«Ολοι αναζητούμε τη δική μας Ιθάκη»: Όσα είπαν Ζιλιέτ Μπινός και Ρέιφ Φάινς για την «Οδύσσεια» του Ομήρου και την «Επιστροφή»
02.11.202420:30
Μια μέρα μετά την παραλαβή του τιμητικού «Χρυσού Αλέξανδρου» οι δυο ηθοποιοί και φίλοι μίλησαν από καρδιάς για όλα όσα τους απασχολούσαν
Μια πανέμορφη Πηνελόπη και έναν πολύ ωραίο Οδυσσέα, αυτούς είχαμε μπροστά μας στη συνέντευξη που συνόδεψε την πρεμιέρα της ταινίας «Επιστροφή» του Ουμπέρτο Παζολίνι που εμπνέεται από τον Ομηρικό μύθο με πρωταγωνιστές τον Ρέιφ Φάινς και τη Ζιλιέτ Μπινός.
Μια μέρα μετά την παραλαβή του τιμητικού «Χρυσού Αλέξανδρου» που έκανε τόσο τη Ζιλιέτ Μπινός, που στην ταινία που θα βγει στις αίθουσες στις 28 Νοέμβρη ερμηνεύει τη στωική Πηνελόπη, όσο και τον Ρέιφ Φαινς που εμφανίζεται ως ο πολυμήχανος Οδυσσέας, να κλάψουν, οι δυο ηθοποιοί και φίλοι μίλησαν από καρδιάς για όλα όσα τους απασχολούσαν: τον ομηρικό μύθο, τον οποίο διάβασαν αφού προμηθεύτηκαν μαζί από ένα βιβλιοπωλείο την τελευταία έγκυρη μετάφραση της Έμιλι Γουίλσον, τα μεγάλα διλήμματα των αρχαίων μυθικών ηρώων, τη δική τους εμπλοκή σε μια προσωπική και συμβολική Οδύσσεια: «Εννοείται ότι το ταξίδι μου ως ηθοποιού ήταν μια μικρή Οδύσσεια» ομολόγησε ο Ρέιφ Φάινς. «Παρότι ήθελα να μείνω ανεπηρέαστος από τον μύθο, ήθελα να ακούσω τη φωνή του Ουμπέρτο καθώς διαβάζει τον μύθο. Στόχος μου ήταν να συναντήσω τον Οδυσσέα σε αυτό το συναισθηματικό του χάος, στην αγωνία του να γίνει ξανά ο άνθρωπος που ήταν κάποτε. Η απόσταση, ο χρόνος, όλα αυτά ήταν μεγάλες προκλήσεις για μένα. Και ο Ουμπέρτο επιλέγει μια πολύ συγκινητική προσέγγιση στη ψυχολογική κατάσταση του ήρωα» είπε χαρακτηριστικά ο Ρέιφ Φάινς δηλώνοντας ότι εξαρχής είχε στο μυαλό ως ιδανική Πηνελόπη την Ζιλιέτ Μπινός. «Το όραμά του ήταν καθαρό και, μέσω ζυμώσεων και συζητήσεων, έφτασε σε ένα σημείο απόλυτης διαύγειας πριν περίπου τρία χρόνια. Όταν μας έγινε η πρόταση, η Ζιλιέτ κι εγώ ήμασταν στην Τζόρτζια των ΗΠΑ, ο ένας στη Σαβάνα και ο άλλος στην Ατλάντα. Συναντηθήκαμε, το συζητήσαμε και πήγαμε σε ένα βιβλιοπωλείο. Εκεί, αγοράσαμε την Οδύσσεια στην πιο πρόσφατη μετάφραση της Έμιλι Γουίλσον. Βγάλαμε λοιπόν μια σέλφι με το βιβλίο και τη στείλαμε στον Ουμπέρτο με λεζάντα “έτοιμοι!”».
Η γνωριμία τους μπορεί να έγινε, πολλά χρόνια πριν, όταν ο ένας πήγαινε στο θέατρο για να χαρεί τον άλλο διαμορφώνοντας μια εικόνα για το πως είναι στη σκηνή και ως ηθοποιοί για να βρεθούν τελικά να διαμορφώνουν κοινούς δρόμους εδραιώνοντας μια κοινή φιλία με τον «Άγγλο Ασθενή». Αυτή η «ασθένεια» της εξαίσιας ερμηνείας είναι που τους ένωσε για πάντα.
