυκά και πικρά/ και πάντα ξανθά τα πολλά τα καλά».΄

Ειδήσεις σήμερα:

«Πύρινο» υπουργικό εν μέσω συνθηκών μάχης - Το μήνυμα Μητσοτάκη και η ενημέρωση Κικίλια

Νέος πονοκέφαλος Κασσελάκη η «πλατφόρμα» Πολάκη: «Η πολιτική δεν είναι one man show» και τα λάθη των Ευρωεκλογών

Προ των πυλών της εξουσίας η ακροδεξιά της Λεπέν στη Γαλλία - Τι περιμένουμε στον β’ γύρο