Σε πλήρη εξέλιξη οι εργασίες στο Τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο - Αυτοψία Μενδώνη
06.08.202412:11
Τον Απρίλιο του 2024, εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού το κτηριολογικό πρόγραμμα για τη μετατροπή των Καπναποθηκών Ξάνθης σε Διαχρονικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Επίσκεψη εργασίας στις Περιφερειακές Ενότητες Έβρου και Ξάνθης πραγματοποίησε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Πρώτος σταθμός ήταν το Διδυμότειχο, όπου πραγματοποίησε αυτοψία στο Τέμενος Βαγιαζήτ, διαπιστώνοντας την πρόοδο στην εξέλιξη των εργασιών τον τελευταίο μήνα. Η Λίνα Μενδώνη ανέδειξε τη σημασία τήρησης του αυστηρού χρονοδιαγράμματος υλοποίησης του εμβληματικού αυτού έργου, που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 13.500.000 ευρώ. Το Τέμενος πρόκειται να αποκατασταθεί με ανάδειξη στοιχείων όλων των ιστορικών του φάσεων, ώστε να είναι αναγνώσιμη η δομική ιστορία του μνημείου, όπως και οι επεμβάσεις που έγιναν στις διάφορες χρονικές περιόδους.
«Πριν από ένα μήνα περίπου, είχαμε πραγματοποιήσει αυτοψία στο Τέμενος Βαγιαζήτ, για να δούμε την πορεία του έργου, το οποίο χρηματοδοτείται από πόρους του ΤΑΑ, τους οποίους διαχειρίζεται το Υπουργείο Πολιτισμού και το οποίο πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025», τόνισε η Υπουργός Πολιτισμού αμέσως μετά την αυτοψία.
«Είναι ένα ιδιαίτερα σύνθετο, πολύπλοκο έργο και το αυστηρό χρονοδιάγραμμα, που έχει τεθεί, καθιστά επιτακτική την ανάγκη να το παρακολουθούμε από κοντά. Για αυτό σήμερα βρεθήκαμε εδώ, όχι μόνο με τον Γενικό Γραμματέα και τα αρμόδια διευθυντικά στελέχη του ΥΠΠΟ, αλλά και με τον Περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης Χριστόδουλο Τοψίδη, τον Δήμαρχο Διδυμοτείχου Ρωμύλο Χατζηγιάννογλου και τον Βουλευτή Έβρου Τάσο Δημοσχάκη.
Με την Περιφέρεια έχουμε μία εξαιρετικά καλή συνεργασία, η οποία αποδίδει ιδιαίτερους καρπούς. Ένα πολύ μεγάλο μέρος των έργων που εκτελεί το ΥΠΠΟ στην Π.Ε. Έβρου χρηματοδοτείται από τους πόρους της Περιφέρειας, τόσο από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο 2014-20 όσο και από την νυν. Έχουμε κάνει ήδη τον σχεδιασμό μας από κοινού και ξέρουμε ποια έργα θα χρηματοδοτηθούν, ενώ αναμένεται η διαδικασία των προσκλήσεων.
Στο Τέμενος Βαγιαζήτ πρέπει να τηρηθεί ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα. Οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟ -ιδιαίτερα η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων- συνεργάζονται στενά με το ΕΜΠ, οι καθηγητές του οποίου αποτελούν τους επιστημονικούς συμβούλους μας, τόσο στην εκπόνηση της μελέτης, που έγινε στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του Πολυτεχνείου, όσο και για την εκτέλεση του έργου. Είμαστε εδώ και θα είμαστε και πάλι εδώ σε περίπου ένα μήνα. Η παρουσία μας εδώ λύνει ζητήματα τα οποία εάν είμαστε μακριά, θα χρειαζόντουσαν κάποιες εβδομάδες. Αυτές τις εβδομάδες δεν έχουμε την πολυτέλεια να τις διαθέσουμε. Επομένως θα είμαστε εδώ και θα παρακολουθούμε το έργο από κοντά.
Ο ανάδοχος ο οποίος έχει αναλάβει -πάντα υπό τη στενή εποπτεία της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων- το έργο, καταβάλλει κάθε προσπάθεια ώστε να είναι συνεπής στα χρονοδιαγράμματα. Το μείζον ζήτημα γι΄ αυτό το έργο, είναι η ανακατασκευή στην ουσία της ξύλινης στέγης. Η στέγη αυτή, πριν καεί, ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ξύλινα έργα, τα οποία είχαν δημιουργηθεί σε ευρωπαϊκό χώρο. Οφείλουμε λοιπόν να αποκαταστήσουμε με τον καλύτερο ενδεδειγμένο επιστημονικά και μεθοδολογικά τρόπο. Αυτό κάνουμε. Ήδη έχουν γίνει οι απαραίτητες συνεννοήσεις με εταιρεία του εξωτερικού, της Αγγλίας, να είναι αυτή η οποία θα αναλάβει να εκτελέσει την κοπή της ξυλείας, από τα δάση της Γαλλίας κυρίως, και τη συναρμολόγηση, στη συνέχεια, άνω των 3.500 ξύλινων τεμαχίων, με τις πολύ αυστηρές προδιαγραφές που έχουν τεθεί τόσο από το Υπουργείο όσο και από την επιστημονική ομάδα του ΕΜΠ», τόνισε η Λίνα Μενδώνη.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Δήμο Διδυμοτείχου με τη συμμετοχή του Περιφερειάρχη, του Δημάρχου, του Βουλευτή Έβρου, του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού, διευθυντικών στελεχών του ΥΠΠΟ και εκπροσώπων της αναδόχου εταιρείας, για την εξέλιξη της υλοποίησης του έργου.