Οπότε θεώρησαν ότι το να ξαναβρεθούν τόσα χρόνια μετά σε ένα έπος, σε μια τέτοια ταινία με θέμα την ομηρική οδύσσεια ότι είναι κάτα κάποιο τρόπο, μοιραίο. Βέβαια, η Μπινός αστειεύτηκε ότι δεν ξέρει τι να πιστέψει για του ποιου ήταν η ιδέα να συμμετάσχει στην ταινία: «Στην αρχή, όταν ρώτησα τον Ουμπέρτο, μου είπε πως η συνεργασία μας ήταν μια ιδέα του Ρέιφ. Αργότερα, όταν ρώτησα τον Ρέιφ, πήρα την αντίστροφη απάντηση. Το σημαντικό είναι ότι πιστεύω στη μοίρα. Ήταν γραφτό να κάνουμε αυτή την ταινία μαζί. Αγαπώ τόσο πολύ να δουλεύω μαζί του, αλλά δυστυχώς είμαστε και οι δύο συνεχώς απασχολημένοι».
Και οι δυο παραδέχτηκαν ότι πίστεψαν σε αυτό εξαρχής, δεν είχαν ποτέ δεύτερες σκέψεις: «Όταν προσκλήθηκα στον “χορό” του Οδυσσέα, ήμουν πολύ πρόθυμη να χορέψω. Ήταν όλα πολύ όμορφα: το γράψιμο, οι διάλογοι και, φυσικά, η ιδέα τού να δουλέψω πάλι με τον Ρέιφ» παραδέχτηκε η οσκαρική ηθοποιός. Και οι δυο φαίνονταν να έχουν σκεφτεί πολύ για το τι τους έκανε να συνεργαστούν εκ νέου και σε ένα τόσο πολύπλοκο έργο που εμπνέεται από το ομηρικό μύθο. Και οι δυο δήλωσαν ευτυχείς και τυχεροί: «Κάποιες φορές έχεις απλώς να παίξεις έναν ρόλο. Το νόημα το βρίσκεις στην πορεία και δεν μπορείς να το εκφράσεις ακριβώς. Όταν η Ζιλιέτ αποφάσισε να συνεργαστεί μαζί μας στην Επιστροφή, ένιωσα ότι θα βιώσουμε μια βαθιά εμπειρία. Κάποιοι ρόλοι είναι πράγματι αδύνατον να περιγραφούν»
Η Πηνελόπη σήμερα-το μοντέρνο σύμβολο
Η Ζιλιέτ Μπινός εξηγεί την αιωνιότητα του αρχαίου μύθου και την επίδραση που ασκεί η μορφή της Πηνελόπης ακριβώς επειδή είναι πολύ μοντέρνα, ότι δεν υπήρξε ποτέ υποτελής σε κάποιον άνδρα:«Έχει απήχηση σε διαφορετικές γυναίκες, με διαφορετικούς τρόπους. Η Πηνελόπη, ακόμη και ως αρχέτυπο, είναι μια πολύ μοντέρνα γυναίκα. Κάνει το δικό της ταξίδι και έρχεται αντιμέτωπη με το τι σημαίνει να έχεις πίστη. Η υπομονή που απαιτείται από αυτή τη γυναίκα είναι απέραντη. Αν προσπαθήσουμε να αντιπαραθέσουμε την ιστορία στα σημερινά δεδομένα, θα λέγαμε πως πρόκειται για μια προσπάθεια συντονισμού και επανένωσης της θηλυκής και της αρσενικής μας πλευράς, αλλά και μια απόπειρα επιστροφής στην ουσία, στην καρδιά του εαυτού μας, στο σπίτι. Ως εκ τούτου, αν και κλασικό έργο, παραμένει πιο μοντέρνο από ποτέ», υπογράμμισε σχετικά.
Γυρίσματα σε Κέρκυρα και Ιθάκη
Η Ζιλιέτ Μπινός μίλησε αναλυτικά για τις ομορφιές της Κέρκυρας, όπου έγιναν τα γυρίσματα για τα δέντρα που ήταν σε πλήρη εναρμόνιση με τη θάλασσα, για την επίδραση του τοπίου στον ψυχισμό της, για το πόσο της άρεσαν τα μοναστήρια τα οποία επισκέφθηκε. Με αυτή συμφώνησε απόλυτα ο Φάινς συμφώνησε ο οποίος προσέθεσε: «Βρέθηκα στην Ιθάκη δύο φορές, έναν τόπο που εκπέμπει ισχυρή ενέργεια. Έχω ταξιδέψει πολύ στην Ελλάδα και ιδίως στην Πελοπόννησο. Θεωρώ πως η χώρα σας είναι εξαιρετική. Υπάρχει μια φοβερή ενέργεια με την οποία μπορώ να ταυτιστώ, που τη συναντά κανείς στα νησιά, στις θάλασσες και στα τοπία της, στην τοπογραφία και στα βουνά της. Ισχυρά πνεύματα κατοικούν εκεί. Το ίδιο συναίσθημα βιώνω και στη δυτική ακτή της Ιρλανδίας».
Αλλά και οι δυο ηθοποιοί εξήραν τη διαχρονική δύναμη της Οδύσσειας. Ειδικά ο Ρέιφ Φάινς είπα «Όλοι μας με έναν τρόπο αναζητούμε την προσωπική μας Ιθάκη, τον εαυτό μας. Η Οδύσσεια μιλάει σε όλους μας, για τον αγώνα της επιστροφής. Όλοι βρισκόμαστε σε κάποιο ταξίδι κι η επιστροφη είναι το ερώτημα που κουβαλάμε μέσα μας». Αλλά αυτός ήταν ένας μύθος που, από την άλλη, ο Φάινς ήξερε από μικρό παιδί: «Η δυσκολία ήταν να κατανοήσω την εκδοχή του Ουμπέρτο, αυτή που περιέγραψε νωρίτερα. Μια εσωτερική οδύσσεια. Ένας άντρας που φτάνει σπίτι μετά κόπων και βασάνων, χωρίς να είναι σίγουρος αν μπορεί να μείνει εκεί. Ένας άντρας πνευματικά διαλυμένος από όλες τις δυσκολίες του ταξιδιού, ένα εσωτερικό ταξίδι που περνά μέσα από την Πηνελόπη, με την οποία βρίσκεται σε ένα τραγικό αδιέξοδο, καθώς είναι ανήμποροι να επανασυνδεθούν ψυχικά έπειτα από όλα όσα έχουν περάσει. Ο Ουμπέρτο κατόρθωσε να προσδώσει ψυχολογικό βάθος στους ήρωές του, προσφέροντάς μας μια όμορφη πρόκληση». Σε ένα συγκινητικό φινάλε, η Ζιλιέτ Μπινός υπογράμμισε πόσο σημαντικό ήταν για εκείνη που κατάφερε, σε συνεργασία με τον Ρέιφ Φάινς, να κάνει το όραμα του Ουμπέρτο Παζολίνι πραγματικότητα: μια επιστροφή στην Ιθάκη, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα. Η συζήτηση δεν θα μπορούσε να κλείσει με ωραιότερο τρόπο από την ατάκα της Ζιλιέτ Μπινός: «Αργά ή γρήγορα, το σκοτάδι θα πεθάνει από το φως, γι’ αυτό πάντα να κατευθύνεστε προς αυτό που αγαπάτε».
Η συνέντευξη Τύπου της Ζιλιέτ Μπινός και του Ρέιφ Φάινς για την ταινία «Η επιστροφή», μια ευρηματική κινηματογραφική μεταφορά της τελευταίας ραψωδίας από την Οδύσσεια του Ομήρου, πραγματοποιήθηκε στις 2 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Σταύρος Τορνές, στο πλαίσιο του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Στο πάνελ συμμετείχαν επίσης ο σκηνοθέτης της ταινίας, Ουμπέρτο Παζολίνι, καθώς και ο συμπαραγωγός της ταινίας, Κωνσταντίνος Κοντοβράκης. Τη συνέντευξη συντόνισε ο Γιώργος Κρασσακόπουλος, επικεφαλής προγράμματος του Φεστιβάλ.