Το Τέμενος Βαγιαζήτ, στο Διδυμότειχο, είναι ένα εμβληματικό μνημείο, από τα πλέον σημαντικά της Oθωμανοκρατίας. Εγκαινιάστηκε, σύμφωνα με την επιγραφή της εισόδου του, το Μάρτιο του 1420. Καλύπτει έκταση σχεδόν ενός στρέμματος και αποτελείται από μια τετραγωνικής κάτοψης αίθουσα προσευχής και έναν μιναρέ στη δυτική γωνία.
Η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 22 Μαρτίου 2017 κατέστρεψε την στέγη του Τεμένους καθιστώντας επιτακτική την πλήρη αποκατάστασή του.
Η προηγούμενη επιστέγαση της δρύινης στέγης, με φύλλα μολύβδου συνέτεινε στην εξαιρετική μνημειακότητά του, ενώ η περίπλοκη διάρθρωση του σκελετού της καθιστά το μνημείο ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά ξύλινα μνημεία, στην Ευρώπη. Σειρά διαβρωτικών φαινομένων, άστοχες παλαιότερες επεμβάσεις, κυρίως στον περιβάλλοντα χώρο, η αποσύνθεση και πτώση στο εσωτερικό της στέγης της μονωτικής πηλοκονίας κατέστησαν αναγκαία σειρά προκαταρκτικών επεμβάσεων.
Στη συνέχεια η Λίνα Μενδώνη, κατά την επίσκεψή της στην Ξάνθη, τόνισε τη σημασία ίδρυσης του Διαχρονικού Αρχαιολογικού Μουσείου στα κτήρια των Καπναποθηκών, ορισμένα εκ των οποίων ανήκουν ιδιοκτησιακά στο Υπουργείο Πολιτισμού, στην Περιφέρεια και στον Δήμο. Παρουσία του Περιφερειάρχη και του Δημάρχου επισκέφτηκε την Καπναποθήκη, όπου έχει προγραμματιστεί από την Περιφέρεια η ίδρυση Μουσείου Καπνού και το Κτήριο «ΣΠΗΡΕΡ», κηρυγμένο μνημείο, επίσης ιδιοκτησία της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης.
Η Υπουργός στη δήλωσή της σημείωσε: «Η Ξάνθη είναι από τις ελάχιστες Περιφερειακές Ενότητες της πατρίδας μας που δεν έχει το δικό της Αρχαιολογικό Διαχρονικό Μουσείο. Για το Υπουργείο Πολιτισμού αποτελεί προτεραιότητα η ωρίμανση ενός τέτοιου σχεδίου για τη φιλοξενία των πολύ σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων -και όχι μόνο- καθώς το Μουσείο θα καλύπτει και τα νεότερα χρόνια και την πολύ πλούσια παράδοση της Ξάνθης. Σήμερα, πραγματοποιήσαμε μία πρώτη αναγνωριστική επίσκεψη στους χώρους των Καπναποθηκών, που οι περισσότερες είναι χαρακτηρισμένες ως νεότερα μνημεία και προφανώς θα πρέπει να αποκατασταθούν με τον δέοντα τρόπο. Όπως συμβαίνει και σε άλλες περιοχές της πατρίδας μας, έτσι και στην πόλη της Ξάνθης, οφείλουμε κτηριακό μνημειακό απόθεμα, το οποίο δεν βρίσκεται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση και βρίσκεται εντός του αστικού ιστού, να τα αποκαθιστούμε προς όφελος καταρχήν των κατοίκων των περιοχών. Είναι υποχρέωση μας να δημιουργούμε καλύτερες συνθήκες και να βελτιώνουμε την ποιότητα ζωής των πολιτών. Παράλληλα, η Πολιτεία οφείλει την ίδρυση Διαχρονικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Ξάνθη, προκειμένου οι πολίτες, και ιδιαίτερα οι νέοι, να διδάσκονται την τοπική τους ιστορία και τον πολιτισμό τους».
Τον Απρίλιο του 2024, εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού το κτηριολογικό πρόγραμμα για τη μετατροπή των Καπναποθηκών Ξάνθης σε Διαχρονικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Με μέριμνα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης έχει ήδη ξεκινήσει η μεταφορά ευρημάτων, που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας και νομισματικού υλικού από το Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής. Σε εξέλιξη βρίσκονται οι πρόδρομες εργασίες για την εκπόνηση της μουσειολογικής μελέτης εκ μέρους της οικείας Εφορείας.